Inson har doim atrof-muhitni asosan resurslar manbai sifatida ishlatgan, ammo juda uzoq vaqt davomida uning faoliyati biosferaga sezilarli ta'sir ko'rsatmagan

Uning afzalliklaridan tashqari, ohak bir qator kamchiliklarga ega:

• 
  при dengiz suvini oqizish va tez aralashtirish bilan neytrallash etarli darajada samarali emas.
  
• 
  Suv va tuproqning kimyoviy va biologik muvozanatini qo'pol ravishda buzish;
  
• 
  kislotalashning barcha zararli oqibatlarini bartaraf etish mumkin emas;
  
• 
  Og'ir metallarni ohak bilan olib tashlash mumkin emas. Ushbu metallar kislotalikni kamaytirsa-da, ularni eritish va cho'ktirish qiyin, ammo kislotaning yangi dozasi qo'shilsa, ular qayta eriydi, bu ularni ko'llar uchun doimiy potentsial xavfga aylantiradi.
  

Bundan tashqari, ifloslanishdan himoya qilishning ko'plab boshqa usullari mavjud. Masalan, hayvonlar va o'simliklarning o'lik populyatsiyalari kislotalashga toqat qiladigan yangi populyatsiyalar bilan almashtiriladi. Ularning keyingi yo'q qilinishini oldini olish uchun madaniy yodgorliklar maxsus sir bilan ishlov beriladi.
Bu erda ko'rib chiqilgan usullar bitta umumiy xususiyatga ega — ulardan foydalanish oltingugurt va azot oksidlari chiqindilarining sezilarli darajada kamayishiga olib kelmadi. Kislotali yomg'irning zararli ta'sirini oldini olishda etarli yutuqlarga erishilmadi.
Yuqorida aytib o'tilganidek, atmosferadagi kislotali yog'ingarchilikning asosiy sababi atmosferaga oltingugurt va azot birikmalarining chiqarilishidir. Tabiiy yoki antropogen kelib chiqadigan bu birikmalar atmosferadagi turli moddalar bilan o'zaro ta'sir qiladi va oltingugurt va nitrat kislotaga aylanadi. Ushbu kislotalar yog'ingarchilik bilan birga er yuziga tushadi va tabiat va insoniyatga zarar etkazadi.
Kislota yomg'irining ta'siri
PH ko'rsatkichi turli xil suv havzalarida o'zgaradi, ammo buzilmagan tabiiy muhitda bu o'zgarishlar doirasi qat'iy cheklangan. Tabiiy suvlar va tuproqlar buferlash qobiliyatiga ega, ular kislotaning ma'lum bir qismini zararsizlantirishga va atrof-muhitni saqlashga qodir. Biroq, tabiatning bufer qobiliyatlari cheksiz emasligi aniq.
Kislotali yomg'irdan ta'sirlangan suv havzalarida oz miqdordagi fosfat o'g'itlari yangi hayot bilan nafas olishi mumkin; ular planktonga nitratlarni singdirishga yordam beradi, bu esa suvning kislotaliligini pasayishiga olib keladi. Fosfatdan foydalanish ohakdan arzonroq, bundan tashqari, fosfat suv kimyosiga kamroq ta'sir qiladi.
Albatta, er va o'simliklar ham kislotali yomg'irdan aziyat chekmoqda: tuproq unumdorligi pasayadi, ozuqa moddalari kamayadi va tuproq mikroorganizmlarining tarkibi o'zgaradi.
Kislotali yomg'ir o'rmonlarga katta zarar etkazadi. O'rmonlar quriydi, суховершинностьkatta maydonlarda quruq tepalik rivojlanadi. Kislota alyuminiy tuproqlarida harakatchanlikni oshiradi, bu kichik ildizlar uchun zaharli hisoblanadi va bu barglar va ignalarni, shoxlarning mo'rtligini inhibe qilishga olib keladi. Ignabargli daraxtlar ayniqsa ta'sir qiladi, chunki ignalar barglarga qaraganda kamroq almashtiriladi va shuning uchun bir vaqtning o'zida ko'proq zararli moddalarni to'playdi. Ignabargli daraxtlar sarg'ayadi,tojlari ingichka bo'lib, mayda ildizlari shikastlanadi. Ammo bargli daraxtlarda barglarning rangi o'zgaradi, barglar muddatidan oldin tushadi, tojning bir qismi o'ladi, qobig'i shikastlanadi. Ignabargli va bargli o'rmonlarning tabiiy yangilanishi sodir bo'lmaydi.
