Ilmiy-tarbiyaviy, ommabop, bezakli oylik jurnal Barkamol avlod Vatanning baxti
Download 0.49 Mb. Pdf ko'rish
|
|
lash, onalik va bolalikni muhofaza qilish borasida madaniy-ma’rifiy, sport, xayriya yo‘nalishlarida 5 108 ta tadbir o‘tkazildi. Jamg‘arma tomonidan bolalar uchun jami 2 116 ta madaniy-ma’rifiy tadbirlar o‘tkazildi. “Olam aro yagonasan, O‘zbekiston”, “Yer kurrasida tinchlik”, “Kamalak jilosi”, “Maftunkor rang- lar jilosi” mavzularida o‘quvchilar o‘rtasida rasmlar tanlovi, rassomlar ko‘rgazmalari, nogiron bolalar tomo- nidan sahnalashtirilgan teatr tomoshalari, maxsus maktab internatlar va kam ta’minlangan oilalar farzandlari ishtirokida ko‘plab tadbirlar o‘tkazildi. Bolalikdan nogironlar tug‘ilishining oldini olish uchun “Ona va bola skriningi” Davlat dasturi doirasida Respublika va hududiy skrining markazlari faoliyati izchil davom etirilmoqda. Bu ishga Jamg‘arma o‘z hissasini qo‘shmoqda. 374 800 nafar yangi tug‘ilgan chaqaloq TG (tug‘ma gipotireoz) va 375 200 nafar go‘dak FKU (fenilketonuriya) kasalligining oldini olish tibbiy tekshiruvlaridan o‘tkazildi. Bu kasalliklarga moyilligi borligi aniqlangan bolalarga tibbiy yordam berilmoqda. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2008- yil 18-iyundagi “Bolalikdan nogironlar tug‘ilishining oldini olish uchun tug‘ma va irsiy kasalliklarni barvaqt aniqlash Davlat dasturi to‘g‘risida”gi PQ-892-sonli Qarorining 3-bandi ijrosini ta’minlash maqsadida, 2010-yilning 3-choragida tug‘ma va tranzitor gipotireoz kasalligi aniqlangan bolalarga hamda xavfli guruhga kiruvchi homilador ayollarga “Eutiroks”, “L- tiroksin”, “Mikroyod-100” preparatlari va, shuning- dek, fenilketonuriya kasalligiga moyilligi aniqlangan bolalarga shifobaxsh ozuqalar tarqatildi. Tibbiy ijtimoiy patronaj tizimi ishida “Hyundai — Mobil klinika”si ham faol qatnashmoqda. Chunonchi, Sirdaryo viloyati Oqoltin, Mirzaobod tumanlari va Toshkent shahri Bektemir, Sergeli tumanlarida jami 807 ta oila tibbiy ko‘rikdan o‘tkazildi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2009- yil 1-iyundagi “2009 — 2013-yillarda aholining reproduktiv salomatligini mustahkamlash, sog‘lom bola tug‘ilishi, jismoniy va ma’naviy barkamol avlodni voyaga yetkazish borasidagi ishlarni yanada kuchaytirish va samaradorligini oshirish chora- tadbirlari Dasturi to‘g‘risida”gi PQ –1144-sonli Qarori ijrosini ta’minlash maqsadida, Jamg‘arma va uning mintaqaviy filiallari tomonidan aholi, jumladan, o‘quvchi va talabalar orasida, mahallalarda, oliy o‘quv yurtlari va kollejlarda sog‘lom turmush tarzini targ‘ib qilish, sog‘liqni muhofaza qilish va reproduktiv salomatlikni mustahkamlash, giyohvandlik, alkogolizm, tamaki chekish, jinsiy yaqinlik orqali infeksiya yuqishiga qarshi, VICH/OITSning oldini olish bo‘yicha jami 304 082 nafar aholi (asosan o‘quvchilar va talabalar) o‘rtasida 5 066 ta seminar, suhbat va ma’ruzalar o‘tkazildi. Jamg‘arma Germaniyaning “Fridensdorf Interneyshnl” xalqaro tashkiloti bilan hamkorlikda amalga oshirayotgan loyiha asosida tug‘ma lab-tanglay nuqsoni bo‘lgan 183 nafar nogiron bola jarrohlik yo‘li bilan sog‘lomlashtirildi. 