Ишлаб чиқариш корхоналарининг мақсади ва талаби

Нефт ва газни қайта ишлаш саноати корхоналарининг ускуналари ва лойиҳалаш асослари. Технологик чизмалар. Иш чизмалари. Лойиҳа учун керакли маълумотлар


Қурилма ва цехларнинг технологик қисмини лойиҳалаш
Ҳозирги замонавий нефтни қайта ишлаш корхоналарида нефт турли схемалар асосида қайта ишланиб кимёвий ва ёқилғи маҳсулотларининг комплекси ишлаб чиқарилади. Корхоналарнинг ташкилий структураси бир нечта қурилмаларни битта ёки бир ишлаб чиқаришга бирлаштиришга қаратилади. Қурилмаларнинг лойиҳалари қурилаётган корхона лойиҳасининг асосини ташкил қилади. 1950-1970 йилларда нефтни қайта ишлаш корхоналари асосан типовой лойиҳалар асосида қурилган. Типовой лойиҳаларни қўллаш лойиҳалаш қийматини камайтиради, қурилишни тезлаштиради ва арзонлаштиради. Лекин типовой лойиҳа асосида қурилган корхонаниннг иш кўрсаткичлари хом-ашёнинг сифати ёки турлари ўзгарганда кўп қийинчиликлар келтириб чиқаради. Бундай қурилмалардан мўлжалланган турдаги ва сифатли маҳсулотни олиб бўлмайди. Бунга мисол қилиб нефтни бирламчи ҳайдаш қурилмалари, газларни фракциялаш (АГФУ) қурилмасини келтириш мумкин. Ҳар бир корхона учун характерли бўлган ўзининг бирламчи ва иккиламчи жараёнлари бўлиб, газлардаги компонентларнинг миқдори ва нисбати ҳар-хилдир. Шунинг учун 1964 йилдан бошлаб АГФУ қурилмаси типовой лойиҳаси асосида қурилмайди.


Нефтни қайта ишлашда қўлланиладиган, 1955 – 1975 йилларда қурилган типовой қурилмалар:

№	Қурилма -қурилма	Шартли белгилари	Қуввати минг т/йил
1	Электр тузсизлантирувчи ЭЛОУ	10/, 10/6	600 (2000)
2	Атмосфера-вакуум-трубкали (АВТ)	12 12/1 12/2	600 1000 2000
3	АВТ тузсизлантириш блоки билан	А-12/3	3000
4	АВТ бензини иккиламчи ҳайдовчи блоки билан	А-12/6	3000
5	АТ “ЭЛОУ” ва бензинни иккиламчи ҳайдовчи блоки билан	А-12/9	3000
6	АВТ	13/1 11/4	6000 6000
7	Термик крекинг	15/5	450
8	Секин кокслаш	21-10/3	600
9	Каталитик крекинг (сферик катализаторда)	43-102	250
10	Каталитик крекинг (чангсимон катализаторда)	1А/1М	600
11	Каталитик риформинг	Л-35-11/300 Л-35-11/600	300 600
12	Каталитик риформинг, ароматик углеродларни экстракциялаш блоки	Л-35-6	300
13	Дизел ёқилғисини гидротозалаш	Л-24-5 Л-24-6,Л-24-7	200 1200
14	Сульфат кислотаси билан алкиллаш	25-6	90
15	Гудронни деасфальтлаш	36-1	250
16	Мойларни фенол билан селектив тозалаш	37	265
17	Мойларни фурфурол билан селектив тозалаш	Г-37	600
18	Мойларни парафинсизлантириш	39-7	250
19	Гачни мойлантириш	40-2	160
20	Мойларни контакт тозалаш	42-1	330
21	Битум	19-1	125
22	Газни фракциялаш	19-5	250
23	Қуруқ газни S дан тозалаш	30-4	160

Иккиламчи жараёнлар амалга ошириладиган қурилмаларда хом-ашёнинг сифатига юқори талаблар қўйилади. Масалан: каталитик риформинг қурилмаси учун нафтен углеводородларнинг миқдори ортиб кетса, реактор блокининг нормал ишлаши бузилади.

Агарда хом-ашёда кўп миқдорда нафтен углеводородлар бўладиган бўлса, унда каталитик риформинг учун алоҳида, махсус лойиҳа тузилади.
1970 йилдан бошлаб нефтни қайта ишлаш корхоналарида қайта қўлланиладиган қурилмаларни қуриш кенг жорий этилди. Бундай қурилма лойиҳаси бирор-бир буюртмачи томонидан буюртма қилинади ва кейинчалик бошқа жараёнларда қўлланилади. Бунинг учун лойиҳага озгина ўзгартириш киргизилади. Бу ўзгартиришни биринчи лойиҳанинг муаллифи ёки завод қурилишининг генерал лойиҳачиси бажаради.