Ishlab chiqarishda boshqaruv” fakulteti “iqtisodiyot” kafedrasi

3-rasm. Mintaqalar bo‘yicha 2021-yilgi jahon tovar savdosi


4-rasm. 2017-2021-yilgi asosiy mahsulotlar guruhi bo‘yicha tovar eksporti
4-rasmdan foydalanib shuni xulosa qilishimiz mumkinki, o‘tgan 5 yil ichida umumiy mahsulotlar Tovar eksporti o‘sishga erishgan. Yoqilg‘i va tog‘-kon sanoati mahsulotlari energiya narxining oshishi va talabning tiklanishi tufayli 2021-yilda 57 foizga ko‘tarildi. Ishlab chiqarilgan mahsulotlar eksporti 2020-yilda 5 foizga pasaygandan keyin 2021-yilda 22 foizga o‘sdi .Qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini eksport qilish 2021-yilda 19 foiz bilan eng kam o‘sdi. Qishloq xo‘jaligi eksporti pandemiya qaramay 2020-yilda barqarorligicha qoldi.

3. 
   Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligi mamlakatlarining Xalqaro savdo va mehnat taqsimotidagi ishtiroki tahlili: JST hisoboti asosida
   

Sobiq Ittifoqning davomi, bugungi kunda Mustaqil Davlatlar Hamdoʻstligi (MDH) aʼzosi boʻlgan davlatlar asosan 1990-yillarning boshlarida va oʻrtalarida oʻzlarining savdo rejimlarini erkinlashtirishga kirishdilar. Shu bilan birga, ular mintaqa ichida va global savdo tizimiga integratsiyalashuvini kuchaytirish maqsadida ikkita asosiy uzoq muddatli strategiyani amalga oshirdilar:
Birinchidan, ikki tomonlama va ko'p tomonlama mintaqaviy savdo bitimlarining turli shakllari shakllantirildi. Ikkinchidan, faqat Turkmaniston va Tojikistondan tashqari barcha MDH davlatlari JSTga kirish uchun ariza berishgan. Ikki va ko'p tomonlama RTAlarning ko'pligini, yashirin va nomuvofiq savdo qoidalarini hisobga olgan holda, JSTga a'zolik MDH davlatlarining savdo va integratsiya strategiyalarini ratsionalizatsiya qilish uchun zaruriy shart bo'lishi mumkin.
Avtomobil sanoatining rivojlanishi keng miqyosda ishlab chiqarishni va demak, katta bozorga chiqishni talab qiladi. Mustaqil Davlatlar Hamdo'stligining (MDH) tashkil topishi va a'zo davlatlar o'rtasida erkin savdo shartnomasining imzolanishi postsovet mamlakatlari bozor integratsiyasini rivojlantirish va Rossiya bozoriga kirishni kafolatlashga urinish edi. Ushbu erkin savdo shartnomasi mohiyatan kichik davlatlar uchun kichik o'lchamlari tufayli iqtisodiy rivojlanish cheklovlarini engib o'tish uchun imkoniyat edi.


1-jadval
2010-2021-yillar oralig’ida mintaqa va tanlangan iqtisodiyotlar bo‘yicha jahon tovar savdosi va tijorat xizmatlari savdosi