Iqtisodiyot nazaryasi asoslari” fanidan 1-oraliq nazorat savollari

mulkchilik munosabatlari - bu mulkka egalik qilish, foydalanish, tasarruf etish va o’zlashtirish jarayonlarida vujudga keladigan iqtisodiy munosabatlardir.Mulkka egalik qilish mulkning egasi qo’lida saqlanib turishini bildiradi va yaratilgan moddiy boyliklarni o’zlashtirishning ijtimoiy shaklini ifodalaydi. Ayrim hollarda mulkka egalik qilish uning egasi ixtiyorida saqlangan holda, undan amalda foydalanish esa boshqalar qo’lida bo’ladi. Bunga ijaraga berilgan mol-mulkni misol qilib keltirish mumkin. Mulkdan foydalanish - bu mol-mulkning iqtisodiy faoliyatda ishlatilishi yoki ijtimoiy hayotda qo’llanilishidir. Mol-mulkni o’zlashtirish yuz berganda u daromad olish uchun yoki shaxsiy ehtiyojni qondirish uchun ishlatilishini bildiradi. Mulkni tasarruf etish - bu mol-mulk taqdirining mustaqil hal qilinishidir. U mol-mulkni sotish, meros qoldirish, hadya qilish, ijaraga berish kabi hollar orqali ro’y beradi. Mulkchilik munosabatlari uning ob’ektlari va sub’ektlari bo’lishini shart qilib qo’yadi. Mulkka aylangan barcha boylik turlari mulkchilik ob’ektlaridir.
44.Mulkchilikning iqtisodiy va huquqiy jihatlari
Mulkchilik shakllari asosan quyidagi yo‘llar bilan vujudga keladi:
- ilohiy va omad faktorlari;
- ijtimoiy, siyosiy va huquqiy jarayonlar;
- inson mehnati, yuridik shaxslar (jumladan, biznes subektlari) faoliyati;
- davlat tasarrufidan chiqarish, xususiylashtirish va milliylashtirish
(natsionalizatsiya).
Bunda davlat, mahalliy hokimiyatlar, yuridik va jismoniy shaxslar, alohida jamoalar mulkdor subektlar sifatida qaraladi. Sotsium nuqtayi nazaridan mulkka ijtimoiy manfaat va iqtisodiy manfaat manbayi sifatida qarash mumkin. Miqdoran iqtisodiy naf, manfaat, qimmatlilik mulkning jamiyat subektlari uchun qiymat va narx kategoriyalari asosida aniqlanadigan daromad (foyda) miqdori bilan ifodalanadi.
Mulkiy munosabatlarsiz ijtimoiy ishlab chiqarish jarayoni va bozor faoliyati mazmunga ega bo‘lmaydi. Zero, yuqoridagi fikrga qo‘shimcha sifatida aytilsa, mulkiy munosabatlar - bu jamiyatdagi boyliklarni bozor muomalasi va
o‘zlashtirish bilan bog‘liq ijtimoiy- iqtisodiy,informatsion-huquqiy munosabatlar bo‘lib, ularni amalga oshirilishi jarayonida huquq va majburiyat, mas‘uliyat va javobgarlik, manfaat kategoriyalarining uzviy birligi muhim ahamiyatga ega.
Bu dunyoning jonli va jonsiz materiyasi benafs yaratilmagan, ularning nafsi bir-biriga bog‘liq yaratilgan! Inson nafsi nazariga vaqtinchalik tushmagan yoki undan yiroq ne‘mat mulkdor nafi uchun mazmunga ega bo‘lmagan hech qanday qimmatga ega bo‘lmagan materiyaligicha qoladi. Bunday materiya faqat inson nafsiga asoslangan nafli (qiymat, narx, qimmat kategoriyalariga asoslangandagina) mulkiy munosabatlar mavjud bo‘lganidagina ma‘noga ega bo‘ladi.
Mulkdor o‘zining nafsi va manfaatiga mos qiymatli va narxli ne‘matga ega (mulkdor) bo‘ladi degan prinsip (tamoyil) o‘rinli. Bu tamoyil negizida o‘z-o‘zidan mulkdorning manfaatli nafsi va unga mos manfaat beruvchi boylik sifatidagi ne‘mat(mulkiy huquq)ni o‘zaro ekvivalent kategoriyalar deb qabul qilishimiz mumkin bo‘ladi. Zero, bunda boylikning qimmati,qiymati va narxisiz manfaatni o‘lchab bo‘lmaydi.
