Ishlab chiqarishda boshqaruv” fakulteti “iqtisodiyot” kafedrasi

Kurs ishining asosiy vazifalari.O`zbekiston Respublikamizning tashqi savdo siyosatining Xalqaro mehnat taqsimoti tarkibidagi o‘rnini aniqlash, uning funksiyalari va rolini ochib berish hamda xususiyatlarini tahlil qilish, xalqaro mehnat taqsimoti rivojlanishining asosiy jihatlarini ko‘rib chiqish va globallashuvning unga ta’sirini o‘rganish.
Kurs ishining tarkibi. Kurs ishi kirish, ikkita bob, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati qismidan iborat.


Xalqaro mehnat taqsimoti
Ayrim mamlakatlarning muayyan mahsulotlarini ishlab chiqarishga ixtisoslashuvi va mahsulotlarni ayirboshlashi. Ijtimoiy-hududiy mehnat taqsimotining yuqori shakli, jahon bozorining va davlatlar oʻrtasidagi iqtisodiy munosabatlarning asosini tashkil etadi, davlatlar milliy xoʻjaliklarini jahon xoʻjaligi tizimiga birlashtirish omili boʻlib, obyektiv jihatdan mehnat unumdorligining oʻsishiga yordam beradi. Jamiyat taraqqiyotining dastlabki davrlarida ayrim mamlakatlarda tabiiy sharoitlar tafovuti bilan bogʻliq boʻlgan Xalqaro mehnat taqsimotining sodda koʻrinishlari mavjud boʻlgan. Xalqaro mehnat taqsimotining xususiyatlari Ikkinchi jahon urushidan keyingi yillarda ham saqlanib qoldi.
Fantexnika taraqqiyoti sharoitlarida Xalqaro mehnat taqsimoti tobora rivojlangan shakllarga ega boʻlib boradi, xalqaro ixtisoslashuvga ehtiyoj kuchayadi, chunki bir mamlakat doirasida hozirgi texnika taraqqiyoti darajasida muttasil ortib borayotgan mahsulotlarning barcha turini keng miqyosda ishlab chiqarish mumkin emas. Hozirgi Xalqaro mehnat taqsimotining xususiyati — rivojlanayotgan va rivojlangan mamlakatlar oʻrtasidagi Xalqaro mehnat taqsimotida tarmoqlararo ixtisoslashuv yetakchi oʻrinda tursa, rivojlangan mamlakatlar oʻrtasida tarmoqlar ichida ixtisoslashishning chuqurlashayotganidir. Hech bir davlat, hatto juda ham rivojlangan davlat, o'z fuqarolari va davlat ehtiyojlari uchun barcha xizmatlar va tovarlarni etarli darajada samarali ishlab chiqarish uchun mutlaqo barcha shart-sharoitlarni ta'minlay olmaydi. Va bu borada, xalqaro mehnat taqsimoti, albatta, ilg'or va foydali hodisa hisoblanadi. Aslida, bu global miqyosdagi ixtisoslashuv. Xalqaro mehnat taqsimoti zamonaviy mutaxassislar ikki jihatdan foydalanadigan tushunchadir. Birinchidan, muayyan mamlakatda turli mamlakatlarda ishlab chiqarilgan mahsulotlarning bevosita ixtisoslashuvi bo'lib, ular uchun ma'lum bir mamlakatda boshqa mamlakatlar bilan taqqoslaganda imtiyozli shartlar mavjud: arzon ishchi kuchi, xom ashyo, unumdor tuproq, rivojlangan infratuzilma, mashinasozlik korxonalari va boshqalar. Ikkinchidan, mehnatning xalqaro taqsimoti - turli mamlakatlarning o'ziga xos xizmat va tovarlarni ishlab chiqarishda ixtisoslashuvi bilan ajralib turadigan zamonaviy jahon iqtisodiyotini o'zini o'zi tashkil etishning bir usuli. Shundan keyin ular o'rtasida ommaviy almashinuv mavjud.