14 nafar bemor bola Germa- niya klinikalarida davolanish uchun yuborildi va davolanish bosqichi tugagan 9 nafar bola sog‘lom holda ota-onalari bag‘riga qaytdi. 19 nafar bemor bola Germaniya klinikalarida davolanishni davom ettirmoqda. “Chiroyli oyoqchalar” loyihasi doirasida tug‘ma oyoq nuqsoni (maymoqlik) va “qiyshiq bo‘yin” tashxisi bilan — 15 yoshgacha bo‘lgan 116 nafar bemor bola jarrohlik yo‘li bilan davolandi, buning xarajati 8 120,0 ming so‘mni tashkil etdi. O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi, “Sog‘lom avlod uchun” jamg‘armasi va JCI xalqaro tashkiloti va Pundan Cha gospitali o‘rtasida tuzilgan uch tomonlama bitimga asosan, joriy yilning 23 — 30-avgust va 1 — 8-sentabr kunlari Respubli- kamizning turli hududlaridan chaqirilgan — yurak xastaligi bilan og‘rigan 10 nafar bemor bola Koreya Respublikasiga, Pundan Cha gospitaliga yuborildi va jarrohlik yo‘li bilan sog‘lomlashtirildi. 22 — 27-avgust kunlari mamlakatimizga Seul Milliy universiteti gospitali prezidenti boshchiligida kardiolog, terapevt, pediatr, ortoped, oftalmolog, otorinolaringolog va boshqa soha mutaxassislaridan SAVOB ISHLAR BULOG‘I — MEHR 17 3 «Sog‘lom avlod uchun», 2010-yil, 10-son. iborat 52 nafar vrachlar guruhi keldi. Jamg‘armaning Tibbiy-ijtimoiy markazida va Toshkent viloyati Yuqori Chirchiq tumani Ahmad Yassaviy nomidagi Qishloq fuqarolar yig‘inida jami 1500 nafarga yaqin kishi tibbiy ko‘rikdan o‘tkazildi, tibbiy maslahatlar berildi va dori- darmonlar tarqatildi. Shuningdek, seullik vrachlar Toshkent pediatriya institutida bo‘lib, yurak xastaligi bilan og‘rigan 10 nafar bolani bepul operatsiya qildi. Joriy yilning 13 — 19-sentabr kunlari yurtimizga Koreya Respublikasining In Xa universiteti gospitalidan 13 nafar shifokordan iborat delegatsiya keldi. Ular yordamida Toshkent, Navoiy viloyatlari va Toshkent shahrida 860 nafarga yaqin aholi tibbiy ko‘rikdan o‘tkazildi va zarur dori-darmonlar bilan ta’minlandi. Bolalar sportini rivojlantirish yo‘nalishida 1 355 ta sport musobaqalari tashkil etildi. Jumladan, tennis, sinxron suzish, jit kun do, boks, kurash, strit bol va sportning ekstrimal turlariga alohida ahamiyat qaratildi. Imkoniyati cheklangan bolalar hamda harbiy sinf o‘quvchilari o‘rtasida suzish, bouling bo‘yicha musobaqalar tashkil etildi. Bu ishtirokchilar do‘st- lashib olishiga, ularning sport va sog‘lom turmush tarziga bo‘lgan ishtiyoqi yanada ortishiga yordam berdi. Toshkent Oliy umumqo‘shin qo‘mondonlik bilim yurtida “O‘qituvchi va murabbiylar kuni” munosabati bilan harbiy sport sinflari va harbiy vatanparvarlik klublari tarbiyalanuvchilarining tantanavor “Qasamyod” marosimi o‘tkazildi. Unda Toshkent shahri va Toshkent viloyatidan 300 nafardan ortiq harbiy-sport sinf o‘quvchisi ishtirok etdi. Tadbir so‘ngida ishtirokchilarga Jamg‘armaning sovg‘alari berildi. Jamg‘armaning 9 ta xalqaro hamkorlari tomonidan umumiy qiymati 9 446 246 