Inklyuziv va maxsus taʼlim izohli lugʻot

Amneziya -

Analiz -

Analizator -


yunoncha ci — inkor etish, tpeme xotira so‘zlaridan bo‘lib, xotiraning awal hosil qilingan tushuncha va tasavvurlarni tiklay olmaydigan darajadagi buzilishi ma’nosini bildiradi.
(yunoncha apcilusis ~~ parchaiash, bo lish so‘zidan) tahlil narsa va hodisalarni fikran tarkibiy qismlarga ajratishni aks ettiruvchi aqliy operatsiya. A. (tahlil qilish) jarayonida butunning bo‘laklarga nisbatan munosabati aniqlanadi.
yuksak darajada rivojlangan hayvonlar va odam organizmining tashqi va ichki muhitdan kelib chiquvchi ta’sirlarni idrok, tahlil va sintez qilishini ta'minlovchi murakkab anatomik- fiziologik tizim (nerv mexanizmlari). Organizmning anatomik va fiziologik tadqiqotlari natijasida ushbu tushuncha ilk bor I.P.Pavlov tomonidan qo‘llanilishi taklif qilingan. Har bir analizator uch qismdan tarkib topadi: taassurotni qabul qilib oluvchi retseptorlar, qo‘zg‘alishni tegishli nerv markazlariga etkazib beruvchi — o^£tkazuvchi nerv yo‘li, qo‘zg‘alishni psixik jarayonga aylantiruvchi orqa miya yoki bosh miyadagi tegishli nerv markazlari. Analizatorlarga sezgi organlarining barchasi: ko‘rish, eshitish, tuyish, ta'm bilish, hid bilish, shuningdek, ichki organlar va muskullarda joylashgan maxsus retseptorlar kiradi. Tashqaridan keluvchi axborot (informatsiya) retseptorlar — sezuvchan
(afferent) nerv uchlari orqali qabul qilinadi. Retseptorlar qo‘zg‘atuvchi taassurot energiyasini nerv impulslariga o‘tkazadi, so‘ngra bular nerv tizimining o‘tkazuvchi yoMlari orqali A. ning markaziy bo‘limlariga - bosh miya po‘stlog‘i qismlariga o‘tadi. A. axborot (informatsiya)ning asosiy qismini atrof-muhitdan oladi. Boshqa A. organizmning ichki muhit holatini tahlil (analiz) qiladi (inerorseptiv A.), vestibulyar va tayanch- harakat, nutq faoliyati ular nazorati ostida bo‘ladi. A. murakkab tuzilgan bo‘lib, miyani organizmdan tashqaridagi, shu-ningdek, uning ichidagi hodisalar to‘g‘risida batafsil axborot (informatsiya) bilan ta'minlandi. Har bir A. markaziy nerv tizimining hamma darajasida o‘zining muayyan markazi (zonasi)ga ega. Biroq uning oliy bo‘limlarida, ayniqsa, katta yarim sharlar po‘stlog‘ida bu markaz (zona)lar biri ikkinchisining ustiga qatlamlanadi. Biror bir analizator faoliyatining me’yordan chetga chiqishi boshqa bir muammolarni yuzaga keltiradi. Shuningdek, biror-bir analizator faoliyatining me’yordan chetga chiqishi natijasida boshqa bir analizator imkoniyatlari kengayadi. Masalan: maxsus ta’lim jarayonida eshitishida muammosi bo‘lgan bolalarning ko‘proq ko‘rish analizatoriga tayanishlari ushbu analizator faoliyatining, ko‘zi ojiz bolalarning eshitish, hid, tam bilish, paypaslashga e’tibor qaratishlari shu analizatorlar faoliyatining kengayishiga olib keladk