Iqtisod-moliya

Suhbatga 

vаzifаsigа ko
‘

rа 


yondashish
➢

yangi
bilimlаrni 

yеtkаzish (didаktik vа-
zifаsi:

tа’lim
оluv-

chilаrni yangi mаtеriаl
bilаn tаnishtirish); 
➢
sintеzlоvchi yoki mus-

tаhkаmlоvchi

(didаktik 
vаzifаsi: tа’lim оluvchilаr
bilimlаrini tizimlаshtirish, 
“mustаhkаmlаsh”,
eslаb

qоlishi vа boshqalar).

---

---

104
mamlakatimiz pedagoglarining tajribasi hаm kichik guruhlardа ishlаsh 
ta’lim oluvchilar o‘rtasida ancha mustahkam munosabatlar o‘rnatilishini
ko‘rsatadi.
Kichik guruhlarga bo‘linib oqitishning asosini Buyuk Britaniyalik
pedagoglarning fikricha: 
1) sotsial o‘zaro bog‘lanish, ta’sir ko‘rsatish nazariyasi;
2) kognitiv taraqqiyot nazariyasi; 
3) bixeviorizm nazariyasi tashkil qiladi.
57

Sotsial o‘zaro bog‘lanish nazariyasi
asoschisi X. Erenfels (XIX 
asr oxiri) va uning Germaniyalik izdoshlari B. Keler, K. Koffka, M.
Vertxeymerlar bo‘lishgan. Ularning fikricha, qismlardan iborat dinamik 
tarkib bo‘lib, ichki kuchlarning ta’siri tufayli imkon qadar
mutanosiblikka intiladi. Kurt Koffka guruhlarni ularning a’zolari 
turlicha bo‘lgan dinamik bir butunlik deb qabul qilishni taklif qildi. U
guruhning har bir a’zosi uning boshqa a’zolariga ta’sir ko‘satishini 
asoslab berdi.
XX asrning 40-yillarida Morton Doytsh birinchi marta bu 
nazariyani ta’riflab, bog‘lanish ijobiy (kooperativ), salbiy (musobaqa,
raqiblik) yoki mavjud emas (individuallik)ligini ko‘rsatib berdi. Ijobiy 
bog‘lanish guruh a’zolarini bir-biridan o‘rganishi, bir-biriga ta’sir
ko‘rsatishi tufayli ularni olg‘a yetaklaydi. Musobaqa esa o‘zaro harakat 
qarama-qarshilikdan iborat. Individualizmda bo‘lsa o‘zaro bog‘liklik
yo‘q, har bir kishi o‘zi faoliyat yuritadi. Shunday qilib, sotsial nazariya 
kichik guruhlarda aloqadorlik ijobiy, umumiy maqsad ularni hamkorlik
qilishga olib keladi, degan fikrni ilgari suradi.