Iqtisodiy o‘sishni qanday tuchunasiz?

Innovatsion faoliyat (yangiliklami joriy etish) ishlab chiqarish yangi texnologiyalari negizida raqobatbardosh mahsulot (tovar) turlarini yaratish jarayoni. Bu jarayon g‘oyaning paydo boiishi, uning maqsadini aniqlash va amalga oshirishdan to ishlab chiqarishni tashkil etish, mahsulot ishlab chiqarish, uni sotish va iqtisodiy samara olishgacha boigan ishlami o‘z ichiga oladi.

65. 
    Iqtisodiy o ‘sish omili bo‘lib nima hisoblanishi mumkin?
    

66. 
    Iqtisodiy o ‘sishning sekinlashish sabablarini yoritib bering?
    

67. 
    Iqtisodiy o ‘sishda “Oxirgi zamon modeli” nima?
    

Iqtisodiy o‘sishda “Oxirgi zamon modeli”. Rivojlangan mamlakat­ laming ishlab chiqarish sur’ati yillik 2-7 % o‘sishi qachongacha davom etadi degan savol tug'iladi. Loyihachilar xuddi shu savolga javoban “oxirgi zamon” deb nom olgan modellami ishlab chiqishdi.
Unga ko‘ra yer resurslari keskin kamayib bormoqda aholi soni esa geometrik progressiya bo‘yicha ko‘paymoqda. Neft ko‘mir mis kabi bir qator resurslar tugamoqda. Bundan tashqari ishlab chiqarish
va iste’mol davomida bosil bo‘lgan chiqindilar jahon ekologik holatini izdan chiqarishi mumkin. Ushbu model loyihachilari fikriga ko‘ra hozirgi hayot bu model to‘g‘riligini isbotlamoqda. 80- yildan keyingi ishlab chiqarish o‘sishi resurslami tez sarflanishiga olib keldi. Jahon okeanidan ovlanadigan baliq hajmi oshib bu mahsulotlar regeneratsiyasi (qayta toiishi) dan yuqori boidi Jahon barqaror jamiyat barpo etishi uchun keskin qarorlar qabul qilishi shart. Barqaror jamiyat o‘z hayotini ta’minlovchi moddiy va ijtimoiy ne’matlar tizimi boMib uni asrab izdan chiqishiga yo‘1 qo‘ymasligi kerak. Buning uchun quyidagilar taklif etiladi. 1) aholi va ishlab chiqarish sur’atlari o‘sishini pasaytirish. 2) qayta toimaydigan resurslardan ishlab chiqarishda foydalanishni kamaytirish. 3) qayta tiklanuvchi resurslardan foydalanishni ulaming regene- ratsiya (qayta to'lishi) davrini hisobga olgan holda ishlatish. 4) chiqindilar chiqarishni chegaralash tabiatni muhofaza qilish. “Oxirgi zamon” imitatsion modellari ko‘p bahslarni va norozilik- lami keltirib chiqardi. 1. Raqamlar o‘yini. Loyihachilar modelni ishlab chiqarishda aholi va ishlab chiqarish hajmi eksponenta bo‘yicha ko‘payib boradi deb taxmin qilishgan. Aslida esa bunda bir qator ijobiy omillar hisobga olinganda raqamlar nisbatan ijobiy sur’at kasb etadi. 2. Texnologiya va resurslar ko‘payishi. Yana bir norozilik sababi shuki texnika taraqqiyoti resurslar kupayishiga, resurslaming yangi turiarini kashf etilishiga resurslami qayta ishlashning yangi yanada samaraliroq usullarini qoMlaniiishiga olib keladi. Masalan, bugungi kunda neft konlarini oshish v neftni qayta ishlash bo‘yicha texnologiyalar 1900- yilgiga nisbatan bir necha o‘n barobar o‘sdi.
Bundan tashqari yangi texnologiyalar tugab borayotgan resursning o‘rinbosarini topishga va ishlatishga yordam beradi. Bu resurslaming qayta tiklanishi uchun sharoit yaratadi. Masalan, quyosh, shamol, suv energetika sanoatida neft ko‘mir va tabiiy gaz o‘mini ma’lum darajada bosishi mumkin.
Umuman olganda texnika taraqqiyoti cheklangan resurslaming tejamiga yordam beradi. Imitatsion modelda esa buning aksi ko‘rsatilgan.

68.