I(q-q). indd

6. D = 1/F
wort
formuladan linzani’n’ optikali’q ku’shin yesaplan’.
7. Wo’lshew ha’m yesaplaw na’tiyjelerin 13-kestege jazi’n’.
8. Ta’jiriybe ha’m wo’lshew na’tiyjesinde tabi’lg’an Fwort ti 
linza fokus arali’g’i’ni’n’ haqi’yqi’y shamasi’ F si’pati’nda qabi’l 
yetip ta’jiriybeni dawam yettirin’. Linzani’ lampadan d > 2F sha’rti 
wori’nlanatug’i’n arali’qqa qoyi’n’. Ekrandi’ aldi’na-arti’na iyterip, wonda 
lampa talshi’g’i’ni’n’ ko’rinisin payda yetin’.
9. Linzani’ lampadan d = 2F arali’qqa qoyi’n’. Ekrandi’ aldi’na-arti’na 
iyterip, wonda lampa talshi’g’i’ni’n’ ko’rinisin payda yetin’.

---

94
10.  Linzani’ lampadan F < d < 2F sha’rti wori’nlanatug’i’n arali’qqa 
qoyi’n’. Ekrandi’ iyterip, wonda lampa talshi’g’i’ni’n’ ko’rinisin payda 
yetin’.
11. Linzani’ lampadan d < F arali’qqa qoyi’n’. Ekrannan lampa 
talshi’g’i’ni’n’ ko’rinisin izlen’. Linzani’n’ arqasi’nda ko’rinis payda 
bolmag’anli’g’i’na isenim payda yetin’.
13-keste
№ 
 d, m f, m F, m F
wort
, m D, dptr
1 
2 
3 
1. 8–10-boyi’nsha wo’tkerilgen ta’jiriybelerde ekranda payda yetilgen 
ko’rinisler bir-birinen qanday pari’qlanadi’?
2. 11-boyi’nsha wo’tkerilgen ta’jiriybede ne sebepten ekranda ko’rinis payda 
bolmag’ani’n tu’sindirip berin’.
3. Ta’jiriybe na’tiyjelerin analiz yetin’ ha’m wolar boyi’nsha pikir ju’rgizin’.
30-§. OPTIKALI’Q A’SBAPLAR
Lupa
Ko’zimizdin’ yen’ jaqsi’ ko’riw arali’g’i’ 
D
0
= 25 sm a’tirapi’nda boladi’. Aytami’z, AB buyi’m 
betindegi mayda narselerdi ko’zden kesha’remiz. 
Arali’q D
0
den azayg’anda ko’zimiz buyi’mdag’i 
mayda narselerdi ko’re almaydi’.
D
0
arali’qta ko’zimizdin’ AB buyi’mdi’ ko’riw 
mu’yeshi α g’a ten bolsi’n (66-a, su’wret). AB 
buyi’mi’n ko’zge ju’da’ jaqi’n keltirsek, ko’riw 
mu’yeshi a’ g’a ten’ boladi’ (66-b, su’wret). Biraq 
bul halatta buyi’mni’n’ betindegi mayda na’rseler 
«buldi’rap» ketkendey ko’rinedi.
Buyi’m menen ko’zimiz arasi’na lupa qoysaq, D
0
arali’qta AB buyi’mni’n’ u’lkeygen A′B′ ko’rinisi ko’rinedi (66-d, su’wret). 
Su’wretleniwde buyi’mni’n’ betindegi mayda na’rseler de u’lkeygen halatta 
ko’rinedi. Bunday hal ushi’n lupani’n’ u’lkeytiwi K = A′B′/AB= α′/α boladi’.