Ishdan maqsad: Ma’lumotlar bazasining infologik va mantiqiy modelini, er diagrammalarini yaratishni o‘rganish. Topshiriqlar

Nazariy ma’lumotlar “Oracle Application Express” dasturi “Oracle XE” ning ajralmas qismi hisoblanadi. Ushbu vosita Oracle dasturlarini loyihalash, ishlab chiqish va joylashtirish imkonini beruvchi tezkor dasturiy ta’minotdir. “Application Express” shuningdek, ma’lumotlar bazasini boshqarishning yordamchi dasturlari, foydalanuvchi boshqaruvi, ma’lumotlarni yuklab olish va boshqalar kabi bir qator ma’muriy vositalarni o‘z ichiga oladi.
“Application Express” dasturini ishga tushiring.
Tizimga kirish uchun login va parolingizni kiritasiz, so‘ngra “login” tugmasini bosing. Aloqa o‘rnatilgandan so‘ng, “Application Express” ma’lumotlar bazasining bosh sahifasini namoyon bo‘ladi (6.1-rasm).

6.1-rasm “Oracle express” bosh sahifasi
Tizim ishini yakunlash va undan chiqish uchun Logout tugmasidan foydalaniladi.
ORACLE ma’lumotlarning turlari
Oracle ma’lumotlarning turlariga ko‘pgina relyatsion ma’lumotlar bazasida qo‘llaniladigan ma’lumot turlarini keltirishimiz mumkun: CHAR,
VARCHAR2, NUMBER, BINARY_FLOAT, BINARY_DOUBLE, DATE, TIMESTAMP, CLOB, BLOB, BFILE. 1-jadvalda Oracle ma’lumotlar bazasi ma’lumotlar turlari batafsil bayon qilingan.
“Oracle”da ma’lumot turlari
1-jadval

Nomi	Turi	Uzunligi, oralig‘i	Uzunligi, oralig‘i	Izoh
CHAR	belgili	Ruxsat etilgan uzunlikdagi satrlarni 2000 baytgacha, standart qiymat 1 ga teng		Maydonning barcha satrlari bir xil uzunlikda bo‘lganda foydalanilishi lozim
VARCH AR2		O‘zgaruvchan uzunlikdagi 4000 baytgacha bo‘lgan belgilar satrlarini saqlash; maydon o‘lchamini ko‘rsatish majburiydir		Nomlar va manzillar kabi o‘zgaruvchan uzunlikdagi belgilar satrlarini saqlaydigan maydonlar uchun ishlatiladi.
NUMBE R	raqam li	38 xonaga qadar aniqlik (38 raqamdan iborat maksimal aniqlik)		Berilgan NUMBER maydon uchun maqbul raqamlarni cheklash. Aniqlik va o‘lchovni aniqlash uchun mumkin. Aniqlik raqamning umumiy sonini bildiradi va o‘lchov – kasr nuqtasidan keyin raqamlarning sonini aniqlaydi. Agar aniqlik NUMBER maydonida ko‘rsatilgan bo‘lsa, lekin

				o‘lchov miqdorda ko‘rsatilmagan bo‘lsa, standart holatda u 0 (nol) ga teng bo‘ladi.
BINAR Y_FLO AT		6 xonagacha aniqlik		“Oracle” ning (NUMBER) tipidan ko‘ra haqiqiy sonlar bilan yuqori aniqlikda ishlovchi turi
BINAR Y_DOU BLE		13 xonagacha aniqlik
DATE	vaqt va sana			Yil, oy, kun, soat, daqiqa va soniya kabi vaqt bilan bog‘liq ma’lumotlarni saqlaydigan maydonlar uchun qo‘llaniladi.
TIMEST AMP, TIMEST AMP WITH TIME ZONE, TIMEST AMP WITH LOCAL TIME ZONE	vaqt va sana			vaqt zonalari, vaqt birliklari bilan ishlash
CLOB	Multi media li axbor ot	8TB – 128TB gacha		Bitta baytli katta belgi obyektlarini (CLOB) saqlash uchun foydalaniladi, masalan, ma’lumotlar bazasi blokining o‘lchamidan 400 marta kattaroq hujjatlarni saqlash
BLOB		8 Tbaytdan – 128 Tbaytgacha		Katta o‘lchamli ikkilik moslamalarni (BLOB) saqlash uchun foydalaniladi, masalan, o‘lchamlari ma’lumotlar bazasi blokining o‘lchamidan 400 marta bo‘lishi mumkin bo‘lgan grafikalar, videokliplar yoki ovozli fayllar
BFILE				Ma’lumotlar bazasidan tashqaridagi tashqi fayllar tomonidan boshqariladigan

Oracle Application Express ning Object Browser utilitasi yordamida jadval yaratish jarayonini ko‘rib chiqaylik:

1. 
   Create – table buyrug‘ini tanlang;
   
2. 
   Create table muloqotli oynasida Table Name maydoniga jadval nomini, Column Name maydoniga jadval maydonlari nomi, Type maydoniga esa, jadval maydoni turlarini, Scale maydoniga ma’lumotlar uzunligini kiriting. Jadval maydonlarini kiritib bo‘lgandan so‘ng, Next tugmasini bosing;
   
3. 
   Primary key muloqotli oynasidan jadvalning bosh kalit maydonini ko‘rsatish zarur. Buning uchun “Populated from a new sequence” ni tanlab, Primary Key maydonida jadvalning bosh kalit maydonini tanlash lozim.
   

Natijada bosh kalit maydon o‘rnatilib, uning uchun alohida ketma-ketlik (sequense) generatsiya qilinadi. Bu har yozuvga kalit maydonning qiymatini avtomatik holda bir qadam bilan o‘sib borishini ta’minlaydi. Next tugmasini bosing. (6.2-rasm)
–

6.2-rasm. Bosh kalitni yaratish oynasi

4. 
   “Foreign Key” oynasida jadvalning tashqi kalitlarini ko‘rsatish mumkin. Agarda jadvalda tashqi kalitlar bo‘lmasa, Next tugmasi bosiladi.
   
5. 
   “Constraints” oynasida biror cheklovlarni o‘rnatish mumkin. Agarda jadvalda hech qanday cheklovlar belgilanmagan bo‘lsa, Finish tugmasini bosing;
   
6. 
   “Confirm” oynasida yaratilayotgan jadvalni tasdiqlash so‘raladi. SQL tugmasini bosib, jadval yaratish uchun generatsiyadan sql kodni ko‘rishingiz mumkin. Agarda hammasi joyida bo‘lsa, Create tugmasini bosing.