I(q-q). indd

BAPTI’ TA’KIRARLAW USHI’N SORAW HA’M MA’SELELER
1.
Shag’i’li’sqan ha’m tu’siwshi nurlar arasi’ndag’i’ mu’yesh 70° qa ten’ boli’wi’ 
ushi’n jalpaq aynag’a nur qanday mu’yesh asti’nda tu’siwi kerek?
2*.
Yeger jalpaq aynani’ nurdi’n’ shag’i’li’si’wi’ ju’z berip ati’rg’an tochka arqali’ 
wo’tiwshi ko’sher a’tirapi’nda ha’m nurlar jaylasqan tegislikke perpendikulyar 
tegislik a’tirapi’nda φ mu’yeshke bursaq, shag’i’li’si’p ati’rg’an ha’m tu’sip 
ati’rg’an nurlar arasi’ndag’i’ mu’yesh qanshag’a artadi’?
3.
Qanday yetip yeki jalpaq aynanin’ ja’rdeminde tasada turip baqlaw mu’mkin? 
Ilaji bolsa sonday a’sbap (aynali periskop) sog’i’n’.
4.
Qi’rg’aqta turg’an adam tegis suwdi’n’ betinde Quyashti’n’ ko’rinisin ko’rip 
turi’pti’. Adam ko’lden uzaqlasqan sayi’n bul ko’rinis qalay ko’shedi? Quyash 
nurlari’n parallel dep yesaplan’.
5*.
Aldi’ng’i’ ma’selenin’ sha’rtinen paydalani’p, Quyashti’n’ suwdag’i’ ko’rinisi 
qi’rg’aqqa 80 sm ge jaqi’nlasi’wi’ menen adamni’n’ qansha awi’si’wi’ (ko’zdin’ 
qa’ddin pa’seytiriwi) kerek yekenligin tabi’n’. Quyashti’n’ gorizonttan biyik-
ligi 25°.
Optika
F
1 =
d
1
f
1
+
.

---

101
VI bap. Jaqti’li’qti’n’ tarqali’wi’, shag’i’li’si’wi’ ham si’ni’wi’
6*.
Adam vertikal asi’lg’an aynag’a qarap turipti’. Adam aynadan uzaqlasqan sayi’n 
woni’n’ denesinin’ aynada ko’rinetugi’n boleginin’ u’lkenligi wo’zgere me? Ju-
wapti’ si’zi’lma si’zi’p tu’sindirin’ ha’m ta’jiriybede tekserip ko’rin’.
7*. 
Diywalg’a biraz qi’yalati’p asi’p qoyi’lg’an aynag’a adam qarap turi’pti’. 
Adamni’n’ aynadag’i’ su’wretin si’zi’n’. Adam wo’zinin’ denesinin’ qanday 
bo’limin ko’redi?
8.
Ne ushi’n jali’nni’n’ qasi’nda woti’ri’p woni’n’ arg’i’ ta’repindegi buyi’mlardi’ 
terbelip ati’rg’anday yetip ko’remiz?