Iqtisodiy o‘sishni qanday tuchunasiz?

Iqtisodiy o‘sish sur’atlari qo‘shimcha o‘sish sur’atlaridan nima bilan farqlanadi?

Hozirgi kunda iqtisodiy o‘sish nazariyasida iqtisodiy o‘sish sur’atlarini ma’lum muddat oralig‘ida erishishgina emas, balki uni uzoq muddat davomida o‘sish sur’atlarida saqlash ko‘zda tutilmoqda.
Ya’ni o‘sishni barqarorligini ta’minlovchi omillarni aniqlab ulami takomillashtirish ustida ish olib borish zamonaviy iqtisodiyot nazariyasini oldida turgan asosiy vazifalardan biri bo‘lib hisoblanadi.
Qo‘shimcha o‘sish (kamayish) sur’ati (Δ) ham ikki usulda aniqlanishi mumkin. Birinchi usulda har bir keyingi davr darajasidan boshlang‘ich davr darajasi ayirilib, 100 ga ko‘paytiriladi va boshlang‘ich davr darajasiga bo‘linadi.
1% qo‘shimcha o‘sish (kamayish)ning mutloq qiymati – mutloq qo‘shimcha o‘sish qiymati zanjirsimon qo‘shimcha o‘sish sur’atiga bo‘linadi.

4. 
   Iqtisodiy rivojlanishni iqtisodiy o‘sishdan farqi nimada?
   

Iqtisodiy o‘sish va iqtisodiy rivojlanish kategoriyalarini farqlashning quyidagi me’zonlarini taklif etamiz:
• Iqtisodiy o‘sish ko'proq yalpi ichki mahsulotning o‘sishi bilan, iqtisodiy rivojlanish esa - farovonlikning o‘sishi bilan uyg‘unlashadi;
• Iqtisodiy o‘sishga iqtisodiy jihat (oraliq tavsifga ega bo‘lgan mahsulot ishlab chiqarish) xos bo‘lgani holda, iqtisodiy rivojlanishga ijtimoiy jihat xosdir, bunda jamiyat farovonligining o‘sishi pirovard maqsad sifatida namoyon bo‘ladi.
Mazkur talqin, bir muncha tor hisoblansada, ammo u mazkur ko‘p qirrali tushunchalaming asosiy jihatlarini ajratib olish, ularni tushunishdagi eng muhim holatlami qayd etish imkonini beradi. Real hayotda jamiyat hayotining turli jihatlarini qamrab oluvchi iqtisodiy, ijtimoiy, ma’naviy-axloqiy, ekologik va shu kabi jihatlar o‘zaro mustahkam aloqa va bog‘liqlikda bo‘lgan holda, vaqt o‘tishi bilan mazkur jarayonlar murakkablashib boraveradi.

5. 
   Makroiqtisodiy darajada iqtisodiy o’sishning qiymat ko’rsatkichlarini izohlang.
   

Makroiqtisodiy o‘sish - butun jamiyat miqyosidagi, masalan, mamlakat miqyosidagi iqtisodiyotni o‘sishidir. U jamiyat ishlab chiqarish faoliyatining natijasi bo‘ladi, turli korxona va tarmoqlardagi makroiqtisodiy o‘sishning mazmuni sifatida yuzaga keladi.
YAIM makroiqtisodiy ko'rsatkich sifatida ijtimoiy- iqtisodiy faoliyatining ko‘pgina tomonlarini tahlil qilishda keng qo‘llaniladi.
Masalan, davlatning iqtisodiyotni tartibga solish rolini tavsiflashda YAIMdagi davlat budjetining ulushi va shuningdek uning halq ta’limiga, aholini ijtimoiy himoya qilishga, sog'liqni saqlashga sarflanadigan hissasi singari ko‘rsatkichlardan foydalaniladi. Bu ko‘rsatkichning u yoki bu davrlardagi iqtisodiy o‘sishini aniqlash va shuningdek mamlakat rivojlanishi istiqbolini belgilashdagi ahamiyatini gapirmasak ham bo‘ladi.
Hududlar yoki mamlakatlaming har xil davrlardagi YAIMning aholi jon boshiga ishlab chiqarish ko‘rsatkichiga qarab ulaming iqtisodiy farovonlik darajalaridagi farqlarga ham baho bersa boMadi.

6.