AQSH dollari va 300 375,0 ming Koreya voniga teng bo‘lgan muruv- vat yuklari keltirilib, aholi soni, ehtiyojini inobatga olgan holda jamg‘arma filiallari orqali tibbiy muassa- salar va maxsus bolalar muassasalariga topshirildi. Jamg‘armaning mahalliy hamkorlari tomonidan ehtiyojmandlarga jami 59 830,0 ming so‘m miqdoridagi moddiy va moliyaviy yordamlar ko‘rsatildi. Aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlarini qo‘llab-quvvatlash, markazdan uzoq va borish qiyin bo‘lgan joylarda istiqomat qiluvchi kam ta’minlan- gan oilalarga muruvvat yordamlarini yetka- zib berish va aholini malakali tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish maqsadida, an’anaga muvofiq, 19 — 27-aprel kunlari “O‘zbekiston temir yo‘llari” Davlat aksionerlik kompaniyasi bilan hamkorlikda Navoiy viloyatiga “Salomatlik” poyezdi (Tinchlik — Konimex — Kara- Kata — Mustaqillik — Buzoubay — Uchquduq-2) yo‘nalishi bo‘yicha jo‘natildi. “Salomatlik” poyezdida borgan mutaxassislar tomonidan ijtimoiy himoyaga muhtoj bo‘lgan aholi qatlami chuqur tibbiy ko‘rikdan o‘tkazildi. Orolbo‘yi va ekologik noqulay hududlarda istiqomat qiluvchi kam ta’minlangan oilalarga tibbiy va ijtimoiy yordam berish maqsadida, Jamg‘arma, “O‘zbekiston Temir yo‘llari” Davlat aksionerlik kompaniyasi bilan hamkorlikda Qoraqalpog‘iston Respublikasiga “Salomatlik” poyezdini yo‘lladi. Toshkent — To‘rtko‘l — Misken — Toshkent yo‘na- lishi bo‘ylab 7 332,6 ming so‘mlik va 448 400 AQSH dollari qiymatidagi dori-darmonlar, sanitariya-gigiyena vositalari, tibbiyot anjomlari, multivitaminlar, nogi- ronlik aravachalari, oziq-ovqatlar, xo‘jalik mollaridan iborat muruvvat yordamlari aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlariga, bolalar va tibbiy muassasalarga manzilli tarzda yetkazildi. Turkiyaning xalqaro hamkorlik va rivojlanish agentligining (TICA) O‘zbekistondagi vakolatxonasi bilan hamkorlikda joriy yilning 24-sentabr kuni Andijon viloyatining Xo‘jaobod tumanidagi eshitish qobiliyati cheklangan o‘quvchilar uchun mo‘ljal- langan 17-sonli maxsus internat maktabda umumiy qiymati 20 mln. so‘mdan ortiq bo‘lgan zamonaviy tikuv mashinalari va duradgorlik asbob-uskunalari o‘rnatilgan sinf xonalari ochildi. “ZERO MAX GmbH” kompaniyasining O‘zbekistondagi vakolatxonasi bilan hamkorlikda ishlab chiqilgan loyihaga muvofiq, bir qator hamkorlik ishlari amalga oshirildi. Jumladan: — Qashqadaryo viloyatidagi maxsus maktab- internat tibbiyot maskani hamda Sirdaryo viloyatidagi maxsus maktabgacha ta’lim muassasasining fizio- terapiya xonalari tibbiy uskunalar bilan jihozlandi; — Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Andijon, Namangan viloyatlaridagi ixtisoslashtirilgan muas- sasalar rivojlantiruvchi va reabilitatsiyalashtiruvchi inventarlar bilan, Andijon va Buxoro viloyatlaridagi maxsus maktab-internatlar tikuv va duradgorlik xonalari uskunalar bilan, Navoiy viloyati Karmana tumanidagi maxsus maktab-internatning 25 nafar tarbiyalanuvchisi eshitish apparatlari bilan ta’min- landi.
