Iqtisodiyotning glaballashuvi va uning turizm rivojiga ta'siri

Iqtisodiyotning glaballashuvi va uning turizm rivojiga ta'siri

Ne’matov Shahboz

Globalashuv jarayonining vujudga kelishi

Erkinlashtirish va xalqaro turizm bozorining kengayishi bilan birga globallashuv shavaqatsiz jarayonida, turizm rivojlangan davlatlar uchun bozorda kutilmagan zararlarga olib kelmoqda. Rivojlanayotgan noma him va noyob bo'lgan joylar resurslarni hisoblash imkoniga ega bo'lmoqda. Ular xalqaro bozorda raqobatlasha oladigan yangi mahsulotlar va xizmatlarni joriy etish holatidadir. Shunday qilib ular, << Qoloqlik afzalliklari» laridan foyda olishi mumkin. Yangi turizm kashf qilgan davlatlarning kam ish haqi xarajatlari va qulay valuta kurs shaklidagi vaqtinchalik raqobat afzalliklari bilan rivojlanish darajasi mavjud (1-rasm)
Davlatlarda an'anaviy turizmning yuqori darajada rivojlanishining afzalliklariga,ko'p yillik turizm mutaxassisligidagi tajribasi va raqobatbardoshligiga qaramay narxsiyosati yuqori ish haqi va valyuta kurslariga juda bogʻliqdir.

Shaxsiy xizmatlar narxi kasalligi.

Rivojlangan davlatlarda kam samarali sanoatning avtomatlanishi va har xil iqtisodiy sohalarda ratsionalizatsiya qilinishi, turizmga nisbatan tezroq o'sadi. Bu sanoat va progressiv xizmatlar bilan bog'lik. turizmga yo'naltirilgan yalpi ichki mahsulot (KIM) ulushi barcha OECD davlatirada qisqarmoqda(2-rasm).
Turizm mehnat tarmoqlarida kichik va urta korxanalar narx kasalliga chalinishgan. Ular o'rtacha unumdorlikka va ichki bozor omilariga ega. Ularning ishlab chiqarish, nisbiy yetishmasligi o'mini qoplash uchun narx oshirishdan boshqa tanlash imkoni yo'q. Bu ularning yanada xalqaro raqobatbardoshligini susaytiradi.Innovatsiyalar mahsulot va xizmatlami yanada jozibador qilishi uchun juda muhimdir hamda narx oʻmatilishida ham yangi yo'llarni topishda imkoniyat yaratadi.

Mahsulotlarning to'yimligi.

• Mahsulotlarning to'yimligi. Innovatsiya tabiiy o'sish qonuniga itoat qilishi kerak. Shuning uchun hayot siklida ko'proq egri chiziq shaklini ko'rsatadi. Innovatsiya egri chizig'i ichki mahsulotni bozorga kirishidan boshlanib vakeyinchalik egri chiziq keskin o'sish ko'rinishiga ega boʻladi hamda mahsulotning keskin ko'payishi kuzatilib keyin fazalarda mahsulotning yetuklik bosqichi ya'ni eng yuqori qiymatini kuzatish mumkin.Pastga tog chang isida tushish misoli kabi turizm sayyohlik mahsulotlarini innovatsion davrlarining to'liq doirasini ko'rish mumkin. Bu turizm bilan bog'liq sport 1960 va 1970- yilda juda rivojlangan. Yangi talab tendensiyalari natijasida va sport oʻzining qishki sport o'yinlari sifatidagi monopol mavqeini yo'qotishi keng ommaga bemalol bo'lgan snoubordlar joriy qilgan bo'lsada, uning kamayishini kuzatish mumkin (2-rasm).

Innovatsiya davrlarini Alp hududlarida misol sifatida ko'rish mumkin. Alp togʻlari Yevropaning ikkinchi yirik madaniyat va istirohat maydoni boʻlishiga qaramay, oxirgi o'n yil ichida ular o'zining bozor ulushini ko'p yo'qotgan. Ular: