"informatika va axborot texnologiyalari"

4. OT klafikatsiyalari.Asosiy tavsiflari

OT asosiy tashkil etuvchilari: – yadro – kiritish – chiqarish tizimi – komanda protsеssori – fayl tizimi

Yadro – masalalar va rеsurslarni boshqarish, sinxronlashtirish va o’zaro bog’lanishi bo’yicha asos funksiyalarni ta'minlaydi.

• 
  Yadro – masalalar va rеsurslarni boshqarish, sinxronlashtirish va o’zaro bog’lanishi bo’yicha asos funksiyalarni ta'minlaydi.
  
• 
  Komanda protsеssori – komandalarni qabul qilish va ularga ishlov bеrish, foydalanuvchi talabi bo’yicha mos xizmatlarni chaqirishni ta'minlaydi.
  

Kiritish va chiqarish tizimi - tashqi qurilmalar bilan ma'lumotlarni kiritish va chiqarish masalasini ta'minlaydi

• 
  Kiritish va chiqarish tizimi - tashqi qurilmalar bilan ma'lumotlarni kiritish va chiqarish masalasini ta'minlaydi
  
• 
  Fayl tizimi – fayl va kataloglar bilan ishlash uchun keng xizmat (servis) imkoniyatlarini beradi
  

• 
  Operatsion tizim klassifikatsiyasi
  
• 
  

• 
  Zamonaviy universal operatsion tizim birinchidan fayl tizimlarini ishlata oladigan va foydalanadigan ko`p foydalanuvchili va ko`p vazifali xarakteristika deb aytishimiz mumkin.
  
• 
  Operatsion tizimning tarkibida asosiy 3 komponent guruhi mavjud:
  
• 
  -Yadrosi (rejalashtiruvchi tizim, qurilma drayverlari, qurilmalarni boshqaradigan xizmatlar, tarmoq tizimlari)
  
• 
  -Tizim kutubxonalari (drayverlar bilan birga keladigan vazifali lug`at)
  
• 
  -Platalar bilan obolochkasi (tashqi ko`rinish)
  
• 
  Protsessorni boshqarish algoritmi bo`yicha operatsion tizimlarning turlanishi:
  
• 
  -Bir vazifali va ko`p vazifali
  
• 
  -Bir foydalanuvchili va ko`p foydalanuvchili
  
• 
  -Bir protsessorli va ko`p protsessorli tizim
  
• 
  -Lokal va tarmoqlar
  
• 
  
  

• 
  Bir vaqt davomida bajariladigan vazifalar bo`yicha operatsion tizimlar 2 klassga bo`linadi: bir vazifali va ko`p vazifali
  
• 
  Misol: MS – DOS operatsion tizim 1 vazifali , Linux,Unix, Windows ko`p vazifali hisoblanadi.
  
• 
  Ko`p vazifali operatsion tizimlar foydalanadigan muhitiga nisbatan 3 turga bo`linadi:
  
• 
  Paketlarni qayta ishlash tizimlari
  
• 
  Vaqt bo`yicha ajralish tizimlari
  
• 
  Real vaqt tizimlari
  
• 
  Operatsion tizimning funksiyali vazifalari:
  
• 
  Lokal resurslarni boshqarish
  
• 
  Jarayonlarni boshqarish
  
• 
  Jarayon (vazifa, harakat) – abstrakt amal bajarib turgan dasturni aniqlaydi.
  
• 
  Kiritish – chiqarishni boshqarish
  

• 
  Operatsion tizimning funksiyalari:
  
• 
  
• 
  Foydalanuvchi tomonidan buyruq va vazifalarni qabul qilishi va ularni qayta ishlashi
  
• 
  So`rov dasturni qabul qilish va bajarish kerak bo’lgan vaqtda boshqa dasturlarni bajarish yoki to`xtatish
  
• 
  Bajarishga mo`ljallangan dasturlarni operativ xotiraga yuklash
  
• 
  Dasturni initsializatsiyasi
  
• 
  Dasturlarni identifikatsiyasi
  
• 
  Ma’lumot bazalarining fayllarini boshqarish tizimini ishlashini ta’minlab berish
  
• 
  Multidasturlash rejimini ta’minlab berish
  
• 
  Hamma kiritish – chiqarish operatsiyasini boshqarish va tashkillashtirishni ta’minlash
  
• 
  Real vaqt davomida vaqtni cheklashi bilan aniq va qattiq ishlash
  
• 
  Xotirani taqsimlash
  
  • 
    Virtual xotirani tashkillashtirish
    
  • 
    Zamonaviy tizimlarda doimiy xotirani taqsimlash
    
• 
  Vazifa bo`yicha rejalashtirish va nazorat qilishni ta’minlash
  
• 
  Bir vaqt mobaynida bajarib turgan dasturlar orasida ma’lumot va xabarlarni almashishini ta’minlab berish
  
• 
  Bir dasturni boshqa dastur ta’siridan himoyalash va ma’lumotlarni ishonchli ravishda saqlash
  
• 
  Har vaqtda tizimni ishdan chiqish vaziyatlari uchun xizmatlarni ta’minlash
  
• 
  Dastur tizimining ishlashini ta’minlash
  
•