Kislota yomg'irlari qishloq xo'jaligi ekinlariga tobora ko'proq zarar etkazmoqda: o'simliklarning to'qima to'qimalari zarar ko'rmoqda, hujayralardagi metabolizm o'zgaradi, o'simliklar o'sishi va rivojlanishini sekinlashtiradi, kasallik va parazitlarga chidamliligi pasayadi, hosil kamayadi.
Kislotali yomg'ir nafaqat yovvoyi tabiatni o'ldiradi, balki me'moriy yodgorliklarni ham yo'q qiladi. Kuchli, qattiq marmar, kaltsiy oksidi aralashmasi (Cao va CO2), sulfat kislota eritmasi bilan reaksiyaga kirishadi va gipsga aylanadi (CaSO4). Haroratning o'zgarishi, yomg'ir oqimi va shamol bu yumshoq materialni yo'q qiladi.
Zaharli metallar - simob, qo'rg'oshin, kadmiy va boshqalar bilan ifloslangan ichimlik suvini iste'mol qilishga majbur bo'lgan odamlar kislotali yomg'irdan aziyat chekishadi.
Tabiatni kislotalashdan qutqarish kerak. Buning uchun atmosferaga oltingugurt va azot oksidlari, lekin birinchi navbatda oltingugurt dioksidi chiqindilarini keskin kamaytirish kerak bo'ladi, chunki bu oltingugurt kislotasi va uning tuzlari sanoat chiqindilaridan uzoq masofalarga tushadigan yomg'irlarning kislotaliligini 70-80% ga aniqlaydi.
Rossiyada yog'ingarchilikning kimyoviy tarkibi va kislotaliligini kuzatish 131 stantsiya tomonidan amalga oshiriladi, ular kimyoviy tahlil uchun umumiy namunalarni tanlaydi va 108 ball, bunda faqat pH qiymati operativ ravishda o'lchanadi. 11 dan 20 gacha bo'lgan tarkibiy qismlar uchun yog'ingarchilik namunalari beshta buta laboratoriyasida tahlil qilinadi.
Rossiya hududida qor qoplamining ifloslanishini nazorat qilish tizimi 15 million km2 maydonni tekshiradigan 625 punktda amalga oshiriladi. Namunalar sulfat ionlari, ammoniy nitrat, og'ir metallar mavjudligi uchun olinadi, pH qiymati aniqlanadi.
Tabiiy yog'ingarchilik har xil kislotalikka ega, ammo o'rtacha pH \ u003d 5,6. PH < 5,6 bo'lgan kislotali yog'ingarchilik jiddiy xavf tug'diradi, ayniqsa pH qiymati 5,1 dan pastga tushsa. Quyida kislotali yog'ingarchilikning asosiy oqibatlari keltirilgan.
Haykallar, binolar, metallar va avtomobil bezaklariga zarar.
Ko'llar va daryolarda baliq, suv o'simliklari va mikroorganizmlarning o'limi.
PH < 5,5 da losos va alabalıklarni ko'paytirish qobiliyatining pasayishi.
PH<6 - 8 bo'lganida fitoplanktonning ko'plab turlarining o'limi va mahsuldorligining pasayishi.
PH qiymati 5,4 dan 5,7 gacha bo'lgan ko'llarda azot aylanishining yorilishi.
Kaltsiy, natriy va boshqa ozuqa moddalarining tuproqdan yuvilishi tufayli daraxtlarning, ayniqsa balandliklarda o'sadigan ignabargli daraxtlarning zaiflashishi yoki nobud bo'lishi.
Tuproq va pastki cho'kindilardan alyuminiy, qo'rg'oshin, simob va kadmiy ionlarining chiqishi tufayli daraxt ildizlariga zarar etkazish va ko'plab baliq turlarining nobud bo'lishi.
Daraxtlarning zaiflashishi va kislotali muhitda o'sadigan kasalliklar, hasharotlar, qurg'oqchilik, zamburug'lar va moxlarga ko'proq ta'sir qilish.
