Qayd qilingan usullar mohiyati motivlashtirishda turlichadir.
Demotivlashtirish-bu motivlashtirishga teskari harakat qilish, imkoni borcha bilinar-bilmas holda xodimlarning tashabbusining bugʻish, ular bilan hisoblashmaslik, ularni doimo qoʻrquv va ikkilanish holatida oʻzini tutishga majbur etish kabi nomaqbul hatti-xarakatlar majmuasidir.
Bunday harakatlar rahbarning quyidagi munosabatlarida namoyon boʻladi.
Oʻz qoʻl ostingizdagi xodimga koʻrsatmalar berar ekangiz, shunday noaniq atamalarni ishlatingki, toki u Sizning nima istayotganingizni taxminan boʻlsa ham aniqlay olmaydigan boʻlsin. Birorta aniq bir voqea toʻgʻrisida soʻz ochmang, birorta aniq misol keltirmang. Oʻz-oʻzidan ravshan bir nima toʻgʻrisida gapirilayotgandek va biroz zehni bor har qanday odam ham gapning tagiga etib olishga shubha boʻlmagandek qilib koʻrsatma bering.
Uni shunday tanqid qilingki, toki u yoʻl qoʻygan xotalarini tuzatish uchun nimalar qilish kerakligini bilmaydigan boʻlsin.
Agar Sizning aytganlaringizdan biror narsani tushuntirib berishni soʻraydigan boʻlsa, bunga koʻnganingizni bildirib aslo ajablanmang va oʻzingizni haddan tashqari hayratlangan qilib koʻrsating. Bu xildagi oddiy koʻrsatmalarni tushuntirib berishni uning oʻzidan boshqa xech kim, xech qachon iltimos qilmaganini aytib qoʻying. Mavjud vaziyatni bir qadar oydinlashtirib beradigan misollardan narsani juda tez tushunib oladigan boʻlsa, u oʻzini ancha dadil tutadigan boʻlib qoladi.
Agar qoʻl ostingizdagi xodim bir narsa haqida ikki marta soʻraydigan boʻlsa, uning savoliga ilgari javob berganingizni ayting.
Siz nimani kuzda tutayotganingizni u hamon tushunmayotgan boʻlsa, Siz oʻzingizni jahldan tiyib turganingizni namoyish qilib koʻrsating. Bu safar unga eng oddiy soʻzlardan foydalanib, shu qadar sekin va batafsil yoʻl-yoʻriq koʻrsating.
Uning ishida tanqid qilishga bahona boʻladigan narsa topa olsangiz, shu kishining xatosi arzimas va tuzatish osonligiga qaramay bu imkoniyatni qoʻldan chiqarmang. Bundan tashqari Siz uni hali u yoʻl qoʻymagan xatolarda ayblashga urinib koʻrishingiz mumkin.
Unga batafsil yoʻl-yoʻriq koʻrsatib bir ngechta vazifani beringu, ammo kutilayotgan maqsad yoki natijalarni notayin qilib qoldiring. U boshqa yoʻl bilan tezroq natijalarga erishish mumkin deb imkoniyat qila olmaydi. O`zingizni shunday tutingki, toki qoʻl ostingizdagi kishi qanday boʻlmasin biror tashabbus koʻrsata olmasin.
Qoʻl ostingizdagi kishi Siz topshirgan vazifani bajarayotgan mahalda oʻz koʻrsatmalaringizni dam-badam oʻzgartirib turing. Ba’zan, aniqsa natijalar juda kungildagidek boʻlib chiqarvermaydigan mahalda, oldin berilgan koʻrsatmalarni inkor qilish bu oʻrinda yordam berishi mumkin.
Koʻrsatmalaringizni bajarish jarayonida oldin koʻzda tutilmagan masalalar kelib chmiqadi, qoʻl ostingizdagi kishi yana Sizga murojat qiladigan boʻlsin. U oʻsha vazifani qanday uddalash kerakligini bilman deb aytgan mahallarda ham, uning oʻzi biror qaror qabul qilishga xech yoʻl qoʻymang.