«Sog‘lom avlod uchun» xalqaro xayriya jamg‘armasi tashkiliy-uslubiy bo‘limi tayyorladi. 18 UV zaxiralari toza, pokiza bo‘lgan millatning o‘zi ham, qalbi ham toza, pokiza bo‘ladi. Azal-azaldan xalqimiz bu hikmatga amal qilib keladi. Madaniyatli, ma’rifatli, o‘zli- gini tanigan xalqning suvlari ham shunga yarasha — toza, sifatli, tejalgan bo‘ladi. Har bir millat- ning madaniyati, ma’rifati dara- jasini suvlari belgilaydi. O‘z kelajagiga ishongan har bir millat dastlabki odimini suvni avaylab- asrashdan, uni tejab sarflashdan boshlamog‘i kerak. Ana o‘shanda- gina bu millat o‘zining ezgu maqsa- diga albatta erishadi. Suv har bir davlatning, har bir millatning tamaddun daraja- sini, kelgusi buyuk rejalarini aniq ko‘rsatib beruvchi ulkan ko‘zgudir. Suvni asramoq — bu, millatni asramoq, avlod davomiyligini ta’minlamoq demak. Chunki toza, sifatli suv — sog‘lom avlod, barkamol millat demakdir. O‘z millati, ona-Vatani, avlodi, bo‘l- g‘usi nabira-evaralarini sog‘lom, baquvvat bo‘lib o‘sishini, yasha- shini o‘ylagan har bir odam suvning sifatini muhofaza aylashi, behudaga sarflamasligi kerak. Mustaqillik sharofati bilan O‘zbekiston Respublikasida suv- dan oqilona foydalanish borasida tahsinga sazovor ishlar amalga oshirilmoqda. Mamlakatimizda mavjud bo‘lgan suv inshootlari, suv omborlari, kanallar, ariqlar ta’mirlanayapti, tozalanayapti, yangilari qurilayapti. Endi mamlakatimizning barcha tabiiy boyliklari, jumladan, har qatrasi gavharga teng suvlari- miz ham o‘zimizniki bo‘ldi. Mustaqilligimizning dastlabki yillarida O‘zbekiston Respublika- sining «Suv va suvdan foydalanish to‘g‘risida»gi Qonuni 1993-yil 6-mayda qabul qilindi. Bu tarixiy Qonunda suv O‘zbekiston Respublikasining davlat mulki — umummilliy boyligi ekanligi, u davlat tomonidan muhofaza etilishi alohida ta’kidlangan. Ushbu Qonun va me’yoriy hujjatlarning o‘zi ham davlatimiz- ning suvga mamlakat moddiy, ma’naviy, madaniy rivojlanishi- ning asosiy omillaridan biri sifatida qarayotganligining yorqin dalilidir. Mustaqillik sabab, unutilayot- gan urf-odatlarimiz, qadriyatlari- miz tiklanayapti. Mamlakatimiz yangilanayapti. Shaharlarimiz, qishloqlarimiz kundan-kunga go‘- zallashib borayapti. Kaftdek tekis asfalt yo‘llar, osma ko‘priklar, osmono‘par binolar, tinmay suv otib turgan favvoralar... Obodon- chilik ishlari qizg‘in olib boril- moqda.
