I(q-q). indd

Planetani’n’ radius-vektori’ ten’ waqi’tlar ishinde ten’ betler 
si’zadi’.
Planeta KL ha’m MN dog’ani’ ten’ waqi’tta basi’p wo’tse, S
1
 ha’m S
2
 
betleri wo’zara ten’ boladi’. Bunnan planetani’n’ orbita boylap qozg’ali’s 
tezligi wozgerip turatug’i’nli’g’i’ ko’rinedi. Planetani’n’ tezligi perigeliy 
noqati’nda yen’ u’lken, afeliy noqati’nda bolsa yen’ kishi boladi.
Keplerdin’ u’shinshi ni’zami’ to’mendegishe ko’rsetiledi:
Planetalardi’n’ Quyash a’tirapi’nda aylani’w da’wirleri 
kvadratlari’ni’n’ qatnasi’ orbitalari’ u’lken ko’sherleri yari’mi’ 
uzi’nli’g’i’ni’n’ kublari’ qatnasi’na ten’.
Yag’ni’y:
B u n d a   T
1
  h a ’ m   T
2
  –   b i r i n s h i 
ha’m yekinshi planetani’n’ Quyash 
a’tirapi’nda aylani’w da’wiri; R
1
 ha’m 
R
2
 – sol yeki planeta u’lken ko’sherleri 
yari’mi’ni’n’ uzi’nli’g’i’.
K e p l e r d i n ’  u ’s h i n s h i   n i ’ z a m i ’ 
ja’rdeminde Jerdin’ aylani’w da’wiri