45.Mulk shakllarining tasniflanishi.
Mulk ob’ekti bo’lib, inson yaratgan moddiy va ma’naviy boyliklar, tabiiy
boyliklar, aqliy mehnat mahsuli, insonning mehnat qilishi qobiliyati - ishchi kuchi va boshqalar hisoblanadi. Mulk ob’ektida asosiy bo’g`in - bu ishlab chiqarish vositalariga egalik qilish hisoblanadi. Ishlab chiqarish vositalari kimniki bo’lsa, ishlab chiqarilgan mahsulot ham unga tegishli bo’ladi.
Real hayotda ishlab chiqarish vositalarining umumlashish darajasi turli xil,
ya’ni ishlab chiqaruvchilarning ishlab chiqarish vositalari bilan qo’shilishi turli
darajada va turli shakllarda amalga oshiriladi. Shunga mos ravishda mulk
sub’ektlari vujudga keladi. Mulk sub’ekti jamiyatda ma’lum ijtimoiy-iqtisodiy
mavqeiga ega bo’lgan, mulk ob’ektini o’zlashtirishda qatnashuvchilar, mulkiy
munosabatlar ishtirokchilari bo’lib, ular jamoa, sinf, tabaqa yoki boshqa ijtimoiy
guruhlarga birlashgan bo’ladi. Ayrim kishilar, oilalar va davlat ham mulkchilik
sub’ekti bo’lib chiqadi.Mulk ob’ektlari va sub’ektlari yordamida mulkchilik
munosabatlari va huquqlarini yanada yaqqolroq tushunish mumkin.
Mulkchilik munosabatlari – bu mulk ob’ektini o’zlashtirish bo’yicha mulksub’ektlari o’rtasidagi iqtisodiy munosabatdir.
Mulkchilik huquqlari esa mulk sub’ektining mulk ob’ektiga nisbatan
munosabatidir, ya’ni undan foydalanish va nazorat qilish yuzasidan kelib
chiquvchi huquqlar majmuidir:Mulk sub’ektlari ko’p darajali bo’lib, shu sub’ektlardan birontasi o’zini mulkegasi sifatida yuzaga chiqara olmasa, unda mulkchilik munosabatlari rasmiy va yuzaki tus oladi.
46. Mulkchilik shakllarini o’zgartirish shakllari: milliylashtirish, davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish.
Muayyan davlat tasarrufidan chiqarishning asoslari firma va mamlakatga bog'liq, ammo bir nechta umumiy mavzular qo'llaniladi. Davlatga qarashli firmalar ko'pincha raqobatdosh emas. Ba'zida ularning boshqaruviga ish tajribasiga ega bo'lishi yoki bo'lmasligi mumkin bo'lgan va biznesga emas, balki siyosiy maqsadlarga yo'naltirilgan siyosatchilarning ta'siri katta.Masalan, davlat firmasi siyosiy homiylik shakli sifatida keraksiz xodimlarning ko'p sonini yollashi mumkin. Agar u bank bo'lsa, xuddi shu sababga ko'ra u zarar ko'rishi mumkin. Hukumat davlat firmasining ishdan chiqishiga yo'l qo'yishni xohlamasligi mumkin, shuning uchun u tobora ortib borayotgan qarz og'irligi ostida ishlashni davom ettirishi mumkin. Davlat firmalari ko'pincha monopoliya bo'lganligi sababli, ular nisbatan yaxshi boshqarilgan bo'lsa ham, iste'molchilarga zarar etkazishi mumkin.
47. Iqtisodiyotni isloh qilishda mulkchilikning o’rni. Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirishning maqsadi va usullari.
50. O‘ zbekiston Respublikasida bozor munosabatlariga o‘tish davri va uning xususiyatlari.
51. Islohotlar strategiyasi. Bozor iqtisodiyotiga o‘tishning “O‘zbek modeli”.
52. O‘zbekistonda bozor iqtisodiyotiga o‘tishning tamoyillari va xususiyatlari. 53.O‘zbekistongda bozor iqtisodiyotini shakllantirishga qaratilgan iqtisodiy isloxotlar.
54. O‘zbekiston Respublikasida modernizatsiyalash jarayonlarini kechishi.
55. O‘zbekiston Respublikasi ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining ustuvor yo‘nalishlari.
55.Uy xo‘jaligi va unung turlari.
56.Uy xo‘jaliklari va ularni milliy iqtisodiyotda tutgan o‘rni.