Muhtaram Prezidentimiz Islom Abdug‘aniyevich Karimov- ning tashabbuslari bilan juda oz vaqt ichida Toshkent teleminorasi- ning yonginasida, bir qancha gektarni egallagan «Shahidlar xotirasi» yodgorlik majmuasi bunyod etildi. Uning qoq o‘rtasidan oqib o‘tgan Bo‘zsuv kanalining ikki qirg‘og‘i tekislanib, betonlar yotqizilib, gullar ekilib, yo‘laklar S TOMCHI SUVDA HAYOT JILVASI TOMCHI SUVDA HAYOT JILVASI TOMCHI SUVDA HAYOT JILVASI TOMCHI SUVDA HAYOT JILVASI TOMCHI SUVDA HAYOT JILVASI 19 tortilib, juda go‘zal holga keltirildi. Qani endi, Bo‘zsuvning boshla- nishi bo‘lmish Chirchiq daryo- sidan — uning quyi qismigacha bo‘lgan ikki qirg‘og‘i (xuddi «Shahidlar xotirasi» yodgorlik majmuasidagi qismi kabi) ham tozalanib, daraxtlar o‘tqazilib sayilgohlarga aylantirilsa, O‘zbek- istonning chiroyiga yanada chiroy qo‘shilardi. So‘nggi yillarda xalqimiz suvni tejashni, toza-pokiza asrashni, uvol qilmay, undan oqilona foyda- lanishni o‘rganmoqda. Biz kundalik hayotimizda ishlatadigan suv ham, qishloq xo‘jaligi ekin maydonlarini sug‘o- rish uchun sarflanadigan suv ham bir manbadan olinishini, u chuchuk suv ekanligini nazarda tutsak, mabodo suv talab darajasida tejal- maydigan bo‘lsa, bir necha o‘n yillikdan keyin suv taqchilligi yuzaga kelishi mumkinligini tasav- vurga keltirish qiyin emas. Suv taqchilligining ortishi bilan esa, o‘z-o‘zidan qishloq xo‘jalik mah- sulotlarining tannarxi ham ko‘ta- rilib borishi aniq. Xalqaro suv resurslarini bosh- qarish instituti olimlarining fikr- laridan kelib chiqsak, dunyo hamjamiyati bilan hamkorlikda shoshilinch ravishda ko‘plab hozirgi zamon talablariga to‘liq javob beradigan suv omborlari qurish, suv zaxiralarining hajmini kengaytirish, tejash, qishloq xo‘- jalik ekinlari uchun foydalani- ladigan yer maydonlarini sug‘o- rishda iloji boricha ko‘proq yomg‘ir suvlaridan foydalanishga o‘tish, namlikni yoqtirmaydigan, kam suv talab qiladigan qishloq xo‘jalik ekinlarini yanada ko‘pay- tirish kerak bo‘ladi. BMT ekspertlarining hisob- kitoblariga qaraganda, 2030-yilga kelib yer yuzidagi aholining soni 6 milliarddan 8,5 milliardga ko‘payar ekan. Agar shunday hol yuz bersa, yana qo‘shimcha 2 ming km 3
bo‘ladi. Shuncha suvni topish uchun qancha kuch, mablag‘, qancha sa’y-harakat zarur bo‘ladi. Yer kurrasida aholi sonining ortib borishi natijasida suv taq- chilligi bilan bog‘liq yuzlab muammolar, ziddiyatlar kelib chiqishi mumkin. Xalqaro suv resurslarini bosh- qarish instituti ma’lumotlariga binoan, hozirning o‘zidayoq Yaqin Sharq va Afrikaning ba’zi bir davlatlarida oziq-ovqat ishlab chiqarish ta’minoti uchun mo‘l- jallangan ichimlik suvi zaxiralari juda oz qolgan. Agar shunday fojiaviy ahvol davom eta bersa, ichimlik suvining tannarxi yanada ko‘tariladi. BMTning Bosh kotibi Pan Gi Mun 2007-yilning dekabrida Yaponiyaning Beppu shahrida bo‘lib o‘tgan ulkan anjumandagi ma’ruzasida hozirgi vaqtning o‘zidayoq yer yuzi aholisining chorak qismi suv