Individual rivojlanish biologiyasi fani zigota hosil bo’lishidan organizmning tabiiy o’limigacha bo’lgan davrining umumiy qonuniyatlarini o’rganadi

Organogenez va gistogenez jarayonlarining gormonal boshqarilish. Embrion rivojlanish davrida embrion varaqlari va organlar hosil bo’lishi uchun zarur gormonlarni embrion ishlab chiqarmaydi, bu darda bu jarayonlar hujayralarning induksion ta’siri orqali boshqariladi. Organogenez va gistogenez jarayonida gormonlarning ahamiyati oshib boradi. Bu jarayonlar uchun gormonlar ta’siri yahshi o’rganilmagan, ammo gormonlar ahamiyati katta ekanligi ma’lum.
Reproduktiv organlar rivojlanishida gormonlar ta’siri. Sut emizuvchilarda gormonlar erkaklik jinsiy yo’li rivojlanishini boshqaradi, agar gormonlar bo’lmasa, urgochi individ hosil bo’ladi. Erkaklik jinsiy yo’lining rivojlanishida embrion urug’doni ishlab chiqaradigan 2 ta gormon :testosteron (oraliq hujayralar –leydighujayralari ishlab chiqaradi) va setroli hujayralari ishlab chiqaradigan modda muhum ahamiyatga ega . testeron volf kanalidan urug’ kanali va tashqi jinsiy organlar hosil bo’lishini boshqaradi. Sertoli hujayralaridan ishlab chiqariladigan modda myuller kanali degenerasiyasini boshqaradi. Urg’ochilik jinsiy kanali rivojlanishida gormonlar qatnashmaydi. Shunday qilib erkaklik jinsiy organlari rivojlanishida 2 ta omil ta’sir etadi: 1)genetik, ya’ni Y-xromosoma geni (HY-antigen ); 2) testosteron vaSertoli hujayralari moddasi ta’sir etadi.
Sut bezi rivojlanishi. Sut bezi rivojlanishi, uning alviolalarida sut sintezi va sekretsiyasi ham murakkab gormonal boshqarish orqali amalga oshadi. Yangi tug’ilgan hayvonlarda bu sistema yahshi rivojlanmagan bo’ladi. Jinsiy voyaga yetish bilan qonda esterogen miqdori ortadi. Bu gormon sut bezi kanallari sonining ko’payishiga va bez massasining ortishiga olib keladi. Ammo bu bezning to’liq shakllanishi homilladorlik paytida progesterone, prolaktin, laktogen gormonlari ta’sirida amalga oshadi. Emizish davrida laktatsiya jarayonini prolaktin boshqaradi, ya’ni sutning ko’p yoki kam ajralishi prolaktin gormoniga bog’liq.
Qushlar tuxum yo’lida tuxum komponentlari sintezlanishining gormonal boshqarilishi. Qushlar tuxum yo’lining bezli xujayralari ovalbumin (tuxumdon oqsili) ishlab chiqarishi jinsiy voyaga yetganda gormonlar ta’sirida boshlanadi. Tuxum yo’lida tuxum qobig’i ,po’choq osti va po’choqni hosil qiladigan moddalarni ishlab chiqaradigan bezlar ketma ket joylashgan. Jinsiy voyaga yetmagan hayvonda bu bo’limlar ishlamaydi. Agar voyaga yetmagan hayvonga estrogen yuborilsa, bu jarayonlar boshlanishi tajribada isbotlangan.