Ilmiy-metodik jurnali scientific-methodical journal ministry of public education of the

“XALQ TA’LIMI” ilmiy-metodik jurnali. 2018. № 4.   www.xtjurnali.zn.uz
– Davlat ta’lim standartlari talablarining bajarilish darajasi va ta’lim sifatini baho-
lashning maqbul tizimini ishlab chiqish va joriy etish.
Institutsional  tuzilma  –  rahbarlarning  ish  rejalarini  ishlab  chiqish,  maq sadlarni 
shakllantirish, tashkilotning turli o‘zgarishlarga moslashuvchanligi, tashkilot va tashqi 
muhit o‘rtasidagi munosabatlarni boshqarish, shuningdek, mavjud resurslar, kadrlar-
dan samarali foydalanish nazarda tutilgan va bunda:
– xalq ta’lim tizimi boshqaruv organlari hamda ta’lim muassasalarini tizimli va sa-
marali boshqarish;
– pedagog kadrlar va o‘quvchilarni rag‘batlantirish va o‘zaro hamkorligini yo‘lga 
qo‘yish;
–  ta’lim  muassasasini  boshqarishda  o‘quvchi,  o‘qituvchining  ehtiyojlariga  mos-
lashuvchan yondashuvni ta’minlash;
– ta’lim muassasalarida ijobiy ijtimoiy-emotsional va do‘stona muhitni yaratish; 
–  ta’lim  muassasasini  boshqarishda  o‘quvchi  va  ota-onalarning  ishtirokini 
ta’minlash;
– moliyaviy va boshqa resurslarni boshqarishda adolat, shaffoflik va sifat mezon-
lariga rioya qilish;
– kadrlarni boshqarish; 
– mehnat bozori va ishlab chiqarish tarmoqlarining turli sohalar bilan hamkorligini 
yo‘lga qo‘yish orqali kutilayotgan natijaga erishish mumkin.
4.  Natijalarni boshqarish – o‘quvchilarda kognitiv va ijtimoiy-emotsional ko‘nik-
malarning  rivojlanganligi;  bilim,  ko‘nikma,  malaka  va  kompetensiyalarning  shakl lan-
ganligi;  o‘quvchilar  (jumladan,  turli  ehtiyojlar  va  sharoitdagi)  o‘z-o‘zini  rivojlantirishi; 
fuqarolik  burchi  va  jamiyatning  taraqqiyotiga  o‘z  hissasini  qo‘shishga  va  ta’limning 
keyingi bosqichiga o‘tishga tayyorligi; mehnat bozoriga kirish va kasbiy faoliyat olib 
borishga tayyorligini ta’minlash.
Ijtimoiy-iqtisodiy sohalarning kadrlarga bo‘lgan ehtiyoji va mehnat bozori talablari-
ga mos kasbiy malakalarga egaligi.
5. Ta’lim sifatini milliy yoki xalqaro baholash natijalari – umumiy o‘rta ta’lim mak-
tablarida kompetensiyaviy yondashuvni joriy etishning tashkiliy-metodik tizimining alo-
hida har bir komponenti sifati, faoliyati samaradorligi va yaxlit tizimning sifati hamda 
hamkorlikdagi faoliyati samaradorligini ta’minlagandagina erishiladigan ijtimoiy-siyosiy 
barqarorlikning asosiy sharti
5
 bo‘lgan ta’lim sifatini aniq mezonlar asosida baholash 
orqali olinadi. 
Umumiy o‘rta ta’lim maktablarida kompetensiyaviy yondashuvni joriy etish jara-
yoni bosqichma-bosqichli, uzoq muddatli va murakkab bo‘lib, zamonaviy talablar va 
innovatsiyalarga muvofiq ravishda tashkiliy-metodik boshqarishni nazarda tutadi.
Хalq  ta’limi  tizimida  uzluksiz  metodik  xizmat  ko‘rsatish  (2-rasm)ni  hamkorlikda 
olib  borish  va  jarayon  ishtirokchilarini  har  tomonlama  qo‘llab-quvvatlash,  metodik 
ta’minlash va ko‘maklashish, yo‘naltirish, boshqarish va albatta tizimli motivatsiyalash 
juda muhimdir.
Umumiy o‘rta ta’lim maktablarida metodik ishlar pedagogik va rahbar xodimlar-
ning kasbiy mahorati, kompetentligi va ijodiy salohiyatini har tomonlama oshirishga 
yo‘naltirilgan o‘zaro bog‘liqlikdagi tuzilmalar, ishtirokchilar, shart-sharoitlar va jarayon-
5
  R.  Safarova  va  boshqalar.  O‘quvchilarda  o‘zaro  do‘stona  munosabatlarga  asoslanib  hamkorlikda 
faoliyat  ko‘rsatish  ko‘nikmalarini  shakllantirish  strategiyasi.  –  T.:  Fan  va  texnologiya,  2014.  13-b.

---

33
lar, shuningdek, yo‘nalishlar, tamoyillar, fuksiyalar, uslublar, metodlar, chora-tadbirlar-
dan iborat tizim bo‘lib, natijada har bir muassasada ta’lim sifati oshadi. 
Erishiladigan natijaning sifati tizimning har bir tuzilmasi faoliyatini yagona maqsad 
sari yo‘naltirilganligi, har birining o‘z funksiya va vazifalari asosida uzluksiz metodik 
xizmat ko‘rsatishning uzviyligini ta’minlashga qaratilganligi hamda o‘zaro hamjihatlikda 
respublika, viloyat, tuman (shahar) va muassasa miqyosida innovatsion metodik faoli-
yatning samarali tashkil etilganligiga bog‘liq.
Innovatsion metodik faoliyatni shartli ravishda uchta guruhga ajratish mumkin:
1.  Metodik ishlarni tashkil etishning jamoaviy shakli:
−  kengashlar (hay’at, ilmiy-metodik, metodik, pedagogik);
−  konferensiyalar (ilmiy-amaliy, pedagogik);
−  ko‘rik-tanlovlar (yilning eng yaxshi o‘qituvchisi, metodisti va boshqalar);
−  seminarlar (muammoli-mavzuli, metodologik, o‘quv-amaliy va onlayn).
2.  Metodik ishlarni tashkil etishning guruhlarda ishlash shakli:
−  o‘qituvchilarning fanlar, fanlararo metodik birlashmalari;
−  kafedralar;
O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi huzuridagi Xalq ta’limi xodimlariga uzluksiz metodik 
xizmat ko‘rsatish ishlarini muvofiqlashtirish kengashi (rais: vazirning birinchi o‘rinbosari)
qoraqalpog‘iston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi, Toshkent shahri va viloyatlar 
Xalq ta’limi boshqar malari huzuridagi muvofiqlashtirish kengashi 
Tuman (shahar) xalq ta’limi bo‘limlari
Ta’lim muassasalari
A. Avloniy 
nomidagi 
XTrXMQTMoMi
Ta’lim 
markazi
Multimedia 
markazi
таshxis 
markazi
Hududiy ХтХqтМОМ
Fanlar va yo‘nalishlar bo‘yicha 
Tayanch maktablari
Pedagogik kengash
hududiy 
Tayanch maktablari
Metodik xizmat 
ko‘rsatish tuzilmasi
Tuman (shahar) xalq ta’limi bo‘limi 
metodika kengashi
Metodik birlashmalar
Barkamol avlod
markazi
Hamkor tashkilotlar (vazirliklar
, ja
-
moatchilik va xalqaro tashkilotlar)