taqchil bo‘lgan mintaqalarda hayot kechirayot- ganligini, 1,1 milliard nafar odam esa toza ichimlik suvidan butunlay benasib ekanligini tashvishlanib aytgan edi. Jahon futurologlarining aytish- laricha, ichimlik suvi zaxiralari boshqa tabiiy yonilg‘i zaxiralari- dan ham avvalroq tugab qolishi mumkin ekan. Mitti sayyoramizdagi barcha suv zaxiralari kamayib, iflos- lanib, sifati yomonlashib, iste’- molga yaroqsiz bo‘lib borayapti. Bu insoniyat hayotini katta xavf ostiga qo‘yishi bilan birga dunyo iqtisodiyotini va ijtimoiy salo- hiyatini pasayishga olib kelishi mumkin. Hozirgi davrga kelib sayyora- mizda suvga bo‘lgan munosabat keskin o‘zgarmoqda. Suv tanqis- ligi dunyoning birinchi o‘rindagi muammosiga aylanayapti. Yer kurrasida ichimlik suvi tanqisligi xavfi paydo bo‘ldi. Chunki sayyoramizdagi barcha suv zaxiralarining faqat ikki foizi- gina ichishga yaroqlidir. Bu xavfning oldini olish uchun yuzlab obro‘li tashkilotlar faoliyat ko‘rsatayapti — Xalqaro Orolni qutqarish jamg‘armasi va uning negizida tashkil etilgan Tosh- kentdagi Agentlik, BMT, Amerika Qo‘shma Shtatlarining Xalqaro Rivojlantirish Agentligi (USAID), Osiyo taraqqiyot banki (OTB), Jahon banki (World Bank). Kanada Xalqaro Rivojlantirish Agentligi (CIDA), Yaponiya Xalqaro Rivojlantirish Agentligi (JICA) va hokazolar. Suvni asrash, tozaligini saq- lash, uning uvol bo‘lishiga, be- huda sarflanishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun bir qator yirik davlatlar hamjihatlikda juda katta xayrli ishlarni amalga oshirmoqda. Jahon miqyosida YUNESKOning qarori bilan har yili mart oyining 22- kuni xalqaro «Suv kuni» deb e’lon qilindi. Bunday ezgu harakatlar ham o‘z o‘rnida xalqimizning suvga bo‘lgan hurmat va e’tiqodini yanada mustahkamlashga olib kelishi haqiqatdir. Orol dengizi suvi sathining pasayishi sababli Markaziy Osiyo mintaqasida vujudga kelgan keskin ekologik vaziyatni yumshatish borasida tasdiqlangan dasturni amalga oshirish yo‘lida Xalqaro Orolni qutqarish jamg‘armasining va uning qoshida tashkil etilgan Agentlikning moliyaviy ko‘magini hamda olib borayotgan amaliy faoliyatini alohida aytib o‘tish kerak. 20 SUV TARIXIGA BIR NAZAR ASRNING to‘rtinchi choragiga qadar O‘zbek- istonning shahar va qish- loq ko‘chalarining ikki tomonidan ariqlar o‘tkazilgan bo‘lib, ulardan ipakdek tovlanib, zilol suvlar oqib turar edi. Bular o‘zbek xalqining o‘ziga xos milliy xususiyati — mentaliteti edi... O‘zbek millati- ning o‘ziga xos bunday mentaliteti- ning shakllanish jarayoni tarixi taqaladi. Ochig‘ini aytish kerak, o‘z- beklar — bolani sevgan «bolajon», mehmonni ulug‘lagan «mehmon- jon», shuningdek, suvni e’zozla- gan, unga nisbatan e’tiqodi yuqori bo‘lgan «suvjon» xalqlardandir. Ota-bobolarimiz o‘zlari yasha- gan maskanlarga — shahar, kent va qishloqlarga, daha va mahalla- larga olis-olislardagi daryo va anhorlardan hashar yo‘li bilan ariqlar, kanallar qazib suv keltir- ganlar. Suv har bir xonadon