Ilmiy rahbar: Normurodov U

So’ngi besh yillikda hududlar kesimida is’temol mollari hamda sanoat mollarini ishlab chiqarish ko’rsatkichlari
Hududlar kesimida is’temol mollarini ishlab chiqarish

Hududlar	2017	2018	2019	2020	2021
O`zbekiston Respublikasi	59 690,4	83 512,6	110 321,0	129348,6	152042,8
Qoraqalpog`iston Respublikasi	1 209,2	1 815,0	2 377,6	2804,2	3000,6
Andijon	9 853,1	21 385,4	26 179,4	27490,4	25311,1
Buxoro	3 112,1	3 661,3	5 311,1	6701,9	8677,6
Jizzax	1 299,5	1 821,5	2 351,6	2992,9	3981,3
Qashqadaryo	2 549,3	2 891,7	3 899,8	4947,4	4615,4
Navoiy	2 193,6	2 528,3	3 243,4	3896,5	4338,8
Namangan	3 090,5	4 135,6	6 030,0	6442,2	8219,7
Samarqand	5 919,2	7 848,2	8 745,3	11836,0	14375,8
Surxondaryo	1 068,4	1 218,0	1 601,3	2161,1	2492,1
Sirdaryo	1 516,6	1 895,2	2 840,3	2812,3	3700,4
Toshkent	5 785,5	7 700,9	10 859,0	14517,4	19961,8
Farg`ona	3 740,8	4 530,1	7 216,3	10360,9	10774,6
Xorazm	2 374,3	3 904,7	5 673,9	6448,3	8563,6
Toshkent sh.	14 275,8	17 840,1	21 997,7	24984,3	34029,8

Ushbu ko’rsatkichga qaraydigan bo’lsak yillar kisimida so’ngi yillar doirasida is’temol mollarini ishlab chiqarish keskin darajada ortganligiga guvoh bo’lamiz. So’ngi yillarda dunyoda tahlikali vaziyatlar bo’lishiga qaramay kichik biznes va xususiy tadbirkorlikka keng e’tibor berilishi ushbu ko’rsatkichlarda yaqqol namoyon bo’lib turibdi. Hududlar kesimida tahlil qilsak eng yuqori ko’rsatkich Toshkent shahriga to’g’ri kelishini ko’rishimiz mumkun, keying o’rinlarda Andijon, Toshkent hamda Samaarqand viloyatlari joy olgan. Shuni ham etirof etish kerakki so’ngi yillar doirasida is’temol mahsulotlarini ishlab chqarish o’sidh surati hududlar kesimida Sirdaryo viloyatida keskin darajada yuqorilagan, keying o’rinlarda Toshkent shahri, Buxoro, Namangan viloyatlari joy olgan (2-rasm).

Hududlar kesimida is’temol mollari ishlab
chiqarishning o’sish suratlari

Hududlar	2017	2018	2019	2020	2021
O`zbekiston Respublikasi	106,7	114,7	110,3	105,7	113,5
Qoraqalpog`iston Respublikasi	106,4	122,2	102,2	113,6	106,1
Andijon	134,9	165,2	119,9	99,9	92,5
Buxoro	104,2	102,6	105,9	108,9	120,2
Jizzax	109,5	106,7	101,3	116,7	136,4
Qashqadaryo	91,2	100,7	110,2	110,9	98,0
Navoiy	92,9	100,1	101,1	102,3	105,9
Namangan	113,2	111,6	111,7	96,4	118,1
Samarqand	102,1	111,6	101,6	119,9	112,8
Surxondaryo	97,0	101,5	108,9	121,2	110,1
Sirdaryo	96,6	104,4	101,8	86,3	118,0
Toshkent	94,6	111,7	100,0	115,0	127,9
Farg`ona	106,5	101,3	102,4	111,4	108,8
Xorazm	110,8	130,4	124,1	100,1	110,6
Toshkent sh.	107,4	101,7	106,2	107,0	128,3

Hududlar kesimida sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish

Hududlar	2017	2018	2019	2020	2021
O`zbekiston Respublikasi	148 816,0	235 340,7	322 535,8	368 740,2	451 633,9
Qoraqalpog`iston Respublikasi	6 773,3	10 911,9	12 736,1	13 981,3	16 621,3
Andijon	13 269,8	27 454,7	33 122,3	36 376,5	35 916,2
Buxoro	6 422,3	8 601,2	14 798,2	17 574,4	20 826,9
Jizzax	2 548,8	3 581,8	4 586,1	5 823,8	8 704,1
Qashqadaryo	7 351,2	9 992,0	12 562,6	14 612,3	18 741,1
Navoiy	13 072,9	22 892,4	44 438,1	65 084,9	73 631,1
Namangan	4 615,5	6 586,6	8 818,1	11 011,9	14 584,8
Samarqand	9 242,0	13 488,1	15 783,6	18 383,4	22 803,3
Surxondaryo	2 356,4	3 234,7	4 231,3	5 322,7	6 785,9
Sirdaryo	3 806,5	5 163,1	7 293,0	7 990,9	9 765,5
Toshkent	21 693,4	37 724,4	53 484,8	65 949,9	83 202,4
Farg`ona	9 728,5	13 613,8	18 661,2	21 701,2	27 805,3
Xorazm	4 070,4	6 457,2	8 538,6	9 615,9	13 648,5
Toshkent sh.	34 054,2	47 811,6	60 544,9	66 188,0	86 099,6

