I(q-q). indd

23-§. ATMOSFERADAG’I’ QUBI’LI’SLAR
Hawani’n’ i’g’alli’g’i’
Hawada barqulla suw puwlari’ boladi’. Hawada suw puwlari’ qansha 
ko’p bolsa, woni’n’ i’g’alli’g’i’ sonsha joqari’ boli’p yesaplanadi’.
1 m
3
 hawadag’i’ suw puwi’ni’n’ massasi’ hawani’n’ absolyut 
i’g’alli’g’i’ dep ataladi’ ha’m ρ ha’ribi menen belgilenedi.
Absolyut i’g’alli’q 1 m
3
hawada neshe gramm suw puwi’ bary ekenligin 
bildiredi. Hawada i’g’alli’q sheklengen boladi’. Absolyut i’g’alli’q belgili 
p0 mug’darg’a jetkende hawa suw puwi’na toyi’nadi’. Hawa temperatu-
rasi’ t qansha joqari’ bolsa, woni’n’ toyi’ni’w shegarasi’ ρ
0
sonsha u’lken 
boladi’ (42-su’wret). Mi’sali’:
t 
= –20°C da ρ
0
= 1 g/m
3
; 
t 
= 0°C da ρ
0
= 4,8 g/m
3
; 
t 
= 15°C da ρ
0
= 12,8 g/m
3
; 
t 
= 20°C da ρ
0
= 17,9 g/m
3
; 
t 
= 30°C da ρ
0
= 30,3 g/m
3
; 
t 
= 40°C da ρ
0
= 51,2 g/m
3
.
V bap. Zatti’n’ agregat hali’ni’n’ wo’zgeriwi

---

74
Hawani’n’ toyi’ng’anli’q da’rejesin ba-
halaw ushi’n sali’sti’rmali’ i’g’alli’q tu’sinigi 
kirgizilgen. Sali’sti’rmali’ i’g’alli’q 
φ
haribi 
menen belgilenedi ha’m to’mendegishe 
ko’rsetiledi:
Demek, hawani’n’ sali’sti’rmali’ i’g’al-
li’g’i’ woni’n’ absolyut i’g’alli’g’i’n 
toyi’ng’an puw (sol temperaturadag’i’) 
ti’g’i’zli’g’i’ qatnasi’na ten’. 
Sali’sti’rmali’ i’g’alli’qti to’mendegishe 
de ko’rsetiw mu’mkin:
bunda p – hawadag’i’ suw puwi’ni’n’ basi’mi’, p
0
– toyi’ng’an puwdi’n’ 
basi’mi’.