Iqtisodiy xavfsizlik” kafedrasi I. A. Bakiyeva., B. U. Shermuhamedov

2-masala

F shaxs naflilik funktsiyasi (U_a)ni maksimallashtirmoqchi. Uning oylik maoshi 100 so‘m. U karta o‘ynasa, bir xil ehtimollik bilan daromadi 1500 so‘mga oshishi yoki 50 so‘mga kamayishi mumkin. Uning naflilik grafik funktsiyasi quyidagicha keltirilgan:

a
b
v

500 1000 1500

1. 
   A shaxs karta o‘ynaydimi?
   
2. 
   Tavakkalchilikka munosabati qanday?
   
3. 
   Tavakkalchilikni yo‘qotish uchun u qancha so‘mdan voz kechishi lozim?
   

Echish:
A shaxs daromadining nafliligini hisoblaymiz.
U(500)=4; U(1500)=7
Kutiladigan daromad nafliligi EU(R)= 0.5*4+0.5*7=5.5 ga teng. Naflilik garafigiga ko‘ra, 5.5 to‘g‘ri keladigan daromad 900 so‘mga teng. A shaxs kutiladigan daromadi: EU(R)= 0.5*500+0.5*1500=1000 so‘m.
1000 so‘m naflilik U(1000)=6. Shunday qilib, E[U(1000)]=U(1000) kafolatlangan. Daromad nafliligi U(1000), karta o‘ynash natijasida kutiladigan daromad nafliligi E[U(1000)] katta bo‘lgani uchun u karta o‘yinida qatnashmagani ma’qul.
2) Naflilik grafigining yuqori qavariqligi shuni ko‘rsatadiki, tavakkalchilik bilan bog‘liq har qanday daromadning nafliligi kafolatlangan, daromad nafliligidan kichik. Shuning uchun ham A shaxs tavakkalchilikka moyil emas.
3) A shaxsning tavakkalchiliksiz daromadi quyidagicha aniqlanadi:
R(tavakkalchiliksiz)=maxR-S=1500-S
S – tavakkalchiliksiz to‘lov A shaxsning 900 so‘mdan kam bo‘lmagan daromad olsagina 5.5 dan kam bo‘lmagan naflik oladi. Demak, yozish mumkinki 1500-S≥ 900, bunda 600≥S.
Yutuqni ta’minlash uchun A shaxs 600 so‘m to‘lash kerak bo‘ladi.

3-masala

Aytaylik, iste’molchini byudjeti 10000 so‘m. U bozordan go‘sht xarid qilmoqchi. Qo‘y go‘shtini 1kgsi 25000 so‘m, molniki esa 2000 so‘m. Agar puli 1500 so‘mga ko‘paysa yoki aksincha 5000 so‘mga kamaysa xaridor o‘z pulini go‘sht olish uchun qanday sarflashi mumkin. Uni mumkin bo‘lgan variantlarini ko‘rsating. Grafikda tasvirlang.

Yechish:

Iste’molchini daromadi 10000 so‘m bo‘lganda

10000/2500=4
10000/2000=5

Mol go‘shti	Qo‘y go‘shti
4	0
3	1,25
2	2,5
1	3,75
0	5

Қўй гўшти
4






3,75 Мол гўшти

Iste’molchini daromadi 15000 so‘m bo‘lganda

15000/2500=6
15000/2000=7,5


Qo‘y go‘shti
6






7,5 Mol go‘shti

1. 
   masala
   

Firma bir yil 1,5 mln. so‘m, ikkinchi yil esa 2 mln.so‘m foyda qildi. Narxlar 2-yilda 1- yilga nisbatan 1,25 marta oshgan bo‘lsa, firmaning 2 – yilda 1-yilga nisbatan real foyda qanchaga o‘zgargan.

1-yil – 1,5 mln
2-yil – 2 mln. foyda
Narx – 1,25 marta ko‘paygan

P₂ – real foyda
Pn – nominal foyda
- narxlar darajasi

Demak 2 yilda nisbatan real foyda 100000 oshgan.