Pomidor, soya, loviya, tamaki, ismaloq, sabzi, karam-brokkoli va paxta kabi madaniy o'simliklarning o'sishini sekinlashtirish.
Insonning nafas olish tizimining ko'plab kasalliklarining paydo bo'lishi va kuchayishi, odamlarning erta o'limi.
Kislotali yog'ingarchilik chegara ta'sirini ko'rsatadi. Ko'pgina tuproqlar, ko'llar va daryolarda gidroksidi kimyoviy moddalar mavjud bo'lib, ular ma'lum miqdordagi kislotalar bilan ta'sir o'tkazib, ularni zararsizlantiradi. Shu bilan birga, kislotalarga muntazam ravishda ko'p yillik ta'sir qilish ushbu kislotalashni to'xtatuvchi moddalarning ko'pini yo'q qiladi. Keyin to'satdan ko'llar va daryolarda daraxtlar va baliqlarning ommaviy o'limi boshlanadi. Bu sodir bo'lganda, jiddiy zararni oldini olish uchun har qanday choralar ko'rish juda kech. Kechikish 10-20 yil.
Tuproqning ba'zi joylarida kislotalarni zararsizlantiradigan ohaktosh va boshqa gidroksidi moddalar mavjud. Biroq, boshqa hududlardagi kislotali tuproqlar kislotalarni zararsizlantirishga qodir emas. Bundan tashqari, kislotali yog'ingarchilikning har qanday tuproqlariga takroriy ta'sir qilish, asosan, tarkibidagi kislotalarni zararsizlantiradigan moddalarni kamaytirishi mumkin. Kislotali Daryo oqimi ko'llar va daryolarda ko'plab hayot shakllarini yo'q qilishi mumkin. Xuddi tuproqlar singari, ba'zi ko'llar va daryolar tarkibida gidroksidi miqdori pastligi (ayniqsa bikarbonat ioni) tufayli kislota ta'siriga ayniqsa sezgir bo'lib, ular tarkibidagi kislotalarni zararsizlantirishga yordam beradi.
Atmosferani o'z-o'zini tozalash. Havo okeani ifloslantiruvchi moddalardan o'zini tozalash qobiliyatiga ega. Aerozollar atmosferadan yog'ingarchilik bilan yuviladi, ionlar atmosferaning elektr maydoni ta'sirida, shuningdek tortishish kuchi tufayli joylashadi. 10 mikronli zarracha balandligi 45 m bo'lgan trubaning og'zidan er yuzasiga 1,4 soat ichida o'tadi, shu vaqt ichida shamol tezligi 2 m/s bo'lganida, trubadan chiqish 10 km ga, kichikroq diametrli zarralar esa yanada uzoqroq masofada joylashadi. Cho'kma ularning katta zarralar yuzasida so'rilishi bilan osonlashadi. Atmosfera yog'inlari bo'lmagan taqdirda, aerozollar havoning pastki qatlami er yuzasi va unda joylashgan narsalar bilan aloqa qilish natijasida tushadi. Shunday qilib, ifloslantiruvchi moddalarni olib yuradigan havo oqimlari tozalanadi, yo'lda o'rmon bilan uchrashadi. Daraxtlarda nafaqat qattiq zarralar, balki uchuvchi moddalar ham cho'kadi.
Turbulent aralashtirish tufayli sirt havo qatlami doimo yangilanadi, shuning uchun sirtga sezilarli miqdordagi aerozollar yotqiziladi, Sankt-Peterburg ostidagi er yuzining 1 m2 qismida 250 m sirt havo qatlami bilan o'ralgan miqdordagi aerozollar tushadi, 250 m balandlikdagi qatlam kuniga tozalanadi.bu qiymat shartli ravishda tozalash tezligi yoki balandligi deb ataladi.
Atmosferaning o'z-o'zini tozalash jarayonlari nafaqat yog'ingarchilik va quyi oqimlarning shakllanishi, balki boshqa meteorologik hodisalar bilan ham bog'liq.
