Iqtisodiyot” kafedrasi mikroiqtisodiyot

17.  Quyidagi bozorlardan qaysi biri mukammal raqobatlashgan bozorga yaqin turadi.
a)’o’lat bozori;
b) sartaroshlik xizmati bozori;
v) qimmatbaho qog’ozlar bozori;
g) benzin bozori;
d) to’g’ri javob yo’q.
18.  Qanday hollarda o’rtacha umumiy xarajatlar miqdori minimal qiymatga erishadi?
a)AVC=FC;
b) Foyda maksimal bo’lganda
v) MC=AVC;
g)MC=ATC
19.  Maksimal foydani ko’zlab harakat qilayotgan firma qo’shimcha ishchilarni yollaydi, agar:
a)  umumiy tushum umumiy xarajatdan ‘ast bo’lsa;
b)  qiymat ko’rinishidagi chekli mahsulotning miqdori ‘asayganda;
v)  qiymat ko’rinishidagi chekli mahsulotning miqdori ko’tarilganda;
g)  ’ul ko’rinishidagi mehnatning chekli mahsuloti ish haqidan yuqori bo’lsa.
20.  Aytaylik, ikkita ishchi kuniga 46 dollar haq olishadi. Raqobatlashuvchi firma uchunchi ishchini yollaganda umumiy haq miqdori kuniga 60 dollarni tashkil etadi. SHuni qayd etish lozimki:
a)  oldingi har ikki ishchining chekli mahsuloti 23 ga teng;
b)  oldingi har ikki ishchining qiymat ko’rinishidaga chekli mahsuloti 23 ga teng;
v)  yollangan uchunchi ishchining qiymat ko’rinishidagi chekli mahsuloti 14 ga tengdir;
g) firma uchinchi ishchini yollamasligi kerak.
21.  Tarmoqda 1000ta firma faoliyat ko’rsatadi. Har bir firma oyida 5 birlik mahsulot ishlab chiqarganda, chekli xarajati 2 dollarni tashkil etadi. 6 birlik uchun 3 dollar, 7 birlik mahsulot ishlab chiqarganda 5 dollar to’g’ri keladi. Agar mahsulotning bozor narxi 3 dollarni tashkil etsa, u holda, tarmoqning bir oylik ishlab chiqarish hajmi qanchani tashkil etadi?
a) 5000 birlikdan ko’’ emas;
b) 5000 birlikni;
v) 6000 birlikni;
g) 7000 birlikni.


Keys stadi №_1__
Oligo’oliya doirasida rakobat
(Bozor xissasini oshirish uchun narxsiz raqobatning ishlatilishi)
Oligo’ol bozoriga Electrolux, ‘rtili’s, Hoover kabi xujalik texnikasi ishlab chikarishga ixtisoslashgan kom’aniyalar misol bula oladi. Oxirga yillarda ku’chilik kom’aniyalar, be’ul sovgalar berib yangi xaridorlarni jalb kilish usullari bilan kizikishya’ti. Be’ul uchish uchun aviabiletlar xam shunday sovgalar sirasiga kiradi.
Elektr maxsulotlar va xujalik texnikasi bozori yetarlicha uzgarmas va iktisodiy tushkunlik xam sharoitni
yaxshilamaydi. SHunday sharoitda Hoover kom’aniyasi 1992 yili talabni ragbatlantirish vositasi sifatida be’ul uchishlarni kullay boshlaydi xamda xaridorlarning rakobatchilar maxsulotlaridan voz kechishlari xisobiga bozor xissasini kulga kiritadi. Hoover tovarini sotib olish uchun kamida 100 f.st. sarflagan xaridor olti yevro yunalishning biriga be’ul borib-kelish aviabiletiga xakki bor edi. Keyinrok esa AQSH yunalishini xam kiritishdi. Xakikatda xaridor chang yutgich - kom’aniyaning eng arzon maxsuloti uchun kamida 119 f.st. tulashi kerak edi.
Hoover kom’aniyasining tashabbusi talab darajasi oshirish nuktai nazaridan muvaffakiyatli edi, shunga karamasdan bir kator kiyinchiliklar tug’dirdi. Birinchidan, kushimcha xodimlarni ishga jalb kilishga va ishlab chikarish korxonasini 7 kunlik ish xaftasiga utkazishga majbur bulishdi, chunki usib ketgan talabni kondirish kerak edi. Ikkinchidan, yakin orada iste’mol-chilar maxsulotni uzi uchun emas, balki be’ul aviabilet uchun xarid kilishlari ma’lum buldi. Uchinchidan, "sovgali" be’ul uchishlarga talab shunchalik ku’aydiki, oxiri bu narxsiz rakobat uslubini foydasiz kilib kuydi.
Kom’aniya "sovg’ali" uchishlarga balandrok tusik kuyishi lozim edi.
Oxirgi yillarda firma maxsulotini sotib olganlik uchun be’ul aviabiletlarni ishlab chikaruvchi tomonidan taklif etilishini kuzda tutadigan tovarlar sotuvini ilgarilash shaklidagi narxsiz rakobat amaliyoti keng tarkaldi. Ammo xar kanday tovar sotuvini ilgarilash faoliyati kom’aniya uchun xavfni uz ichiga oladi. Birok sotuvni ilgarilash buyicha biron-bir faoliyatni rejalash-tirishda kom’aniyaning marka va imidjining saklanishiga e’tiborni karatish lozim.
Bu vokeani taxlil kilishda he’tagon ni kullang.