Informatsiya tu`sinigi ha`m onın` tu`rleri

Informatsiya informatsiyanı alıw, saqlaw ha`m qayta islew jolları 

Biz, informatsiyanı jıynawg`a, saqlawg`a, jetkerip beriwge, qayta islewge 

ha`m paydalanıwg`a bolatug`ının bilemiz.
Biz ju`rip kiyatırg`an jolımızg`a qaray otırıp, ko`zimiz ja`rdeminde 
informatsiya jıynaymız. Ko`zdin` nerv tkanında informatsiya quramalı
tu`rlendiriledi ha`m bas miyinın` ko`riw bo`limlerine jetkerilip beriledi. Bul jerde 
ol qayta islenedi ha`m qayta islewdın` na`tiyjesi irkinishsiz paydalanıladı: bizin`
bulshıq etlerimizge signallar (informatsiya) kelip tu`sedi - na`tiyjede shalshıq 
suwdi aylanip o`temiz, taslardan aylanip o`temiz.

---

---

Adamzat do`retken ko`p sanlı du`zilisler ha`m sistemalardın` ha`r birinde, 

anaw yamasa mınaw da`rejede informatsiya jıynaw yamasa qayta islew ju`z beredi.
Ha`tte, gazli suwdı satıw ushın en` a`piwayı avtomat, ten`geni alıp, ol haqqında 
informatsiya jıynaydı (salmag`ı, o`lshemlerı) bul informatsiyanı talqılaydı ha`m
yaki jaramsız ten`geni qaytarıp beredi, yamasa bir stakan suw quyadı ten`gege 
baylanıslı siroplı yamasa siropsız. Metrog`a kirer awızdag`ı avtomatlar usılayınsha
isleydi. 
Informatsiyanı an`latıw ha`m jetkerip beriw za`ru`rligi so`ylewdın`,
jazıwdın`, ko`rkem o`nerdin` payda bolıwına alıp keledi, kitap basıp shıg`arıwdı, 
pochta baylanısın, telegraf, telefon, radio ha`m televidenieni a’melge asıradı.
EEM di islep shıg`arıwdın` o`siwi, informatsiya tarawlarının` rawajlanıwı, 
jan`a informatsiya texnologiyalarının` payda bolıwı ja`miyet turmısının` barlıq
tarawlarında: o`ndiriste, ilimde, bilimlendiriwde, meditsinada h.t. basqalarda 
informatsiyali quram bo`leklerdin` qa`liplesiwine ha`m o`siwine alıp keledi. EEM
de informatsiyalardı qayta islew usı protsesstin` o`zegin, oraylıq yadrosın quraydı. 

Informatikada informatsiyanı qayta islew degende, qatan` formal` qa`deler
boyınsha informatsiyanı bir tu`rden ekinshi tu`rge tu`rlendiriw tu`siniledi. Tekstte 
bir ha`ripti ekinshisine almastırıw, betlerdin` izbe-izliginde nol`lerdi birliklerge, al
birliklerdi nol`lerge almastırıw qosılıwshılardan ibarat informatsiyadan alıng`an 
na`tiyje - qosındı bolg`an jag`dayında eki sandı qosıw bunday tu`rlendiriwlerdin`
mısalları bola aladı. 
Informatsiya a`hmiyetli u`sh sipatqa iye bolıwı za`ru`r:
1. Informatsiya u`yrenilip atırg`an na`rse yamasa qubılıstı ha`r ta`repleme 
tolıq ta`riyiplewi, yag`nıy informatsiya tolıq sıpatına iye bolıwı tiyis;
2. Informatsiya belgili mag`anada qunlı bolıwı kerek kerisinshe jag`dayında 
onnan paydalanıw za`ru`rligi tuwılmaydı. Bul informatsiyanın` qunlılıg`ı sıpatın
an`latadı;
3. Informatsiya isenimli bolıw kerek, kerisinshe jag`dayda onı qayta islewge
za`ru`rlik tuwılmaydı. 
http://fayllar.org