Ilmiy-metodik jurnali scientific-methodical journal ministry of public education of the

2-rasm. Xalq ta’limi tizimida uzluksiz metodik xizmat ko‘rsatishni
 tashkil etish mexanizmi

---

34
“XALQ TA’LIMI” ilmiy-metodik jurnali. 2018. № 4.   www.xtjurnali.zn.uz
−  sinf rahbarlarining metodik birlashmalari;
−  tayanch maktablari;
−  tajriba-tadqiqot maydonchalari;
−  innovatsion maktablar;
−  mualliflik maktablari;
−  fan oyliklari;
−  pedagogik tajriba almashish va boshqalar.
3.  Metodik ishlarni tashkil etishning individual shakli:
−  yosh o‘qituvchilarga tajribali o‘qituvchilarni ustoz etib belgilanishi;
−  stajirovkalar;
−  pedagogik faoliyatni o‘rganish va ommalashtirish;
−  pedagogning o‘z ustida ishlashi;
−  individual maslahatlar.
Yuqorida sanab o‘tilgan faoliyat turlari xalq ta’limi tizimida uzluksiz metodik xizmat 
ko‘rsatish ishlarini 2-rasm asosida tashkil etish, ya’ni umumiy o‘rta ta’lim maktablarida 
metodik ishlarni kompetensiyaviy yondashuv asosida tashkil etishni nazarda tutadi.
Mazkur  mexanizm  komponentlari,  ya’ni  tuzilmalar  faoliyatining  yagona  maqsa   -
d i – ta’lim sifatini ta’minlashga yo‘naltirilganligi alohida ahamiyatga ega bo‘lib, har bir 
tuzilma resurslari, jumladan, kadrlar tarkibi sifatiga bevosita bog‘liq.
Masalan,  xalq  ta’limi  tizimi  (barcha  darajalar)da  faoliyat  olib  borayotgan  meto-
distlarning umumiy o‘rta ta’lim maktablarida metodik ishlarni tashkil etishdagi faoliyat 
samaradorligi ularning kasbiy kompetentligi darajasiga bog‘liqdir.
Uzluksiz  metodik  xizmat  ko‘rsatish  va  metodistlar  tarkibi  sifatiga  ta’sir  etuvchi 
obyektiv va subyektiv omillar umumiy o‘rta ta’lim maktablarida kompetensiyaviy yon-
dashuvni joriy etish bilan bog‘liq metodik ishlarni tashkil etish sifatiga bevosita ta’sir 
etadi. Shunday omillardan ayrimlarini keltirib o‘tish mumkin:
Birinchidan, uzluksiz metodik xizmat tizimining metodistlar tarkibi yuqori malakali 
mutaxassislar bilan to‘liq ta’minlanmagan bo‘lib, metodist lavozimiga o‘qituvchilar yoki 
boshqa mutaxassislik bo‘yicha faoliyat olib borgan pedagog xodimlar olinadi, sababi, 
oliy ta’lim muassasalarida “Metodist” mutaxassislar tayyorlanmaydi.
Ikkinchidan,  hududiy  xalq  ta’limi  boshqaruv  organlarida  metodistlik  lavozimida 
faoliyat  olib  borayotgan  mutaxassislarning  pedagogik  amaliyotdan  ajralib  qolganligi 
sababi, ularning o‘qituvchilik faoliyati bilan shug‘ullanishini (shanba kunidan tashqari) 
tartibga soluvchi me’yoriy-huquqiy hujjat ishlab chiqilmagan. Ammo bunday faoliyat 
amalda  mavjud,  masalan,  qo‘shimcha  pedagogik  faoliyat  bilan  shug‘ullanish  Res-
publika ta’lim markazi xodimlariga bir ish kuni hisobidan ruxsat etilgan
6
.
Uchinchidan, metodistlar malakasi belgilangan davriylik va kurs oralig‘ida, ular-
ning metodik ehtiyojlari asosida maqsadli amalga oshirib borilmasligi, o‘z ustida mus-
taqil ishlamasligi natijasida axborot bilan ishlash kompetensiyalari hamda pedagogik 
innovatsiyalarni joriy etish ko‘nikmalarining yetarli emasligi kabi omillar mavjud. 
Xalq ta’limi vazirining 2018-yil 7-fevraldagi “Metodik xizmat ko‘rsatish sifatini yax-
shilash, metodistlar faoliyati samaradorligini o‘rganish va ularning malakasini oshirish 
bo‘yicha amaliy o‘quv seminarini tashkil etish to‘g‘risida”gi 35-sonli buyrug‘iga ko‘ra 
hududlarda  faoliyat  olib  borayotgan  inspektor-metodistlar,  fan  metodistlarini  qo‘llab-
6  O‘zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  2017-yil  30-sentabrdagi  “O‘zbekiston  Respublikasi  Xalq  ta’limi  vazirligi 
faoliyatini  takomillashtirish  to‘g‘risida”gi  Pq-3304-son  qarori,  6-ilova  //  qonun  hujjatlari  ma’lumotlari  milliy  bazasi, 
30.09.2017-y.

---

35
quvvatlash,  ularni  rag‘batlantirish,  faoliyati  samaradorligini  o‘rganish,  metodik  ehti-
yojlarini aniqlash, uzluksiz metodik xizmat ko‘rsatish yo‘nalishida amalga oshirilayot-
gan ishlar natijaviyligini tahlil qilish maqsadida onlayn diagnostika o‘tkazildi.
Diagnostika  natijalari  tahlil  qilinib,  aniqlangan  bo‘shliqlar  va  metodik  ehtiyojlar 
asosida  Respublika  ta’lim  markazi  mutaxassislari  tomonidan  o‘quv-seminar  dasturi, 
o‘quv-metodik materiallar ishlab chiqildi hamda ta’lim sifati monitoringi inspektor-meto-
distlari, fan metodistlarining kasbiy salohiyatini oshirish maqsadida zaruriy chora-tad-
birlar belgilab olindi.
Xulosa  qilib  aytganda,  xalq  ta’limi  tizimida  axborotlashgan  jarayonlarni  va  turli 
vazifalarni  markazlashtirilgan  tarzda  aniq  vaqtda  bajarish,  pedagog  kadrlarga  sifatli 
metodik yordam berish, o‘quv-tarbiya jarayoniga innovatsiyalarni joriy etishning nati-
javiyligi, ya’ni ta’lim sifatini ta’minlash umumiy o‘rta ta’lim maktablarida kompetensi-
yaviy yondashuvni joriy etishning tashkiliy-metodik tizimini samarali boshqarishga be-
vosita bog‘liqdir.