Har qanday ifloslanish tabiatda uni zararsizlantirishga qaratilgan himoya reaktsiyasini keltirib chiqaradi. Tabiatning bu qobiliyati uzoq vaqt davomida inson tomonidan o'ylamasdan va yirtqich ravishda ekspluatatsiya qilingan. Ishlab chiqarish chiqindilari tabiatning o'zi tomonidan zararsizlantirilishi va qayta ishlanishi uchun havoga chiqarildi. Chiqindilarning umumiy massasi qanchalik katta bo'lmasin, himoya resurslari bilan taqqoslaganda bu ahamiyatsiz bo'lib tuyuldi. Biroq, ifloslanish jarayoni keskin o'sib bormoqda va tabiiy o'z-o'zini tozalash tizimlari ertami-kechmi bunday hujumga dosh berolmasligi aniq, chunki atmosferaning o'z-o'zini tozalash qobiliyati ma'lum chegaralarga ega.
Metan, asosan, botqoqlarda va sug'orish maydonlarida hosil bo'lganligi sababli, botqoq gazi deb ham ataladi. Chiqarish sababi havo kirmasdan yuqori namlik sharoitida organik moddalarning parchalanishi. Metan karbonat angidrid bo'lgani uchun u yer atmosferasi holatiga jiddiy o'zgarishlar kiritadi. "Ob'ektiv" deb ataladigan narsa barcha turdagi gazlardan va ayniqsa uglerod birikmalaridan hosil bo'ladi, bu esa issiqlikning kosmosga chiqishiga to'sqinlik qiladi. Shunday qilib, issiqlik atmosferaning o'zida to'planadi va Sayyora tobora qizib bormoqda. Ma'lumki, bakteriyalar faqat bunga muhtoj: ular organik moddalarning parchalanishi bilan yanada faol shug'ullana boshlaydilar va shunga mos ravishda metan tobora ko'payib bormoqda...
Amerikalik olimlar nafaqat odamlar metanning o'ziga xos "sho'rlanishini"yoqtirmasligini aniqladilar. Ma'lum bo'lishicha, muvozanatning bir turi tabiatda yotadi va uni oddiy kislotali yomg'ir bilan ta'minlaydi. Oltingugurt birikmalarini (xususan, oltingugurt dioksidi) o'z ichiga olgan bu dahshatli yog'ingarchilik odatda sayyoradagi eng zararli va foydasiz hodisalardan biri hisoblanadi. Ular atmosferaga metallurgiya va kimyo sanoati chiqindilarining chiqarilishi natijasida kiradi. Kislotali yomg'ir yog'ishi va kislotali qorning erishi bilan sulfat kislota hosil bo'ladi, bu odamlarning sog'lig'iga va o'simlik va hayvonot dunyosining holatiga zararli ta'sir ko'rsatadi. Ammo hamma narsa birinchi qarashda ko'rinadigan darajada oddiy emas.
Kislota yog'inlarining asosiy oqibatlari:
Haykallar, binolar, metallar va avtomobil bezaklariga zarar etkazish;
Ko'llar va daryolarda baliq, suv o'simliklari va mikroorganizmlarning o'limi;
PH < 5,5 da losos va alabalıklarni ko'paytirish qobiliyatining pasayishi;
PH < 6-8 bo'lganda fitoplanktonning ko'plab turlarining o'limi va mahsuldorligining pasayishi;
PH qiymati 5,4 dan 5,7 gacha bo'lgan ko'llarda azot aylanishining yorilishi;
Kaltsiy, natriy va boshqa ozuqa moddalarining tuproqdan yuvilishi tufayli daraxtlarning, ayniqsa baland balandliklarda o'sadigan ignabargli daraxtlarning zaiflashishi yoki o'lishi;
Daraxtlarning zaiflashishi va kislotali muhitda o'sadigan kasalliklar, hasharotlar, qurg'oqchilik, zamburug'lar va moxlarga ko'proq ta'sir qilish;
Pomidor, soya, loviya, tamaki, ismaloq, sabzi, karam-brokkoli va paxta kabi madaniy o'simliklarning o'sishini sekinlashtirish; inson salomatligiga zarar. Olimlar hali kislotali yomg'irning inson salomatligiga bevosita ta'sirini aniqlamadilar, ammo buning ehtimoli shubhasiz mavjud. Ushbu imkoniyat kislotali suvni eritish yoki boshqa yo'l bilan turli minerallarga ta'sir qilish qobiliyatining oshishi bilan bog'liq. Tabiiy suv havzalarida mavjud bo'lgan simob kislotali suv ta'sirida zaharli monometil simobga aylanishi mumkin. Baliqlar bu simob birikmasini to'qimalarida saqlaydi. Baliq to'qimalarida simobning yuqori konsentratsiyasi kislotali yomg'ir yog'adigan joylarda topilgan, bu erda ko'llardagi suv ham kislotali bo'lib qolgan. Ma'lumki, simob odamlar uchun kuchli zahar bo'lib, simob bilan ifloslangan baliq bilan zaharlanish boshqa sharoitlarda allaqachon sodir bo'lgan.