Sizning bunday aralashuvingizga u e’tibor bildiradi deysizmi? Ishning koʻp nozik tomonlari va xususiyatlari borki, vaqt etishmayotgani uchun bularni men tushuntirib berolmayman deb ayting unga. Axiyri u gap ba’zi tafsilotlarni bilmaslikka emas, balki oʻzining fahm-farosati unga etarli emasligida ekanligini tushunib oladi albatta.
Qoʻl ostingizdagi kishingizni ishni oʻzingiz bergan koʻrsatmalarga aniq amal qilib, garchi bu juda sekinlik bilan boʻladigan va noqulay yoʻl boʻlsa ham, bajarishga majbur eting. Ana shunda Siz uning imillab ishlashidan shikoyat qilishingiz mumkin boʻladi.
Unga shunday muddatlarni belgilanki, bu muddatlarda u ishni aniq uddalay olmaydigan boʻlsin. U oʻsha muddatlarni xuddi moʻljallaganingizdek oʻtkazib yuborgan mahalda esa Siz ancha unumsiz ishlar ekansan deb aytishinggiz mumkin.
Unga oʻzining qobiliyatlari va tayyorligidan ancha past turadigan ishlarni bajarishni topshiring. Shundan keyin malakasiz xodim ham bu ishni bemalol uddalagan boʻlur edi deb ta’kidlayvring.
U nimaiki ish qilsa, shularning hammasini takomillashtiring. Uning ishini durustroq holga keltirish uchun Siz shunday qilayotganingini unga aytin. Shundan keyin, agar u Sizning talablaringizni bajo keltirish uchun bitta ishning oʻzini qaytadan qilishga 2-3 marta behuda urunibkoʻradigan boʻlsa, Sizning mehnat samaradorligini past deb aytishingiz mumkin.
|
Mana shu maslahatlarga amal qilib, Siz quyidagilarga erishishingiz mumkin:
* qoʻl ostingizdagi kishi oʻzining qobiliyatlariga shubha bilan qaraydigan boʻladi;
* u eng oddiy qarorlarni qabul qilishga ham choʻchib turadi;
* u juda oddiy masalalar yuzasidan ham Sizga murojaat etaveradigan boʻlsa;
* qoʻl ostingizdagi kishi allpaqachon tugatilishi kerak boʻlgan ish ustida uzoq oʻtiradi;
* unga Siz oʻzingizni undan koʻra aqlliroq ekanligingizni isbot etasiz;
* u “qoʻldan keladigan ” boshqa bir ishni qidirib koʻrish kerak degan xulosga keladi.
Koʻrib turibsizki, tutgan siyosatingiz oʻz natijasini berib turibdi. Demovlashtirishni uddaladingiz.
Ammo zinhor bu yoʻlni tutmang. Oʻz shogirdini oʻzi ashaddiy munosabatda boʻlgan, kuchli raqobatdosh korxonaga qisqa muddatga rahbar lavozimiga tayinlanayotgan “ustoz” unga korxonani zudlik bilan inqirozga mahkum etish uchun quyidagi demovlashtirish maslahatlarini berdi.
Agar Siz demotivlashtirish tarafdori boʻlib, korxonaningizni qisqa muddat ichida inqiroz tomon mahkum etmoqchi boʻlsangiz, u holda qoʻyidagicha ish tuting:
Axborot-bu ma’lumot va xabarlar toʻplami boʻlib, mazmunan, yangilik unsurlariga ega boʻladi va boshqaruv vazifalarini hal etish uchun oʻta zarurdir. Ishonchli va zarur axborotlarsiz boshqarishni amalga oshirib boʻlmaydi. Axborotlar boshqaruv negizi hisoblanadi
Boshqaruvchi va boshqariluvchi tizimlar oʻrtasidagi oʻzaro aloqalar axborot vositasida quyidagicha amalga oshiriladi.
Boshqaruvchi tizimi
Boshqariluvchi tizim
Boshqaruv buyru¨i
Ichki axborot
Tashqi
axborot
Do'stlaringiz bilan baham: |
