Inshootlari holatini nazorat qilish uchun qo‘shimcha talablarni ilgari surdi

4.5. Eksperimental tahlillar natijalari.

Tadqiqotlar ko‘rsatganidek [98], elektr tarmog‘iga NTMI rusumidagi KT yoki NOM rusumidagi uchta KT guruhi orqali signal kiritilganda, eng samarali sxema deb qaraladi (4.6.a-rasm) . Kondensatorlarning ushbu ulanishiga ikkita neytral nuqtani olish imkonini beradi, unga FCHB-ni ulash mumkin bo‘ladi. Shuni e’tiborga olish kerakki, signalni yetkazib berish konturida chastotaning asosiy garmonikasi va tokning ta’sir etuvchi qiymati KT ning ikkinchi chulg‘amlari orqali oqadi.

Ikkilamchi chulg‘amlarda tokning ta’sir etuvchi qiymati bu holda quyidagi tenglamadan aniqlanadi:

KT ning ikkilamchi chulg‘amlarini ruxsat etilgan issiqlik shartlariga muvofiq, tok I₂ ning ta’sir etuvchi qiymati chegara qiymatlaridan oshmasligi kerakligini e’tiborga olishimiz shart. KTlar o‘ta yuqori yuklamalar bilan ishlaganda, ular ish jarayoni bo‘yicha aniqlik sinfidan chiqib ketishadi. Odatda, pasport ko‘rsatgichlari bo‘yicha KT ning aniqlik sinfi chegaralaridan tashqarida berishi mumkin bo‘lgan maksimal quvvat KTida ko‘rsatadi. Shu munosabat bilan tanlangan KT turi uchun ikkilamchi zanjirdagi yuklamani cheklash kerak, bu TS tizimida ishlatilganda maksimal qiymatlardan oshmaydi.
NOM yoki ZNOM rusumidagi KT orqali elektr zanjirga signal uzatilganda, kuch transformatorining neytrali bilan yerlatib ulash o‘rtasida bog‘langan bo‘lsa, ikkilamchi zanjirga chiziqli kondensator ham kiritilishi kerak, bu KT da reaktiv yo‘qotishlarni qoplaydi (4.6.b-rasm).

4.6-rasm

Ikkala holatda KT va FCHB ning mos kelishi, kondensatorlarning sig‘imining o‘zgarishi elektr tarmog‘iga kirish quvvati qiymatining o‘zgarishiga olib keladi. Shu bilan birga, xuddi shu natijalarga FCHB ning chiqish kuchlanish kondensator ko‘rsatgichlarining doimiy qiymatlari bilan o‘zgartirish orqali erishish mumkin. Shunday qilib, FCHB ning chiqishidagi kuchlanishning optimal qiymatini va mos keladigan kondensatorlarning sig‘imini tanlab, elektr tarmog‘iga signalning kirish quvvati TS tizimining qabul qiluvchi qurilmasining normal ishlashini ta’minlaydi.
Ishlab chiqilgan TS tizimining eksperimental tadqiqotlari va sinovlari Buxoro elektr tarmoqlari va Navoiy ET larining real tarqatish tarmoqlarida o‘tkazildi.
35 kV elektr uzatish liniyalari orqali signallarni uzatish va qabul qilish bo‘yicha tajriba-sinovlari Navoiy ETning Yangi-Qo‘rg‘on-NPTF tomonidan amalga oshirildi. Elektr tarmog‘iga signal kiritish ZNOM-35 rusumidagi KT orqali, yuqori tomondan kuch transformatorining neytraliga ulangan holda amalga oshiriladi (4.7-rasm). Qabul qiluvchi qurilmani yuqori kuchlanishli tarmoq bilan moslashtirish uchun ZNOM-35 rusumli KT ning qarama-qarshi va ketma-ket ulangan chulg‘amiga umumiy sig‘imi C = 78 mkF bo‘lgan chiziqli kondensatorlar ulangan. Qabul qiluvchi transformatorning chiqishdagi kuchlanishi 110 V ga teng. Signal uzunligi 15 km bo‘lgan elektr uzatish liniyasi orqali podstansiyaga (Yangi-Qo‘rg‘on podstansiyasi) uzatildi. NOM-35 rusumidagi uchta KT ning ochiq uchburchagiga ulangan ikkilamchi chulg‘amlarda signal qabul qilindi. Nazorat punktida qabul qilingan signalning kuchlanishi U_c =200 mV ga teng bo‘ladi.
(4.8-rasm) da TS tizimining sinovlari NOM-35 rusumidagi KT yordamida elektr uzatish liniyasiga signal kiritilgani ko‘rsatilgan. Qabul qiluvchi qurilmaning ikkilamchi chulg‘amlarining neytral qismiga KT chulg‘amlari va chiziqli kondensatorlar C ulangan. Qabul qiluvchi qurilmaning nazorat punkti KT ning ikkinchi chulg‘amlariga ulangan (uchta NOM-35). Signal uzatish KS-1 podstansiyasidan Kogan podstansiyasiga (Buxoro ET) l = 1,7 km masofada amalga oshirildi,
U = 120 V va C = 36 mF, FCHB ning chiqishda signali U_c = 0,6 V kuchlanishni tashkil etadi.

4.7-rasm
TS tizimining eksperimental tadqiqotlari va ekspluatatsion tajribasi uning ishonchliligi va yuqori ko‘rsatkichlarini tasdiqladi.

Quyida TS tizimining asosiy texnik tavsiflari keltirilgan.
1 DP, 6 NP-qurilmaning kompleksligi, dona.
220 ± 20% V -manbaning kuchlanishi
250 Vt – iste’mol quvvati
25, - ishchi chastotasi;

20 – tarqatuvchi qurilmaning og‘irligi, kg

FCHB va Mahalliy signal tarqatuvchini qurish uchun 0,1 dan 0,4 kVt gacha ketma-ket bog‘langan kam quvvatli transformatorlardan foydalanildi, bu esa minimal kapital xarajatlar bilan tayyorlashga imkon berdi. Signal qabul qilingan o‘lchash KTlarni podstansiyalarda mavjud bo‘lganligi, bu muammo tug‘dirmaydi. FCHO‘ yoki undan ko‘proq masofada joylashgan ochiq podstansiyalarga TS tizimini uzatuvchi yarim komplektlarni o‘rnatishda eng qulaydir. Nostandart chastotali signal generatori sifatida ishlatiladigan FCHB deyarli elementlarning parametrlarining tarqalishiga, harorat va kuchlanish o‘zgarishiga bog‘liq emas, uni boshqarish va sozlash oson.
Hududiy tarqatish tarmoqlarining NP ni axborot ta’minoti sohasida aloqani o‘rnatish imkon beradigan TS tizimi ishlab chiqilgan va O‘zbekiston Respublikasi patent bilan himoyalangan.

4.8-rasm