I(q-q). indd

3. Yeki ko’z benen ko’riwdin’ bir ko’z benen ko’riwden parqi’ neden ibarat?
4. Jaqi’nnan ko’riwshi ha’m uzaqtan ko’riwshi ko’zlerdegi kemshilik neden 
ibarat? Bunday ko’zlerdin’ jaqsi’ ko’riwi ushi’n qanday ko’za’ynekten 
paydalani’w mu’mkin?
1. Jaqi’ndi’ jaqsi’ koriw ushi’n tagi’latugi’n +4 lik ko’za’ynektin’ linzasi’ don’es 
pe yamasa woyi’q pa? Linzani’n’ optikali’q ku’shi ha’m fokus arali’g’i’ 
qansha?
2. Uzaqt’i jaqsi’ koriw ushi’n tagi’latugi’n –2,5 lik ko’za’ynektin’ linzasi’ don’es 
pe yamasa woyi’q pa? Linzani’n’ optikali’q ku’shi ha’m fokus arali’g’i’ 
qansha?
3. Fokus arali’g’i’ 20 sm bolg’an don’es linzali’ ko’za’ynektin’ optikali’q ku’shi 
qansha boladi’? Bunday ko’za’ynek qanday maqsette tag’i’ladi’?
4. Fokus arali’g’i’ 50 sm bolg’an woyi’s linzali’ ko’za’ynektin’ optikali’q ku’shi 
qansha boladi’? Bunday ko’za’ynek qanday maqsette tag’i’ladi’?
5. Wo’qi’ti’wshi’ stoli’nan 8 m arali’qta aqi’rg’i’ partada woti’rg’an woqi’wshi’ 
wo’lshew a’sbabi’ni’n’ bo’linbelerin bir-birinen keskin pari’q yetip ko’riwi 
ushi’n bul bo’linbeler bir-birine qanshali’q jaqi’n boli’wi’ mu’mkin? 
Shegarali’q ko’riw mu’yeshi 2 qa ten’ dep yesaplan’.
VI BAP BOYI’NSHA KEREKLI JUWMAQLAR
●
Jaqti’li’q gedir-budir betten jaqti’li’q shashi’rap shag’i’li’sadi’.
●
Yeger bet jeterli da’rejede tegis bolsa, bunday betten jaqti’li’q ayna si’yaqli’ 
shag’i’li’sadi’.
●
Jaqti’li’q ko’zla’ynek shag’i’li’si’w ni’zami’:
1. Tu’sken nur, shag’ilisqan nur ha’m yeki wortal’iq shegarasi’na nurdi’n’ 
tu’siw noqati’nan wo’tkizilgen perpendikulyar bir tegislikte jatadi.
2. Shag’i’li’si’w mu’yeshi γ tu’siw mu’yeshi α g’a ten’.
●
Jaqti’li’q nuri’ni’n’ si’ni’w ni’zami’:
1. Tu’sken nur, si’ng’an nur ha’m yeki wortal’i’q shegarasi’na nurdi’n’ tu’siw 
noqati’nan wotkizilgen perpendikulyar bir tegislikte jatadi’.

---

100
2. Tu’siw mu’yeshi sinusi’ni’n’ si’ni’w mu’yeshi sinusi’na qatnasi’ berilgen 
yeki wortal’iq ushi’n wo’zgermeytug’i’n sha’ma boli’p yesaplan’adi’.
●
Nur si’ndi’ri’w ko’rsetkishi u’lken bolg’an wortali’qtan nur si’ndi’ri’w 
ko’rsetkishi kishi bolg’an wortal’i’qqa jaqti’li’q bag’darlang’anda tu’siw 
mu’yeshi belgili mu’yeshten u’lken bolg’anda nur yeki wortal’iq shegarasi’nan 
toli’q shag’i’li’sadi’.
●
Bir yamasa yeki ta’repi sferali’q bet penen shegaralang’an mo’ldir dene linza 
dep ataladi’.
●
Linza formulasi’:
●
Lupa – buyi’mlardi’ ko’riw mu’yeshin u’lkeytip beretug’i’n yeki ta’repleme 
don’es linza.
●
Fotoapparat – obekttin’ su’wretin fotoplyonka, fotoplastina yamasa 
fotoqag’azg’a tu’sirip, saqlaytug’i’n yetip beretug’i’n asbap.
●
Mikroskop – jaqi’n arali’qtag’i’ ko’zge tuwradan-tuwra ko’rinbeytug’i’n 
ju’da’ mayda obektlerdi u’lkeytip korsetetug’i’n optikali’q a’sbap boli’p 
yesaplan’adi’.
●
Jaqi’nnan ko’riwshi ko’zlerde ko’riwdi jaqsi’law ushi’n optikali’q ku’shi teris 
bolg’an linzali’ ko’za’ynekten paydalani’ladi’.
●
Uzaqtan ko’riwshi ko’zlerde ko’riwdi jaqsi’law ushi’n optikali’q ku’shi won’ 
bolg’an linzali’ ko’za’ynekten paydalani’ladi’.