Hududlar kesimida sanoat mahsuloti ishlab chiqarishning o’sish surati

Hududlar	2017	2018	2019	2020	2021
O`zbekiston Respublikasi	105,2	110,8	105,0	100,9	108,7
Qoraqalpog`iston Respublikasi	108,2	104,2	105,1	102,5	107,4
Andijon	123,5	130,6	114,7	106,3	98,6
Buxoro	97,0	101,6	110,5	101,5	100,1
Jizzax	111,2	108,9	103,5	118,4	110,2
Qashqadaryo	105,1	104,2	94,0	102,9	115,3
Navoiy	97,5	101,8	104,3	109,1	107,0
Namangan	111,7	110,8	110,4	115,3	117,9
Samarqand	102,0	112,3	105,6	105,4	110,8
Surxondaryo	97,9	106,0	107,1	106,7	111,4
Sirdaryo	91,8	104,2	103,2	100,9	118,5
Toshkent	102,7	114,8	107,3	105,8	112,6
Farg`ona	94,9	106,3	102,6	104,2	108,5
Xorazm	118,3	107,9	107,5	106,1	117,2
Toshkent sh.	111,8	110,2	105,5	100,2	113,9

Xulosa
Xulosa qilib aytganda bozor munosabatlarini rivojlantirishning asosiy elementi bo’lgan tadbirkorlik tushunchasi ijtimoiy-iqtisodiy xodisa sifatida keng ijtimoiy munosabatlarini o’z ichiga oladi. Tadbirkorlik kishilar (mulkchilik sub’ektlari)ning moddiy va pul mablag’lari (kapitalni) amalda harakatga keltirib, daromad topishga mo’ljallangan iqtisodiy faoliyatdir. Tadbirkorlikda yaratuvchilik faoliyati orqali daromad olinadi. U mavxum narsa emas , balki aniq maqsadga qaratilgan faoliyat bo’lib aniq shaxslar xatti harakatida namoyon bo’ladi. “O’zbekiston Respublikasida tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari to’g’risidagi qonun” ga muvofiq “Tadbirkorlik, mulkchilik sub’ektlarning foyda olish maqsadida tavakkal qilib va mulkiy javobgarlik asosida, amaldagi qonunlar doirasida tashabbus bilan iqtisodiy faoliyat ko’rsatishdir”.
O‘zbekistonda ishlab chiqarish korxonalari faoliyati yanada yuksalmoqda. Mamlakatimizda izchil amalga oshirilayotgan islohotlar, xususan, ishlab chiqarish korxonalarining har tomonlama qo‘llab-quvvatlanayotgani natijasida ularning faoliyati tobora rivojlanib borayapti. Bunga misol tariqasida Samarqand viloyatida gilam va gilam mahsulotlari ishlab chiqaish to’qimachilik sanoati tarmog’ining 27,2 foizini tashkil etmoqda. Korxonaning ishlab chiqarish quvvati 42 006 mimg kvadrat metrni tashkil etib, amalda 37 913 mimg kvadrat metrni gilam va gilam mahsulotlari ishlab chiqargan. Sohada bugungi kunda 3661 kishi mehnat qilmoqda. Shu jumladan Jomboy tumanida, “Keramik briks” MCHJ tomonidan umumiy qiymati 10 mln. dollar bo’lgan yirik loyiha ishga tushirildi. Korxona Ispaniyaning “Beralmar technology” texnologik uskunalari bilan jihozlanib bo’lib yiliga 7.5 mln. dona katta gabaritli zamonaviy keramik bloklar ishlab chiqarmoqda. Shunikdek viloyatda yirik quvvatli 2.7 mln. tona bo’lgan yangi sement zavodlarini qurilish mantaj ishlari olib borilayotganligi bunga yaqqol misol bo’la oladi.

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. 
   “O’zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo’yicha harakatlar strategiyasi” O’zbekiston Respublikasi Prezidentining farmoni, 07.02.2017 yildagi, PF-4947-son
   
2. 
   Sh. Sh. Shodmonov, U. V. G’afurov ,, Iqtisodiyot nazariyasi” Toshkent ,, Moliya “ 2005 yil.
   
3. 
   O’zbekiston Respublikasining ,,Korxonalar to’g’risida” gi qonuni. Toshkent “Adolat” nashryoti.
   
4. 
   www.ziyonet.uz kutubxonasining Iqtisodiyot va boshqaruv bo’limi
   
5. 
   www.referatlar.uz referatlar, Iqtisodiyot bo’limi
   
6. 
   www.xxalqso’zi.uz Xalq so’zi gazetasi