Kislota zarbasi bahorgi qor erishi paytida yoki kuchli yomg'ir paytida ko'llarga katta miqdordagi yuqori kislotali suvning (tuproqdan yuvilgan zaharli alyuminiy bilan birga) to'satdan kirib kelishidan kelib chiqadi.
Agar ichimlik suvi olinadigan suv omborlari kislotali bo'lib qolsa, u holda quvurlardan, tiqinlardan va boshqalardan zaharli metallar.unda eriydi va odam iste'mol qiladigan suvga tushishi mumkin. Bundan tashqari, kislotali ichimlik suvi sanitariya-tesisat tizimlarida mavjud bo'lgan qo'rg'oshinni eritishga qodir.
Ifloslanishni nazorat qilish standartlari qabul qilingandan so'ngосновных направления, ifloslantiruvchi moddalar kontsentratsiyasining maksimal darajasidan oshib ketishining oldini olish uchun ikkita asosiy yo'nalishdan foydalanish mumkin. Birinchisi, ifloslantiruvchi moddalarning atmosferaga kirishini oldini olish. Ikkinchisi-allaqachon ifloslangan havoni tozalash. Kislotali yomg'irni kamaytirish va yo'q qilish uchun atrof-muhitga kiradigan ifloslantiruvchi moddalarning umumiy miqdorini kamaytirish uchun kirishni boshqarishning oltita asosiy usuli quyidagilardan iborat:
aholi o'sishini tartibga solish;
qayta ishlash va qayta ishlatishni ko'paytirish orqali metallar, qog'oz va boshqa moddiy resurslarning asossiz xarajatlarini kamaytirish, shuningdek, uzoqroq davom etadigan va oson ta'mirlanadigan mahsulotlarni yaratish orqali;
energiya sarfini kamaytirish;
energiya samaradorligini oshirish;
ko'mirdan tabiiy gazga o'tish, bu yonish paytida kamroq ifloslantiruvchi moddalar va karbonat angidridni chiqaradi;
qazilma yoqilg'idan quyosh, shamol va oqayotgan suv yoki atom energiyasidan foydalanishga o'tish. Har qanday qazilma yoqilg'ini (ko'mir, yoqilg'i slanets, yoqilg'i moyi) yoqishdaoltingugurt va azot dioksidi ajralib chiqadigan gazlar tarkibidabo'ladi. Yoqilg'i tarkibiga qarab, ular kamroq yoki ko'proq bo'lishi mumkin. Ayniqsa, oltingugurt dioksidi bilan to'yingan chiqindilar yuqori oltingugurtli ko'mir va yoqilg'i moyini beradi. Atmosferaga chiqarilgan millionlab tonna oltingugurt dioksidi yomg'ir yog'ishini kislotalarning zaif eritmasiga aylantiradi.
Azot oksidlari azot yuqori haroratlarda, asosan ichki yonish dvigatellari va qozonxonalarda havodagi kislorod bilan birlashganda hosil bo'ladi. Energiya olish, afsuski, atrof-muhitning kislotalanishi bilan birga keladi. Issiqlik elektr stantsiyalarining quvurlari balandlikda o'sishni boshlaganligi va 250-300, hatto 400 m ga etganligi sababli, atmosferaga chiqadigan chiqindilar endi ulkan hududlarga tarqalmoqda.
Suvli eritmaning kislotaligi undagi h+ musbat vodorod ionlarining mavjudligi bilan belgilanadi va bu ionlarning bir litr C(h+) eritmasida (mol/l yoki g/l) konsentratsiyasi bilan tavsiflanadi. Suvli eritmaning ishqoriyligi oh– gidroksil ionlarining mavjudligi bilan belgilanadi va ularning konsentratsiyasi C(oh–) bilan tavsiflanadi.
