Iqtisodiy o‘sishni qanday tuchunasiz?

Netto koeffitsiyentni baholash mezonini aytib bering.

Aholi takror hosil qilinishining netto-koeffitsiyenti formulasida ayollar hayot jadvalining (x+p) yosh guruhlarida hayot boiganlar sonidan foydalaniladi. Ko‘rinishi murakkab boisa ham ushbu formula anchayin sodda va tegishli, masalan Excel elektron jadval-larining kompyuter dasturlaridan foydalangan holda aholi takror hosil qilinishining netto-koeffitsiyentini hisoblab bera oladi. Jumladan, AQSHning senzlar byurosi Xalqaro dasturiy markazi (IPC of U.S. Bureau of the Census) PAS (Population Spreadsheets Analysis) elektron jadvallar tizimini ishlab chiqqan. Bu jadval-lardan biri - SP tugilishning yosh guruhlari va (x+p) yosh guruhlar oraligida hayot boiganlar to‘g‘risidagi ma’lumotlardan foydalangan holda aholi takror hosil qilinishining brutto va netto-koeffi-tsiyentlarini hisoblab bera oladi.
Fransiyalik demograf J.P. Sardon aholining tegishli jips saflaridagi tugilish va oiim maiumotlaridan foydalangan holda G‘arbiy Yevropa mamlakatlarining aniq avlodlari uchun aholi takror hosil qilinishining netto-koeffltsiyentlarini hisoblab berdi. Uning tadqiqot- lari natijalari hayratga soladi. Bel’giya, Shvetsiya, Shveysariya, Germaniya, Italiya va Gretsiyada 1901 -1955-yillarda tugilgan avlodlaming birortasi ham miqdor jihatidan o‘zlarini takror hosil qila olmagan. Faqat Islandiya va Irlandiyada ushbu avlodlaming netto- koeffitsiyenti 1,0 dan yuqori boigan. Avstriya, Buyuk Britaniya, Daniya, Fransiya, Gollandiya, Portugaliya va Ispaniyada faqat I va П jahon urushlari o‘rtasida tugilgan ayrim avlodlar-dagina tugilish darajasi aholini kengaytirilgan takror hosil qilishni ta’minlay olgan.
Amalga oshirilgan tahlillar XIX asrda tugilganlarda jips saflami takror hosil qilishning netto-koeffitsiyenti 1,4-1,5 boiganligini, ya’ni bu avlodlar ota-onalariga qaraganda 1,4-1,5 baravar ko‘p farzand ko‘rganliklaridan dalolat beradi. 1880 -1900 yillarda tugilganlar avlodlari o‘zlarini takror hosil qilishni 10,0-20,0 %ga ko‘paytira olgan (netto-koeffitsiyentlar 1,1-1,2 ga teng), ammo ulaming aholining tabiiy o‘sishiga hissasi awalgi avlodlamikidan keskin kamaygan. Bu jips saflaming reproduktiv davri I jahon urushi va keyingi inqiroz yillariga to‘g‘ri kelgan.
XX asming boshida tug‘ilgan avlodlarda netto-koeffitsiyent ko‘rsatkichlari yanada kamayib ketgan. Xususan, 1915-1920 yillarda tug‘ilganlarda u 0,65-0,70 ni tashkil qilgan. Faqat II jahon urushi-dan keyin tug‘ilgan avlodlaming ayrimlarida aholini kengay-tirilgan takror hosil qilish holatlari kuzatiladi.

96. 
    “Barqaror aholi” tushunchasini ta’riflab bering.