57.Uy xo‘jaliklarning iqtisodiyotning boshqa sub’yektlari bilan munosabatlari. 58.Uy xo‘jaliklarining iste’molchilik faoliyati.
59. Uy xo‘jaliklarining ishlab chiqarish faoliyati.
60. Uy xo‘jaliklarida jamg’arish jarayoni.
61.Uy xo‘jaliklarini inson kapitalini yaratishdagi ishtiroki.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida uy xo‘jaliklari turlari, uning oila bilan funksional bog‘liqligi, uy xo‘jaligining inson kapitalini rivojlantirishdagi ijtimoiy - iqtisodiy funksiyalari va ularni amalga oshirishning uslubiy jihatlari asoslangan. Shuningdek, oila turmush darajasining asosi sifatida uy xo‘jaliklari daromadlarining o‘zgarish tendensiyasi baholangan hamda moliyaviy resurslar aylanmasida ular jamg‘armalari aha-miyati tadqiq etilgan. Uy xo‘jaliklarining istiqbolda rivojlanishi va oila a’zolarining bandligini ta’minlash va daromadlarini ko‘paytirish yo‘llari ko‘rsatib berilgan. Boshqaruv organlari rahbar va mutaxassislari, ilmiy xodimlar, oliy o‘quv yurtlari o‘qituvchilari, katta ilmiy xodim – izlanuvchilar hamda magistrantlarga mo‘ljallangan.
62.Tadbirkorlikning mohiyati va belgilari.
Tadbirkorlik” ilmiy atamasi birinchi marta 18-asrda ingliz iqtisodchisi R. Kantillon tomonidan tilga olingan va xavf ostidagi ayrim tovarlarni sotib olish va sotish faoliyati sifatida tushunilgan. Keyinchalik bu tushuncha fanning turli sohalarida keng tarqaldi. Shunga asoslanib, bugungi kunda juda ko'p turli xil talqinlar mavjud.muddat.Fransuz olimi A. Turgo tadbirkorlik kapitalining muvaffaqiyatli mavjudligining asosiy omili deb hisobladi, chunki u kichik va o’rta biznes turlaridan biri hisoblanadi. Uning vazifasi iqtisodiy rivojlanishning dastlabki tamoyili sifatida foydadan iborat.Amerikalik iqtisodchi R. Xisrixning tushunchasiga ko'ra tadbirkorlik - bu qiymatga ega bo'lgan va keyingi foyda olishga qaratilgan yangi mahsulot ishlab chiqarishning bir turi.
63.Tadbirkorlikning tashkiliy-iqtisodiy shakllari. tadbirkorlikni shakllari bo'yicha: tashkiliy-huquqiy va tashkiliy iqtisodiy turlarga boʻlish mumkin. Tashkiliy-huquqiy shakldagi tadbirkorlik jumlasiga shirkatlar, jamiyatlar, kooperativlar kiradiShirkatlar - tadbirkorlik faoliyatini yuritish uchun tashkil etilgan shaxslar uyushmasidir. Shirkatlar korxonani tashkil etilishida ikki yoki undan ortiq shaxslar ishtirok etgan taqdirda tuziladi. Shirkat uyushmalarining afzalligi shundaki, ularda qo'shimcha kapitalni jalb etish imkoniyati mavjuddir.Bundan tashqari, mulk egasining bir nechta ekanligi, korxona ichida,egadorlaming biliml, tajribasiga qarab, bir necha ixtisoslashgan sohani tashkil. etish imkonini beradi. Lekin tadbirkorlikning bunday tashkiliy-huquqiy shakli kamchiliklarga ega bo'lib, ular quyidagilarda namoyon bo'ladi: har bir shirkat ishtirokchisi o'zining qo'shgan hissasidan qatiy nazar. bir xil javobgarlikka ega. Bundan tashqari bir sherikning harakati qolgan sheriklar uchun, agar ular bunga qarshi bo'lsalarda, majburiy bo'lishi mumkin.
64.Firma - bozor iqtisodiyotining sub’yekti sifatida.
65.Firmaning ichki va tashqi muhiti.