Kislotalik ko'rsatkichini aniqlash uchun turli xil pH o'lchagichlari, xususan, qimmat elektron qurilmalar qo'llaniladi. Atrof-muhitning tabiatini aniqlashning oddiy usuli bu ko'rsatkichlardan foydalanish - kimyoviy moddalar, ularning rangi muhitning pH darajasiga qarab o'zgaradi. Eng keng tarqalgan ko'rsatkichlar fenolftalein, metiloranj, litmus, shuningdek qizilkaram va qora smorodina tabiiy bo'yoqlardir.
Neytral eritma pH qiymati 7,0 bilan tavsiflanadi. Pastki qiymatlar kislota reaktsiyasini, yuqori qiymatlar esa ishqoriy reaktsiyani ko'rsatadi. "Toza" yomg'ir odatda ozgina kislotali reaktsiyaga ega, chunki havodagi karbonat angidrid yomg'ir suvi bilan kimyoviy reaksiyaga kirishib, zaif karbonat kislota hosil qiladi. Nazariy jihatdan, bunday" toza", ozgina kislotali yomg'ir pH 5,6 ga teng bo'lishi kerak, bu CO o'rtasidagi muvozanatga to'g'ri keladi.2 suv va CO2 atmosfera. Biroq, atmosferada doimiy ravishda turli xil moddalar mavjudligi sababli, yomg'ir hech qachon mutlaqo "toza" bo'lmaydi va uning pH qiymati 4,9 dan 6,5 gacha o'zgarib turadi, o'rtacha o'rtacha ок5,0 mo " tadil o'rmon zonasi uchun. Yomg'ir" kislotali " deb hisoblanadi, uning pH qiymati 5,0 dan past. Atmosferaning oltingugurt va azot oksidlari bilan ifloslanishi yog'ingarchilikning kislotaliligini pH 4,0 ga oshirishi mumkin, bu ko'pchilik organizmlar olib boradigan qiymatlardan tashqarida.
Atmosferaga kiradigan oltingugurt birikmalari suv bug'lari bilan reaksiyaga kirishib, suyultirilgan sulfat kislota hosil qilishi mumkin. Atmosferadagi oltingugurt birikmalarining kamida yarmi tabiiy kelib chiqishi; bu vulqon otilishi natijasida ajralib chiqadigan oltingugurt dioksidi yoki ba'zi mikroskopik planktonik suv o'tlari chiqaradigan dimetil sulfid bo'lishi mumkin. Qolganlari sanoatda ishlatiladigan ko'mirni yoqish, shuningdek uylarni isitish va pishirish uchun atmosferaga kiradigan oltingugurt dioksidiga to'g'ri keladi.
Kislota yomg'irining shakllanishida azot oksidlari ham ishtirok etadi, ular yoqilg'ining yonishi paytida, ba'zi tuproq mikroblarining hayotiy faoliyati natijasida, shuningdek momaqaldiroq paytida (atmosferada mavjud bo'lgan erkin azotdan) hosil bo'ladi. Elektr razryadlari tufayli azot o'z ichiga olgan birikmalar (bog'langan azot) umumiy miqdorining 10% dan kamrog'i hosil bo'ladi. Azot oksidlari, oltingugurt oksidlari singari, yomg'ir suvida eriydi va suyultirilgan nitrat kislota hosil qiladi.
Hatto juda zaif (apelsin sharbatidan ming marta kam kislotali) "toza" yomg'irning karbonat kislotasi sezilarli ta'sir ko'rsatishi mumkin: asrlar davomida harakat qilib, marmar haykallar va beton inshootlarni yo'q qiladi. Haqiqiy "kislotali" yomg'irning oqibatlari ancha jiddiy. Yomg'ir bilan yog'adigan suyultirilgan kislotalar (oltingugurt va azot) natijasida kelib chiqadigan korroziyadan tashqari, tuproqda to'plangan kislotali moddalar undan biogen (o'simliklarni oziqlantirish uchun zarur) elementlarni olib tashlashi, o'rmonlarga zarar etkazishi va hatto yo'q qilishi, shuningdek ekotizimlarning kimyoviy muvozanatining qaytarilmas buzilishiga olib kelishi mumkin.