hovli- sidan oqib o‘tgan. Hozirda ham Farg‘ona, Andijon, Namangan viloyatlariga borib qolsangiz, ariq suvlarining har bir xonadon hovli- sidan oqib o‘tayotganligining guvohi bo‘lasiz. Kelinchaklarimiz, singillari- miz har kuni erta tongda, quyosh- dan ham erta turib, hovli sahnlariga suv sepib, ariqlarning bo‘ylarini «yog‘ tushsa yalagudek» qilib supurib, orasta qilib qo‘yishgan. Hovlilarga go‘zallik, nafosat baxsh etib turgan bu suvlarni ifloslan- tirishga qo‘limiz qanday boradi, haddimiz qanday sig‘adi? Axir, suv ham bizlarga onadek aziz va mo‘tabar emasmi?! Qadimdan suvjon xalqimiz har yili yoz faslida «Suv bayrami»ni katta tantana bilan o‘tkazib kelgan. Markaziy Osiyo xalqlarining suvga bo‘lgan hurmat va e’tiqodini bir qator milliy bayram va marosim- larning o‘tkazilishida ham kuza- tish mumkin. Jahon miqyosidagi buyuk olim Abu Rayhon Beruniy o‘zining «Osor-ul boqiya» («Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar») nomli kitobida Markaziy Osiyo xalqlarining turli bayramlari, odatlari haqida, jumladan, Navro‘z bayramidagi udumlari haqida to‘xtalib, shun- day yozadi: «Odamlar shu kuni tong paytida o‘rinlaridan turib kanal va hovuzlarga boradilar. Ko‘pincha oqib turgan suvlarga ro‘baro‘ turib, hayotlarining barakali bo‘lishi va ofatlarni daf etish uchun ustilari- dan suv quyadilar». Beruniy mazkur kitobida Markaziy Osiyo xalqlari, jumla- dan, xorazmliklar har yili «Vaxshan- gom» — suv bayramini o‘tkazish- lari haqida ham ma’lumot beradi. «Vaxshangom» bayrami Vaxsh— Jayxun daryosi suvini ulug‘lash bilan bog‘liq holda o‘tkazilgan. Misrliklar Nil daryosini, hind- lar Gang daryosini, Amerika hindlari Amazonka daryosini o‘zlari uchun muqaddas bilib sig‘inganlaridek, Markaziy Osiyo xalqlari ham Jayxun—Amu- daryoni o‘zlari uchun tabarruk va aziz bilganlar. Rivoyatlarda ayti- lishicha, har bir odam Jayxun daryosida uch marotaba cho‘milsa, har qanday dard, yara-chaqalar- dan forig‘ bo‘lar ekan. Shuning uchun bo‘lsa kerak, xorazmliklar «Vaxshangom» bayramida, albatta, Amudaryo qirg‘oqlariga sayilga borishib, suvida cho‘milishgan. Beruniy yuqorida aytilgan kitobida xorazmliklarga o‘xshab eronliklar ham o‘z bayramlarida Kaspiy dengizida cho‘milishlari haqida, «Omul aholisi shu kuni Hazor (Kaspiy) dengiziga borib, kun bo‘yi suvda o‘ynashib sho‘ng‘isha- dilar», deydi. Alohida ta’kidlash lozimki, ajdodlarimizning bahor-yoz oyla- rida bo‘ladigan bayramlarining hech biri suvsiz o‘tmagan, albatta. Suv bahor-yoz mavsumlarida o‘tkaziladigan bayramlarning doimiy e’zozli «hamrohi» bo‘lgan. Bu bayramlarda odamlar, «yilimiz qut-barakali, kunimiz suvdek tiniq, hayotimiz suvdek pokiza, hosilimiz suvdek serob bo‘lsin», — deb xursandchilik bilan bir- birlariga suv sepishgan. Odam- larning yaxshi niyat bilan bir- birlariga suv sepish odatlari dunyoning turli mamlakatlarida, jumladan, Hindiston, Malayziya, Download 0.49 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|