Tashqi moliyalashtirish ko'pincha etakchi hisoblanadi, chunki u kompaniyaning mustaqilligini ta'minlaydi va kredit olish jarayonini osonlashtiradi. Amaldagi iqtisodiy siyosat sharoitida kreditlarsiz ishlab chiqarish va iqtisodiy faoliyat mumkin emas. Ular bitimlar hajmini oshiradi, tugallanmagan ishlab chiqarish ehtimolini kamaytiradi. Bunday manbadan foydalanish har doim o'z zimmasiga olgan majburiyatlarni sifatli bajarish zarurati bilan bog'liq.Xorijiy investorlarni jalb qilish tashqi manba sifatida ham ishtirok etishi mumkin. Yuqori foyda ular uchun muhim, ammo chet el investitsiyalarining ulushi qancha ko'p bo'lsa, nazorat egasiga shunchalik kam qoladi. Ichki moliyalashtirishning o'ziga xos xususiyati moliyaviy barqarorlikni oshirish, kredit xarajatlarini kamaytirish imkoniyatidir. To'g'ri tashkil etilgan faoliyat natijasida strategik qarorlarni qabul qilish jarayoni soddalashtiriladi.Ushbu turdagi afzalliklarga tashqi manbalardan kapital jalb qilish, egasining nazoratini saqlab qolish bilan bog'liq qo'shimcha xarajatlarning yo'qligi kiradi. Ammo amalda ushbu turdan barcha hollarda foydalanish mumkin emas. Masalan, amortizatsiya jamg'armasi o'z ahamiyatini yo'qotdi, chunki mamlakatimizda aksariyat uskunalar uchun me'yorlar kam baholangan va amortizatsiya hisoblashning tezlashtirilgan usullari tegishli bo'lishi mumkin emas.Ichki moliyalashtirishning o'ziga xos xususiyati moliyaviy barqarorlikni oshirish, kredit xarajatlarini kamaytirish imkoniyatidir. To'g'ri tashkil etilgan faoliyat natijasida strategik qarorlarni qabul qilish jarayoni soddalashtiriladi.Ushbu turdagi afzalliklarga tashqi manbalardan kapital jalb qilish, egasining nazoratini saqlab qolish bilan bog'liq qo'shimcha xarajatlarning yo'qligi kiradi. Ammo amalda ushbu turdan barcha hollarda foydalanish mumkin emas. Masalan, amortizatsiya jamg'armasi o'z ahamiyatini yo'qotdi, chunki mamlakatimizda aksariyat uskunalar uchun me'yorlar kam baholangan va amortizatsiya hisoblashning tezlashtirilgan usullari tegishli bo'lishi mumkin emas.

66.Firmaning kengayishi sabablari. Firmani kengaytirish yo'llari.

67. Kichik biznesning mohiyati va asosiy xususiyatlari.
Kichik biznes - bu kichik firmalar yoki biron birlashuvga rasmiy ravishda kiritilmagan korxonalar faoliyatiga asoslangan tadbirkorlik. Bugungi kunda ushbu shakl juda keng tarqaldi.
68.Kichik biznesning iqtisodiyotdagi ahamiyati.
Bozor iqtisodiyotida biznes va xususiy tadbirkorlik erkinligining ta’minlanganligi iqtisodiy rivojlanishning muhim sharti hisoblanadi. Shu boisdan biznes va tadbirkorlik funksiyasi, nazariyasi iqtisodiy nazariya fanida muhim o’rin tutadi. XVIII asrdayog Fransuz iqtisodchisi R.Kantiolon, XIX asrda nemis klassik maktabi vakillaridan I.Tyunen va G. Mangolf hamda amerikalik iqtisodchi F. Nayt tadbirkorlik va tadbirkorlik faoliyatining xususiyatlarini tadqiq etganlar. R. Kantilon tadbirkorlikning muhim xususiyati risk ekanligini asoslab bergan. Uning fikricha tadbirkorni oldindan ko’ra bilish qobiliyatiga ega bo’lgan va risk qilishga qodir bo’lgan, kelajakka intiluvchi, daromad olishdan umidvor bo’lgan va shu bilan birga yo’qotish va zarar ko’rishga ham tayyor bo’lgan har qanday shaxs deb ta’riflagan.
XVIII - XIX asrlarda ijod qilgan R. Kantilon, Y.Tyunen, F.Kene, A.Smit, J.B. Sey iqtisodchi olimlar tadbirkorlikni va biznes, shuningdek, tadbirkor va mulkdor tushunchalarini aynan bir xil ma’noda izohlaganlar. Y.Shumpeter tadbirkor faoliyatining quyidagi maqsadli motivlarni ko’rsatib bergan:
- xukmronlik, hokimiyat va ta’sir doirasiga ega bo’lish extiyoji;
- g’alabaga erishish ishtiyoqi, o’z-o’zini va raqiblarini yengishga intilish;
- ijod quvonchi.