Taxminlarga ko'ra, hozirgi kunda juda kislotali ko'llarning o'tmishdagi boy hayoti atrofdagi o'rmonlarni kamaytirish va o'simliklarni yoqish bilan bog'liq vaqtinchalik hodisa bo'lgan (shu bilan birga, tuproq yuzasida to'plangan ko'plab o'simlik kislotali organik moddalar nafaqat olib tashlangan, balki gidroksidi reaktsiyaga ega bo'lgan kul bilan kislotalarni zararsizlantirish ham sodir bo'lgan). Ushbu ko'llar atrofida o'rmonlar yana o'sib chiqqach, tuproq va ko'llarning kislotalanishi qayta tiklandi.

Xulosa

Atmosfera ifloslanishining atrof-muhit va aholi salomatligiga ta'siri. Hayvonlar va o'simliklar havoning ifloslanishidan aziyat chekmoqda. Masalan, mis eritish zavodlarining chiqindilari-xlor, mishyak, surma - bu moddalar bilan zaharlangan ovqatni iste'mol qiladigan uy va yovvoyi hayvonlarning o'limiga olib keladi, ftorid birikmalaridan qoramollarning jiddiy kasalliklari kuzatiladi. Zavod chiqindilari bilan erga tushgan mis va rux o't qoplamini butunlay yo'q qilishi mumkin.
Oltingugurt dioksidi va uning hosilalarining odamlar va hayvonlarga ta'siri, birinchi navbatda, yuqori nafas yo'llarining shikastlanishida namoyon bo'ladi, oltingugurt dioksidi va sulfat kislota ta'siri ostida o'simliklar barglarida xlorofill yo'q qilinadi, shu sababli fotosintez va nafas olish yomonlashadi, o'sish sekinlashadi, daraxt ekish sifati pasayadi. ekinlar hosildorligi va yuqori va uzoq muddatli ta'sir qilish dozalari o'simliklar nobud bo'ladi.
Hisob-kitoblarga ko'ra, 1905 yildan 1965 yilgacha issiqlik elektr stantsiyalari, metallurgiya zavodlari, neftni qayta ishlash zavodlari va boshqa antropogen manbalar tomonidan sayyoramiz atmosferasiga oltingugurt dioksidi chiqindilarining umumiy soni 4 baravar ko'paydi va hozirgi kunga qadar 150 million tonnaga etdi. Evropa, Amerika Qo'shma Shtatlari va Kanada. Qattiq yoqilg'idan, xususan, jigarrang ko'mirdan (oltingugurtning yuqori miqdori bilan ajralib turadigan) foydalanish tobora ortib borayotganini hisobga olsak, oltingugurt dioksidi chiqindilarining tegishli o'sishini kutish kerak. Havoning ifloslanishi nafaqat sog'liq uchun xavf tug'diradi.
Bir necha o'n yillar oldin "kislotali yomg'ir" va "kislotali yomg'ir" atamalari faqat ekologiya va atmosfera kimyosining ma'lum ixtisoslashgan sohalariga bag'ishlangan olimlarga ma'lum edi. So'nggi yillarda bu iboralar odatiy holga aylandi va dunyoning ko'plab mamlakatlarida tashvish uyg'otdi. Kislotali yomg'ir muammosi global ekologik muammolardan biriga aylandi. Kislota yomg'irlari, agar u nazoratsiz ravishda rivojlansa, ba'zi mintaqalarda sezilarli iqtisodiy va ijtimoiy oqibatlarga olib kelishi mumkin va allaqachon mavjud bo'lgan muammodir. Ushbu muammoni hal qilish uchun atmosferadagi kislota yomg'irining simulyatsiya modelidan foydalanish mumkin. Ushbu model kislota yomg'irining asosiy sababi antropogen faollik ekanligini ko'rsatadi. Xalqaro amaliy tizim tadqiqotlari instituti (iiasa) o'nlab yillar davomida tuproqlar, suvlar va boshqalarning mumkin bo'lgan kislotaliligini aniqlash modellarini o'rganmoqda. Natijalar shuni ko'rsatadiki, Evropadagi tuproqlar va o'rmonlar emissiya sezilarli darajada kamaygan taqdirdagina keyingi kislotalashdan himoyalangan bo'lishi mumkin. Ushbu chiqindilar har bir mamlakat tomonidan tartibga solinishi kerak.