Inklyuziv ta’lim siyosatining jahon miqiyosida huquqiy-me’yoriy asoslari

Qirg’izistonda inklyuziv ta’limning rivoji davlat qaramog’idagi maktablar va nodavlat o’quv muassasalari bazasiga kiritilgan. Mutaxassislar tomonidan umumta’lim muassasalariga nuqsonli ta’lim olishga imkoniyat mavjud bo’lgan bolalar qabul qilinib o’qitila boshladi. Qirg’izistonda bu borada o’qituvchilar, ota-onalar, Vazirliklar xodimlari va Respublika bo’yicha tegishli vakillar ishtirokidagi Respublika 3 ta yirik seminar Konferensiyasi o’tkazildi. (G.Alchiyeva, 2000 yil).
Qozog’istonda 2003 yilda "Maxsus ehtiyojli bolalarni korreksion ijtimoiy va tibbiy-pedagogik qo’llab-quvvatlash haqida"gi Qonun qabul qilindi. Bu qonun asosida maxsus ehtiyojli bolalarni umumta’lim muassasalarida ta’lim-tarbiya berish, korreksion pedagogik ish olib borish maqsadida reabilitasion markazlar, psixologo-pedagogik korreksiya xonalari, maxsus maktab va maktabgacha ta’lim muassasalari qoshida qisqa muddatli (sinflar) guruxdar tashkil etildi.
Inklyuziv maktablarga kadrlarni tayyorlash uchun oliy ta’limga "Maxsus pedagogika", "Maxsus psixologiya" va "Maxsus metodika" kurslari kiritildi.
Xorijiy davlatlarda inklyuziv ta’lim tizimining joriy qilinishda ko’plab yutuqlarga erishilgan bo’lsada, ammo bu ta’limni joriy qilishda va samaradorligini oshirishda quyidagi muammola va kamchiliklar kuzatilmoqda:

• 
  Ota-onalar uchun inklyuziv ta’lim bo’yicha o’quv qo’llanmalarning yetarlicha emasligi;
  
• 
  Ko’plab davlatlarda inklyuziv ta’limni joriy etish masshtab davlat normativ hujjatlarida qayd qilinmaganligi;
  
• 
  Nogiron bolalarga nisbatan jamiyatdagi salbiy munosabat;
  
• 
  Maxsus ehtiyojli bolalarning hamjamiyatda ko’rinmaslik muammosi;
  
• 
  Maxsus ehtiyojli bolalarning maktabda ko’rinmasliq muammosi; I
  
• 
  Moddiy mablag’ muammolari;
  
• 
  Ta’lim muassasalarini imkoniyati cheklangan bolalargg
  
• 
  moslashtirish;
  
• 
  Sinflarda o’quvchilar sonining ko’pligi;
  
• 
  Kambag’allik muammlari;
  
• 
  Bolalarni jinsiy tafovutlarga qarab kamsitish;
  
• 
  Maxsus ehtiyojli bolalarning boshqalarga qaramligi;
  
• 
  Favqulodda vaziyatlar, mojarolar, qochoqlar;
  
• 
  Kadrlar masalasidagi muammolar. (Maktablar hamma uchun-2002 y)
  

Haqli savol tug’iladi, nima uchun maxsus ehtiyojli bolalarni iiklyuziv ta’lim tizimiga jalb etish kerak? Yuqorida keltirilgan muammolarni hal etib, inklyuziv ta’lim tizimiga o’tishga qanday majburiyat bor? Darhaqiqat, bu ta’lim tizimi oldidagi muammolarni xal etish oson kechmaydi. Ammo bu ta’lim tizimining quyidagi nafli jihatlarini ham qayd etib o’tish lozim:

• 
  Inklyuziv ta’lim qashshoqlik va ajratish iskanjasidan qutulishga imkon beradi;
  
• 
  Inklyuziv ta’lim maxsus ehtiyojli bolaning o’z oilasi va jamiyat davrasida bo’lishga imkon beradi;
  
• 
  Inkyuziv ta’lim barcha uchun ta’lim sifatini yaxshilaydi;
  
• 
  Kamsitishlarni oldini oladi;
  
• 
  Inklyuziv ta’lim yanada ishshyuzivlikka olib keladi.