O’zbek olimlaridan I.E.Tursunov, A.B.Qurbonov, F.F.Mamatovlar quyidagicha ta’rif berishadi: biznes va tadbirkorlik bir-biri bilan uzviy bog’liq; bo’lib, bir xil ijtimoiy – iqtisodiy asoslarga va tamoyillarga ega tushunchalardir. "O’zbekiston Respublikasida tadbirkorlik to’g’risida"gi qonunda tadbirkorlikka quyidagicha ta’rif berilgan: "Tadbirkorlik – mulkchilik subyektlarining foyda olish maqsadida tavakkal qilib va mulkiy javobgarlik asosida, amaldagi qonunlar doirasida tashabbus bilan iqtisodiy faoliyat
ko’rsatishidir".
69.Davlat tamonidan kichik biznes qo'llab- quvvatlanishi.
угунги кунда мамлакатимизда олиб борилаётган ислоҳотлар негизида кичик бизнес ва ҳусусий тадбиркорликни давлат томонидан қўллаб-қувватлаш ва тартибга солиш борасидаги механизмни қуйидагича изоҳлаш мумкин: Давлатнинг иқтисодиётда содир бўлаётган жараёнларга таъсирини камайтириш, яъни бунда давлат назорати механизмларини такомиллаш- тириш орқали рухсат бериш тартиб-таомилларига оид айрим давлат функцияларини хусусий секторга ўтказиш; давлат иштирокидаги бизнес тузилмаларнинг ташкил этилишини чеклаш; давлат бошқарув органларининг айрим функцияларини, шу жумладан уларни муқобил тартибга солиш турларига алмаштириш; маҳаллий маҳсулотлар экспорт ҳажмини ошириш, хорижий инвестицияларни кенг жалб қилиш, мамлакатнинг инвестицион ва туристик жозибадорлигини ошириш; илғор ғоя, ноу-хаулар яратиш ва “ақлли” технологияларни ишлаб чиқаришга ихтисослашган иқтисодиётнинг янги моделига босқичма-босқич ўтиш каби тадбирлар амалга оширилади. Бунинг натижасида республикада экспорт қилувчи корхоналар эҳтиёжидан келиб чиққан ҳолда 2018–2020 йилларда 1,5 мингдан ортиқ халқаро стандартларни қабул қилиш. Ташқи бозорга сифатли ва сертификатланган маҳсулотларни олиб чиқиш мақсадида йил давомида 2 мингдан ортиқ корхоналарда халқаро стандартларга мувофиқ сифатни бошқариш тизимларини жорий этиш ва сертификатлаштириш назарда тутилади.

Пожалуйста, не забудьте правильно оформить цитату:
Сатторкулов, О. Т. Кичик бизнес ва тадбиркорликни давлат томонидан қўллаб-қувватлашнинг устувор йўналишлари / О. Т. Сатторкулов, Т. Ж. Махамадиев, У. А. Исроилова. — Текст : непосредственный // Молодой ученый. — 2020. — № 9 (299). — С. 215-217. — URL: https://moluch.ru/archive/299/67475/ (дата обращения: 03.11.2023).
70. Jamiyat tushunchasi. Jamiyat hayotining iqtisodiy sohasi. Iqtisodiyot tushunchasi. Jamiyat (lotincha: socium — „umumiy“) — kishilarning tarixan qaror topgan hamkorlik faoliyatlari majmui hisoblanadi. Jamiyatdagi hamma narsa (moddiy va maʼnaviy boyliklar, insonlar hayoti uchun zarur boʻlgan shart-sharoitlarni yaratish va boshqalar) muayyan faoliyat jarayonida amalga oshadi. Insonlar faoliyati va ular oʻrtasidagi ijtimoiy munosabatlar Jamiyatning asosiy mazmunini tashkil etadi. Bular ishlab chiqarish, oilaviy, siyosiy, huquqiy, axloqiy, diniy, estetik faoliyatlari va ularga moye keluvchi munosabatlardir. Jamiyat moddiy ishlab chiqarishsiz boʻlmaydi. Unda insonlarning oziq-ovqat, kiyim-kechak, uy-joy va boshqaga boʻlgan ehtiyojlari qondiriladi. Jamiyatda jamiyatning tabiat bilan oʻzaro taʼsiri namoyon boʻladi. Odamlar oʻzining moddiy ishlab chiqarish faoliyatida irodasi va ongiga bogʻliq boʻlmagan holda ishlab chiqarish munosabatlariga kirishadi. Jamiyat taraqqiyoti tabiiy-tarixiy, qonuniy jarayondir. Moddiy ishlab chiqarish Jamiyatning ijtimoiy tuzilishi, yaʼni muayyan ijtimoiy qatlam, toifa va guruhlarning rivojlanishiga bevosita taʼsir koʻrsatadi. Jamiyatda turli qatlam va toifalarning mavjudligi mehnat taqsimoti, shuningdek, ishlab chiqarish vositalariga boʻlgan mulkchilik munosabatlari, jamiyatda yaratilgan moddiy boyliklardan oladigan ulushiga bogʻliq. Bular Jamiyatdagi kishilarning faoliyati hamda daromadiga qarab turli kasbiy va ijtimoii guruhlarga ajralishining negizidir. Jamiyat hayoti iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy, madaniy-maʼnaviy sohalarga ajraladi. Iqtisodiy soha moddiy boyliklarni ishlab chiqarish, taqsimlash, ayirboshlash va isteʼmol qilishni oʻz ichiga oladi. Unda mamlakatning xoʻjalik hayoti tashkil etiladi, uning turli tarmoqlarining oʻzaro bogʻlikligi hamda xalqaro iqtisodiy hamkorlik amalga oshiriladi 


71. Iqtisodiyotning bosh masalasi. Iqtisodiyot fanining vazifalari.
Iqtisodiyot nazariyasi fanining tahlil uslublari.\
Iqtisodiyot tushunchasi va uning qamrov jihatidan turlari. Iqtisodiy faoliyatning mazmuni. Takror ishlab chiqarish fazalari: ishlab chiqarish, taqsimot, ayirboshlash, istе’mol. Ehtiyojlarning mazmuni va ularning turkumlanishi. Ehtiyojlarning o’sib borishi qonuni. Iqtisodiy rеsurslarning mazmuni va turkumlanishi. Iqtisodiy rеsurslar va ehtiyojlarning qondirilish darajasi o’rtasidagi bog’liqlik. Iqtisodiyot oldidagi muammolar.
Iqtisodiyotga oid bilimlarning shakllanishi va rivojlanishi. Qadimgi Sharq va G’arb xalqlaridagi iqtisodiy g’oyalar. Iqtisodiyot nazariyasining fan sifatida shakllanishidagi asosiy oqimlar: mеrkantilizm, fiziokratlar, ingliz klassik iqtisodiy maktabi, marksizm va marjinalizm. Hozirgi zamon iqtisodiyot nazariyasidagi asosiy oqimlar.
Iqtisodiyot nazariyasi fanining prеdmеti to’g’risida turlicha yondashuvlar. Iqtisodiyot nazariyasi fanining prеdmеti. Iqtisodiy hodisa va jarayonlar. Moddiy va ma’naviy nе’matlarni ishlab chiqarish, taqsimlash, ayirboshlash va istе’mol qilish jarayonidagi iqtisodiy munosabatlar.Iqtisodiyot nazariyasi fanining vazifalari. Iqtisodiyot nazariyasining boshqa fanlar bilan o’zaro bog’liqligi. Iqtisodiyot nazariyasi fani barcha iqtisodiy fanlarning uslubiy poydеvori va davlat iqtisodiy siyosatining ilmiy asosi ekanligi. Hozirgi zamon iqtisodiy tafakkurining shakllanishida, ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish muammolarini tahlil qilish va bilishda iqtisodiyot nazariyasi fanining roli. Iqtisodiyot nazariyasi fanining talaba-yoshlar ongida ilmiy dunyoqarashni shakllantirishda va milliy istiqlol g’oyasini singdirishdagi ahamiyati.Iqtisodiy qonunlar va katеgoriyalar. Iqtisodiy qonunlarning turkumlanishi. Iqtisodiy qonunlar va jarayonlarni ilmiy bilishning dialеktik qoidalari. Iqtisodiy hodisa va jarayonlarni o’rganish usullari: ilmiy abstraktsiya, induktsiya va dеduktsiya, tahlil va sintеz, mantiqiylik va tarixiylikning birligi, empirik usul va farazlardan foydalanish. Mikro va makroiqtisodiy tahlil. Iqtisodiy tahlilda matеmatik, statistik va grafik usullardan foydalanish.