I(q-q). indd

III BAPTI’ TA’KIRARLAW USHI’N SORAW HA’M MA’SELELER
1. Ne ushi’n i’ssi’ sorpani’n’ betinde ju’zip ju’rgen may tamshi’lari’nan yeki qon’si’ 
tamshi’ni’ qasi’qti’n’ betine tiygizip bir-birine birlestirsek, wolar qosi’li’p bir 
u’lken tamshi’ payda boladi’?
ρ
gr
2
σ
h
=
.
III bap. Suyi’qli’qlardag’i’ bet qubi’lislari’

---

56
2.
Ne ushi’n yerkin ushi’p ati’rg’an kosmosli’q kemede shashi’rag’an suw shar 
si’yaqli’ tamshi’lar formasi’nda toplanadi’?
3.
Ne ushi’n shiyshenin’ wo’tkir shetleri yerigenge shekem qi’zdi’ri’lsa, doma-
laqlani’p (wo’tpes boli’p) qaladi’?
4.
Spirttin’ suwdag’i’ yeritpesine bir qasi’q paxta mayi’ quyi’lg’an. Yeger maydi’n’ 
ti’g’i’zli’g’i’ yeritpenin’ ti’g’i’zli’g’i’na ten’ bolsa, may qanday formag’a kiredi?
5.
Suwda qant yamasa sabi’n yeritilgende suwdi’n’ betkerimliginin’ arti’wi’ yamasa 
azayi’wi’n ta’jiriybede ani’qlan’.
6.
Maydi’n’ benzindegi yeritpesinin’ betkerimlik koeffi cienti taza benzindikinen 
arti’q boladi’. Utyuktin’ betindegi maydi’n’ dag’i’ tazalawda benzindi daqti’n’ 
betine tiygiziw kerekpe yamasa worayi’nama?
7.
Ne ushi’n qoldan i’zg’ar qolg’apti’ shehiw qi’yi’n?
8.
27-suwrettegi sabi’n yeritpesine bati’ri’p ali’ng’an ramkani’n’ AB si’mi’ni’n’ 
uzi’nli’g’i’ 8 sm bolsa, sabi’nni’n’ perdesi bul si’mg’a qanday sha’madag’i’ ku’sh 
penen ta’sir yetedi? Si’mdi’ 5 sm ge ko’sha’riw ushi’n qansha jumi’s wori’nlaw 
kerek? Sabi’n yeritpesinin’ betkerimlik koeffi cienti 0,04 N/m ge ten’.
9.
Suwdi’n’ betinde turg’an 10 sm uzi’nli’qtag’i’ jin’ishke sho’pti qozg’alti’w ushi’n 
wog’an gorizontal bag’darda yen’ keminde qanday ku’sh penen ta’sir yetiw kerek?
10.
Tami’zg’i’sh tesiginin’ diametri 1,2 mm. Tami’zg’i’shtan ag’i’p shi’g’i’p ati’rg’an 
suw tamshi’si’ni’n’ u’ziliw momentindegi massasi’ qansha? Tamshi’ni’n’ 
u’ziletug’i’n jerindegi diametri tami’zg’i’sh tesiginin’ diametrine ten’ dep yesap-
lan’.
11*.
Suwdi’n’ betkerimlik koeffi cientin ani’qlaw ushi’n shi’g’i’w tesiginin’ diametri 
2 mm bolg’an tami’zg’i’shtan paydalani’ldi’. 40 tamshi’ni’n’ massasi’ 1,9 g 
g’a ten’. Bul mag’li’wmatlardan paydalani’p, suwdi’n’ betkerimlik koeffi cienti 
qanday boli’wi’n yesaplan’.
12.
Tami’zg’i’shtan da’slep suwi’q suw, son sonsha massali’ ji’lli’ suw tami’zi’ldi’. 
Yeger birinshi halatta 40 tamshi’ tami’zi’lg’an bolsa, suwdi’n’ betkerimlik ko-
effi cienti neshe ma’rte wo’zgergen? Suwdi’n’ ti’g’i’zli’g’i’n yeki na’wbetinde 
birdey yesaplan’.
13*.
Diametri 0,1 mm bolg’an si’m sezgir ta’rezinin’ pallesine vertikal ra’wishte 
asi’p qoyi’lg’an boli’p, suwli’ i’di’sqa derlik bati’ri’lg’an. Suw si’mdi’ i’g’allawi’ 
sebepli ta’rezige ta’sir yetiwshi qosi’msha ku’sh nege ten’. Suwdi’n’ bet kerimlik 
koeffi cienti 0,073 N/m ge ten’.
14.
Ne ushi’n bazi’ bir wo’si’mlik japi’raqlari’ndag’i’ mayda shi’q tamshi’lari’ shar-
sha formasi’nda boladi’, basqa bazi’ wo’si’mliklerdin’ japi’raqlari’n bolsa shi’q 
ju’qa’ qatlam tarizinde qaplaydi’?