IM. Y, Оч'Л. Юсчоу

STEREOTIPLARNING IJOBIY VA SALBIY OQIBATLARI
Stereoti plar m ustahkam langan xatti-h arak at, tasaw u rlard an
iborat b o ‘lib ularni shartli ravishda, b id ’atlarning tarkibiy qismi 
sifatida salbiy va mustahkamlangan, ijtimoiy hodisa aksiomasi sifatida 
ijobiy turlarga b o ‘lish m um kin.
Topshiriq: ijobiy va salbiy stereoti plarga misol keltiring.
— salbiy stereotiplar
— ijobiy stereotiplar
GURUHGA SAVOLLAR:
— salbiy stereo tip lar sizning h ayo tin g izd aq an d ay rol o ‘y- 
naydi?
— ijobiy stereo tip lar sizning tafakkuringiz vaxulqingizgaqan- 
day ta ’sir o ‘tkazadi?
— Siz ijobiy stereoti p Sizning yoki atrofm gizdagilarning 
hayotida salbiy rol o'ynaganligi haqidagi voqeani eslay olasizm i?
AGAR NIZOGA STEREOTIP SABAB BO‘LGAN BO‘LSA ...
F ik rim izcha, stereoti pni b arch a im koniyat va usullar bilan 
buzib ta sh lash g a h a ra k a t qilish kerak. A na sh u n d a s te re o tip
pardasiga yashiringan individual ijobiy sifatlar ochiladi, inson 
o 'z in in g ja lb etu v ch i b u tu n b o rlig ‘i b ilan n am o y o n b o ‘ladi. 
„Tasodifiy qirralarni o ‘chirib tashlasang, olam ning g o ‘zalligini 
k o ‘rasan “ .( V. Bryusov).
Lekin bu yerda bitta m uhim jihat bor. Olamni go'zal ko‘rishga
62

---

intilish ikki taraflam a b o ‘lishi kerak. Qars ikki qcfldan b o ‘lishiga 
erishish esa nihoyatda qiyin b o ‘ladi. U m u m an “b ir narsani niyat 
qilishdan oldin yaxshilab o ‘yla, shu niyating am alga oshib qolsa 
nim abo‘ladi?“ — deganlaridek, biron-bir stereotipnibuzish shartmi, 
buzishdan nim a naf? — degan savolni ham o ‘ylab olish kerak.
STEREOTIPNI BUZISH
M uloqot sohasi vakillarining ta ’kidlashlaricha, biz taxm inan: 
55% m a ’lu m o tn i n o v erb a l, n u tq siz m u lo q o t (m im ik a , q o ‘l 
harakatlari, nigoh) dan; 38% m a ’lum otni ovoz (baland-pastligi, 
ohangi) dan; 7% m a’lum otni aytilganlarning m azm unidan olamiz.
Bu shuni bildiradiki, aytilg an larn ing m a z m u n id a n bir xil 
narsani, m im ika, nigoh va o hang d an boshqa narsani anglashim iz 
m um kin. Bu faqat Sizga eshitganingizdan shubha qilishga yoki unga 
ishonishingizga sabab b o ia d i.