“Iqtisodiyot va menejment” fakulteti «Buxgalteriya hisobi va audit» kafedrasi

1.2 Asosiy vositalarning tarkibi, ularning turkumlanishi va baholanishi. 
Bugun yurtimizda mulkchilik shakli o‗zgarmoqda. Korxonalar endilikda 
raqobatbardosh bo‗lishda hamda zarur moliyaviy natijalarni qo‗lga kiritishda 
yordam beradigan qarorlarni izlab topish va qabul qilishga majbur. Buning uchun 
bozor konyukturasini e‘tibor bilan o‗rganishi, o‗z faoliyatini mustaqil 
rejalashtirishi, iste‘molchilarni topishi, ishlab chiqarilgan mahsulotga narx 
belgilashi kerak va hokazo. Davlat mablag‗i va kreditlari endilikda korxona 
moliyaviy resurslarining asosiy manbai bo‗lib qoldi. Yangi sharoitda u o‗z 
xarajatlarining miqdori, haridor va bozorlar haqidagina emas, tijorat banklarning 
kreditlarini va boshqa investorlarning mablag‗larini jalb etish haqida ham o‗ylashi 
lozim bo‗ladi. Shu nuqtai nazardan buxgalteriya hisobi ular uchun axborotning 
zarur manbai hisoblanadi. 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida har bir vositani ma‘lum bir xususiyatlari 
bo‗yicha tasniflash va tarkibiy joylashtirib chiqish mumkin bo‗ladi. Xususan,
korxonalarning asosiy vositalarini ham ma‘lum bir xususiyatlari bo‗yicha tasniflab 
chiqish va ularni tahlil qilib chiqish maqsadga muvofiq sanaladi. Bugungi kunda 
asosiy vositalarni quyidagi xususiyatlari bo‗yicha tasniflashimiz mumkin(1.2.1-
chizma). 

---

Asosiy 
vositalarning 
turlarga 
ajratilishi 
bo„yicha: 
Asosiy vositalarning turkumlanishi.
5
 
1.2.1-chizma 
5
A.Vahobov, A. Ibrohimov, N. Ishonqulov «Moliyaviy va boshqaruv tahlil».–T.:«SHarq» NMAK, 2005 y 
kitobi asosida muallif tayyorlari. 
 
Asosiy vositalarning 
korxonaning 
ishlab 
chiqarish 
jarayonida 
qatnashuviga qarab:
- aktiv asosiy vositalar; 
- passiv asosiy vositalar.