Inson resurslarini boshqarish mavzu: mehnat unumdorligiga erishishda boshqaruvning ahamiyati


Download 79.46 Kb.
bet9/11
Sana16.06.2023
Hajmi79.46 Kb.
#1488571
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
Usmonov Muhammadsoli

Birinchi yondashuv tarafdorlarining fikricha, har qanday mahsulotni tayyorlashda faqat jonli emas, balki moddiylashgan mehnat ham ishtirok etadi. Demak mehnat unumdorligini aniqlashda har ikki mehnat turining sarfi hisobga olinishi kerak. Mehnat unumdorligini faqat jonli mehnat sarfidan iborat deb bilish, ularning fikricha, ijtimoiy ishlab chiqarishning o‘sish sur’atlarini jadallashtirishda moddiylashgan mehnatning roli va uning tejamini kamsitishdan boshqa narsa emas. To‘g‘ri, har qanday mahsulotni ishlab chiqarishda faqat jonli emas, balki moddiylashgan mehnat ham sarflanadi - bu isbot talab qilmaydigan aksiomadir. Ammo, bu mehnat unumdorligini aniqlashda har ikki mehnat turini hisobga olish kerak, degan noto‘g‘ri xulosa chiqariladi. Bundan keyingi xulosa “mehnat unumdorligini faqat jonli mehnat sarfidan iborat” deb bilish ijtimoiy ishlab chiqarishning o‘sish sur’atlarini jadallashtirishda moddiylashgan mehnat rolini kamsitishdir degan xulosa bo‘lib, bunday qarash ham ancha sub’ektiv hisoblanadi. Ishlab chiqarishning natijasi va mahsuldorligi. Natija -birorfaoliyatining pirovard yakuni. Mahsulot - inson mehnatining natijasi sifatidagi narsa.Bu tushunchlardan ko‘pincha sinonimlar sifatida foydalaniladi. Ammo bular har xil tushunchalardir. Natija mahsulotga nisbatan umumiyroq tushuncha bo‘lib, uni tanlov natijasi deyish mumkin, ammo tanlov mahsuloti deya olmaymiz. «Natija» tushunchasida harakatning tugallanganligi, «mahsulot» tushunchasida esa inson ehtiyojini qondiradigan moddiylik ifodalanadi. Biz natija to‘g‘risida emas, ishlab chiqarilgan yoki iste’mol qilinadigan mahsulot to‘g‘risida, natija almashinuvi to‘g‘risida emas, mahsulot almashinuvi to‘g‘risida gap yuritamiz. Iqtisodiy makonda inson ehtiyojini qondiradigan mahsulot yaratiladi. SHuning uchun natijalilikni emas, balki mahsuldorlikni iqtisodiy makon parametri deb hisoblamoq kerak. Ishlab chiqarishning natijasi faqat mahsulot emas, balki boshqa oqibatlar (masalan, atrof-muhitni ifloslantirish) ham bo‘lishi mumkin, buni esa inson ehtiyojini qondiradigan mahsulot, deya olmaymiz.

  • Birinchi yondashuv tarafdorlarining fikricha, har qanday mahsulotni tayyorlashda faqat jonli emas, balki moddiylashgan mehnat ham ishtirok etadi. Demak mehnat unumdorligini aniqlashda har ikki mehnat turining sarfi hisobga olinishi kerak. Mehnat unumdorligini faqat jonli mehnat sarfidan iborat deb bilish, ularning fikricha, ijtimoiy ishlab chiqarishning o‘sish sur’atlarini jadallashtirishda moddiylashgan mehnatning roli va uning tejamini kamsitishdan boshqa narsa emas. To‘g‘ri, har qanday mahsulotni ishlab chiqarishda faqat jonli emas, balki moddiylashgan mehnat ham sarflanadi - bu isbot talab qilmaydigan aksiomadir. Ammo, bu mehnat unumdorligini aniqlashda har ikki mehnat turini hisobga olish kerak, degan noto‘g‘ri xulosa chiqariladi. Bundan keyingi xulosa “mehnat unumdorligini faqat jonli mehnat sarfidan iborat” deb bilish ijtimoiy ishlab chiqarishning o‘sish sur’atlarini jadallashtirishda moddiylashgan mehnat rolini kamsitishdir degan xulosa bo‘lib, bunday qarash ham ancha sub’ektiv hisoblanadi. Ishlab chiqarishning natijasi va mahsuldorligi. Natija -birorfaoliyatining pirovard yakuni. Mahsulot - inson mehnatining natijasi sifatidagi narsa.Bu tushunchlardan ko‘pincha sinonimlar sifatida foydalaniladi. Ammo bular har xil tushunchalardir. Natija mahsulotga nisbatan umumiyroq tushuncha bo‘lib, uni tanlov natijasi deyish mumkin, ammo tanlov mahsuloti deya olmaymiz. «Natija» tushunchasida harakatning tugallanganligi, «mahsulot» tushunchasida esa inson ehtiyojini qondiradigan moddiylik ifodalanadi. Biz natija to‘g‘risida emas, ishlab chiqarilgan yoki iste’mol qilinadigan mahsulot to‘g‘risida, natija almashinuvi to‘g‘risida emas, mahsulot almashinuvi to‘g‘risida gap yuritamiz. Iqtisodiy makonda inson ehtiyojini qondiradigan mahsulot yaratiladi. SHuning uchun natijalilikni emas, balki mahsuldorlikni iqtisodiy makon parametri deb hisoblamoq kerak. Ishlab chiqarishning natijasi faqat mahsulot emas, balki boshqa oqibatlar (masalan, atrof-muhitni ifloslantirish) ham bo‘lishi mumkin, buni esa inson ehtiyojini qondiradigan mahsulot, deya olmaymiz.

Download 79.46 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling