Iqtisodiyot” kafedrasi kurs ishi. Мавзу: Саноат корхоналарининг инвестицион фаолиятини оширишни иқтисодий механизми

С_р= С_n-У_n
Бу ерда
С_р- реал фоиз ставкаси;
С_n- номинал фоиз ставкаси;
У_n-инфляция даражаси.

Шуни таъкидлаш керакки, инвестиция қарорларини қабул қилишда номинал эмас, балки реал фоиз ставкаси муҳим рол ўйнайди.

Инфляция ва айниқса гиперинфляция шароитида, кредит бўйича банк фоизлари жуда юқори бўлса, корхона учун инвестициялар кутилган рентабеллик даражаси ушбу банк фоизидан юқори бўлган тақдирдагина фойдали бўлади. Аммо корхона учун бундай лойиҳаларни топиш жуда қийин.
Шундай қилиб, гиперинфляция инвестиция фаолиятини тиклашда энг муҳим тормоз ҳисобланади.
Молиявий барқарорлик, жаҳон тажрибасидан далолат берадики, нархларнинг йиллик ўсиши 40% дан ошмаса ва ўртача ойлик ўсиш 2,8% ни ташкил қилганда содир бўлади.
Агар у юқори бўлса, иқтисодиётнинг ўсиши ва аҳоли турмуш даражаси каби ишлаб чиқаришга инвестициялар кэскин камаяди.
Инвестицион фаолликни тиклашга таъсир қилувчи навбатдаги муҳим омил солиққа тортишни такомиллаштиришдир.
Оптимал солиқ ставкасини белгилаш энг муҳим муаммодир. Кўпгина олимлар ва мутахассислар бу муаммо билан узоқ вақтдан бери курашмоқдалар, аммо шу кунгача у ҳали ҳал қилинмаган.
Америкалик олимлар назария ва амалиётни умумлаштиришга асосланиб, солиқ ставкасига қараб солиқ тушумларининг бюджетга боғлиқлиги эгри чизиғини олишди (расм-2.1).

Тушумлар миқдори солиқ ставкаси

Расм-2.1. Солиқ ставкасининг функцияси сифатида солиқ тушумларининг бюджетга боғлиқлиги (Лаффер эгри чизиғи).

Бу кўрсаткичдан келиб чиқадики, бюджетга солиқ тушумлари солиқ ставкасининг ошишига қараб маълум миқдорга (а нуқтаси) ошади ва кейин камаяди. Шунинг учун, бу расмда оптимал солиқ ставкаси а нуқтасига тўғри келадиган ставкадир.
Шундай қилиб, давлатнинг самарали инвестиция сиёсатини пухта ўйланган ягона илмий-техник сиёсатни ишлаб чиқмасдан ва амалга оширмасдан тасаввур қилиб бўлмайди.
Охир оқибат, инвестиция сиёсати, ягона илмий-техник сиёсат ва бошқалар давлатнинг иқтисодий ва ижтимоий сиёсатининг ажралмас қисмидир ва улар ундан келиб чиқиши ва уни амалга оширишга ҳисса қўшиши керак.
Инвестиция сиёсатини нафақат макро, балки микро даражада, яъни корхона даражасида ривожлантириш катта аҳамиятга эга.
Корхонадаги инвестиция сиёсати корхонанинг стратегик мақсадларидан, яъни иқтисодий ва ижтимоий ривожланишнинг узоқ муддатли режасидан келиб чиқиши керак ва охир-оқибат у нафақат бугунги кунда, балки келажак учун ҳам корхонанинг молиявий барқарорлигини таъминлашга қаратилган бўлиши керак.
Корхонада инвестиция сиёсатини ишлаб чиқишда қуйидаги тамойилларга амал қилиш керак:
- инвестиция сиёсатининг корхонанинг стратегик режаларига ва унинг молиявий барқарорлигига еришишга йўналтирилганлиги;
- инфляция ва хавф омилини ҳисобга олиш;
- инвестицияларнинг иқтисодий асосланиши;
- портфел ва реал инвестицияларнинг мақбул тузилишини шакллантириш;
- мавжуд ресурслар асосида ва ташқи манбаларни жалб қилишни ҳисобга олган ҳолда лойиҳалар ва инвестицияларни уларнинг аҳамияти ва амалга ошириш кетма-кетлиги бўйича тартиблаш;
- инвестицияларни молиялаштиришнинг ишончли манбаларини танлаш.
Ушбу ва бошқа тамойилларни ҳисобга олиш корхонада инвестиция сиёсатини ишлаб чиқишда кўплаб хатолар ва нотўғри ҳисоб-китобларнинг олдини олишга ёрдам беради.