IM. Y, Оч'Л. Юсчоу

13- test
K. Tomasning xulqni tasvirlash testi
Ziddiyatli vaziyatlarda odamlar xulqi tiplarini tasvirlash uchun 
K. Tomas ziddiyatlam i boshqarishning ikki o ‘lchamli modelini 
taklif qildi.
A
• Raqobatchilik 
• Hamkorlik
Serg‘ayratlilik, o‘ta 
qat’iylik (o‘z manfaatlariga 
e’tiborni qaratish)
Kelishuvchanlik
• Ziddiyatdan 
qochish
Moslashuvchanlik
Kooperatsiya (boshqalarning 
manfaatlariga e’tiborni qaratish).
Bunda asosiy o'lchov sifatida boshqa odamlarning manfaatlariga 
qiziqish bilan bog‘liq bo‘lgan kooperatsiya, vaziyatga qo‘shilib ketishlik 
va o ‘z manfaatlariga urg‘u berish bilan bog‘liq bo‘lgan serg‘ayratlilik, 
o'ta qat’iylik kiradi. Ikkala o ‘lchovga mos ravishda KTomas ziddiyatni 
bartaraf qilishning odamlardagi 5 usulini ajratadi:
138

---

1. Raqobatchilik — boshqalarning manfaatlariga zid ravishda 
o ‘z maqsadlariga erishishga intilish.
2. M oslashuvchanlik — raqobatchilikka teskari, boshqalar 
uchun shaxsiy manfaatlarini qurbon qilish.
3. K elishuvchanlik — teng kuchli narsa hisobiga ayrim 
masalalarda yon berishga tayyorlik.
4. Ziddiyatdan qochish — ayni paytda ham ham korlikka 
intilmaslik, ham o‘z maqsadlariga erishish tendensiyasining yo‘qligi.
5. Hamkorlik — ziddiyatli vaziyat ishtirokchilarining har ikki 
tom onni qoniqtiradigan muqobil qaror qabul qilishlari.
K. Tomasning fikricha, ziddiyatdan qochish bilan ikkala tomon 
ham muvaffaqiyatga erishmaydi. Raqobatchilik, kelishuvchilik va 
moslashuvchilikda esa bir tom on yo yutadi, yoki yutqazadi, chunki 
kelishib yon berish sodir b o ia d i. Faqat hamkorlikdagina ikkala 
tom on ham yutadi.
K. Tomas metodikasi kichik guruhlar, m uvaqqat va doimiy 
jamoalar, shuningdek o ‘zaro hamkorlik va tushunish talab qiladigan 
faoliyat turlari u chun odam larni tanlab olishda q o ‘l keladi. 
So'rovnoma ziddiyatli vaziyatda tekshiriluvchi xulqini oldindan aytib 
berish, yangi jam oaga konkret shaxsning m oslashuvchanligi 
jarayoni yo‘nalishini bashorat qilishga imkon beradi.