Informatika va axborot

3. SpinEdit boshqarish obyekti va uning xossalari. 
Oldingi ilovalarda 
sonli kattaliklarni kiritish uchun 
Edit
obyektidan foydalangan edik. Undan 
foydalanganimizda kiritilgan kattalikni matn satri turidan butun son turiga 
o‘tkazishga to‘g‘ri kelgan edi. Agar unga sonni kiritishda xatoga yo‘l 
qo‘yilsa, masalan, 3 o‘rniga uch ni kiritsak, ilova o‘z ishini to‘xtatib, xato 
to‘g‘risida xabar chiqaradi.
SpinEdit 
(sonni kiritish maydonchasi) obyekti butun sonlarni kiritish 
uchun mo‘ljallangan. Unda avvaldan belgilab qo‘yilgan oraliqdagi butun 
sonni kiritish imkoniyati mavjud. Bu ilovalar uchun juda qulay. Yuqoridagi 
rasmda bu obyektlardan ikkitasi yashil hoshiyaga olingan.
SpinEdit 
obyekti obyektlar panelining 
Samples
(Namunalar) jildida 
joylashgan. Bu jild ekranda ko‘rinmaydi. Uni ko‘rish uchun jildlar ro‘yxati 
oxiridagi uchburchak ko‘rinishidagi tugmalardan ikkinchisini bir necha 
marta bosish kerak: 
SpinEdit
da sonni bevosita uning kiritish maydonchasiga kiritish 
mumkin. Undagi sonni kiritish maydonchasining o‘ng tomonidagi ikki 
tugma yordamida avvaldan belgilangan qadam bilan kamaytirish yoki 
oshirish mumkin.
SpinEdit
ga kiritilgan sonning qiymati uning 
Value
(qiymat) xossasida 
saqlanadi. Sonning qabul qiladigan eng kichik qiymati 
MinValue
, eng katta 
qiymati 
MaxValue
xossalarida saqlanadi. Agar bu xossalar qiymati 0 ga 
teng bo‘lsa, sonning qiymatiga chegara qo‘yilmaydi. 
Increment
(qadam) 
xossasida son qiymatining o‘sish qadami ko‘rsatiladi. Dastlab u 1 ga teng. 

---

124 
4. Eng yaxshi futbolchi 
ilovasi. 
Yangi obyektlardan 
foydalanishni o‘rganish uchun 
eng yaxshi futbolchi tanlovi 
ilovasini yaratamiz. Yangi ilova 
yaratib, uning oynasiga bitta 
ListBox
, bitta 
ComboBox
, bitta
SpinEdit
va bitta 
Button
obyektlarini rasmda ko‘rsatilgandek joylaymiz. 
ListBox
ning 
Items
xossasini ikki marta bosib, hosil bo‘lgan muloqot 
darchasida yuqoridagi rasmda ko‘rsatilgan 8 ta futbolchi ro‘yxatini 
kiritamiz. 
SpinEdit
obyektini tanlab, 
Object
Inspector
oynasida uning 
MaxValue
xossasini 5, 
MinValue
xossasini 1, 
MinValue
xossasini 1, 
Value
xossasini 5 ga teng qilib o‘rnatamiz.
Button1 obyektini ikki marta bosib, dastur kodi oynasini chaqiramiz va 
Button1Click
protsedurasiga quyidagi kodni kiritamiz: 
procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject); 
var i,j:integer; 
begin 
i:=ListBox1.ItemIndex; if i>=0 then begin 
j:=StrToInt(ComboBox1.Items[i]); 
ComboBox1.Items[i]:=IntToStr(j+SpinEdit1.Value); 
end; end; 
Protseduraning birinchi, uchinchi va o‘ninchi satrlari oynada borligini 
unutmang. Ikkinchi satrda ikkita yangi o‘zgaruvchi yaratiladi. To‘rtinchi 
satrida ulardan birinchisi: 
i
ga tanlangan futbolchining ro‘yxatdagi raqami 
beriladi. Beshinchi satrda bu raqamning nomanfiyligi tekshiriladi (aks holda 
futbolchi tanlanmagan bo‘ladi). Yettinchi satrda ikkinchi o‘zgaruvchi: 
j
ga 
ComboBox1
ro‘yxatining 
i
-satridagi son (dastlab u 0 ga teng) beriladi. 
Sakkizinchi qatorda bu songa 
SpinEdit1
da son (futbolchiga berilgan baho) 
qo‘shiladi va u matn satriga aylantirilib, 
ComboBox1
ro‘yxatining 
i
-satriga
yozib qo‘yiladi. 
Natijada 
ComboBox1
dagi ro‘yxatda har bir futbolchi to‘plagan ballar 
yig‘ilib boradi. Uni bu obyektning o‘ng tomonidagi uchburchak 
ko‘rinishida tugmani bosib xohlagan paytimizda ko‘rishimiz mumkin. 

---

125 
Ilovani 
F9
tugmasini bosib ishga tushiramiz. Unda birinchi ro‘yxatdan 
futbolchini tanlab, ikkinchi maydonchada unga berilgan bahoni tanlaymiz 
va 
OK
tugmasini bosamiz (chapdagi rasm). Bir necha marta futbolchilarga 
ovoz berib, natijani ko‘rish uchun uchinchi maydonchaning o‘ng 
tomonidagi uchburchak tugmani bosamiz (o‘ngdagi rasm).