Iqtisodiy o‘sishni qanday tuchunasiz?

Psevdoinnovatsiyalar innovatsiyalarning mohiyatini misollar yordamida ochib bering?

Soxta innovatsiyalar qoida tariqasida tizim hayot siklining so‘nggi bosqichida keng tarqalgan bo‘lib, u asosan o‘z potentsialini tugatgan, ammo iloji boricha ilg‘or tizim bilan almashtirishga har qanday yo‘l bilan qarshilik ko‘rsatmoqda.
Arzimagan modifikatsiyalarga (soxta-innovatsiyalar) quyidagilar kiradi:
a) dizayndagi o‘zgarishsiz qoldirilgan va mahsulot parametrlariga, xususiyatlariga, tannarxiga, shuningdek tarkibiga kiritilgan materiallar va tarkibiy qismlarga yetarlicha sezilarli ta’sir ko‘rsatmaydigan, mahsulotdagi kichik texnik yoki tashqi o‘zgarishlar;
b) hozirgi talabni qondirish va kompaniyaning daromadlarini oshirish maqsadida ushbu korxonada ilgari ishlab chiqarilmagan, ammo bozorda allaqachon ma’lum bo‘lgan mahsulotlar ishlab chiqarishni o‘zlashtirish orqali mahsulot turlarini kengaytirish.

61. 
    “Texnologik turtki” gipotezasining mazmunini so‘zlab bering?
    

Ma’lumki, yangiliklar (mahsulot va b.) yaratish g‘oyalari odatda yo bozor ehtiyojlari natijasi sifatida (“bozor turtkisi”), yo Ilmiy-tadqiqot va eksperimental loyihalash ishlari bo‘linmalari ichida (“texnologik turtki”) vujudga keladi. Ikki yo‘ldan qaysi biri samaraliroq ekanligi haqidagi fikrlar ko‘pincha bir-biriga ziddir.
Bozor iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlar amaliyoti ko‘rsatadiki, yangilik kiritishlar asosida yotgan barcha g‘oyalarning 25% dan 35%i ilmiy-tadqiqot va eksperimental loyihalash ishlari bo‘linmalari ichida shakllangan. Ularning aniq nisbati qanday bo‘lmasin ilmiy-tadqiqot va eksperimental loyihalash ishlari ham, marketing ham g‘oyalarning asosiy manbasi bo‘lib xizmat qiladiki, ularning rivojlanishi zaif kommunikatsiyalar va o‘zaro tushunishning etishmovchiligiga duch keladi. Yangilik yaratishning ijodiy g‘oyalarining ushbu ikki manbasini qarama- qarshi qo‘yish noto‘g‘ridir. Texnik va bozor jihatlarining unumdor o‘zaro ta’siri darkor, bunga esa xizmatlar o‘rtasidagi yaqin aloqalar orqali erishiladi.
Bu ko‘rib chiqilgan konseptual modellarga nisbatan shuni anglatadiki, ikkala yondashuv – “Bozorga yo‘nalganlik” va “Mahsulotga yo‘nalganlik” – mavjud bo‘lish huquqiga ega.
Mamlakat iqtisodiy rivojlanishi, soha va korxonalar (tashkilotlar) holatining mazkur bosqichida ikkinchi konseptual yondashuv – bozorga yo‘nalganlikka ustunlik beriladi. Ammo shunga qaramay, bu holatda ham ijodiy g‘oyalarning ikki manbasi o‘rtasida ma’lum bir nisbat bo‘lishi lozim. “Mahsulotga yo‘nalganlik” konseptual yondashuv (“texnologik turtki” g‘oyasi manbasi)dan voz kechish, bozor munosabatlariga o‘tish zarurati to‘g‘risidagi fikrlar innovatsiyalarni boshqarishning barcha darajasida maqsadga muvofiq bo‘lmaydi, aniqrog‘i, noto‘g‘ridir. Bu umuman yangi ishlanmalarning qisqarishiga, innovatsiyalar ilmiy-texnik darajasining pasayishiga va oxir-oqibat mamlakat, uning hudulari, hamda alohida soha va korxona (birlashma) larning innovatsion rivojlanishining orqada qolishiga olib keladi.

62.