Ishlab chiqarishda boshqaruv
Download 0.59 Mb. Pdf ko'rish
|
mehnat unumdorligining korxona samaradoligiga tasiri masalalari
- Bu sahifa navigatsiya:
- 7-jadval Ishchilar soni bo‟yicha nisbiy farqni aniqlash
- 8-jadval Ishchilar malaka darajasini tahlil qilish
- 11 -jadval Ishlab chiqarish hodimlarining ish haqi fondining tahlili
- 3-BOB. MEXNAT UNUMDORLIGINI OSHIRISH ASOSIDA KORXONA SAMARADORLIGINI TA‟MINLASHGA QARATILGAN TADBIRLARNI ISHLAB CHIQISH.
|
Korxonaning mehnat resurslari bilan ta‟minlanganlik holati tahlili № Ko‟rsatkichlar 2012-yil 2013-yil O‟zgarishi Mutlaq
farqda % da
1 Sanoat ishlab chiqarish 59 61
+2 103
hodimlari soni, kishi
2 Jumladan: ishchilar boshqa hodimlar
51
8
52 9
+1 +1
101,9 112,5
36
Jadval ma‟lumotlari korxonada sanoat ishlab chiqarish hodimlari soni 2 kishiga ko‟payganini ko‟rsatmoqda.Bu asosan ishchilar sonining 1 kishiga ortishi hisobiga ro‟y bergan bo‟lib, boshqa hodimlar soni ya‟ni rahbarlar, mutahasislar, xizmatchilar soni ham 1 kishiga ko‟paygan.Lekin ishchilar soni bo‟yicha mutlaq farq asosida ulardan foydalanish bo‟yicha xulosa chiqarib bo‟lmaydi.Buning uchun esa ishchilar soni bo‟yicha nisbiy farqni aniqlash zarur hisoblanadi, ya‟ni ishchilar soni ishlab chiqarilgan mahsulot hajmining darajasiga tuzattirilgan holda tahlil etiladi.Tahlil maqsadlarida quyidagi jadval ma‟lumotlardan foydalanamiz.
7-jadval Ishchilar soni bo‟yicha nisbiy farqni aniqlash
J adv al
ma ‟lumotlari korxonada mehnat resurslaridan oqilona foydalanilmaganligini ko‟rsatmoqda. Chunki mahsulot ishlab chiqarish xajmi 2012-yilda 245899 ming so‟m bo‟lib, 2013-yilda 258903 ming so‟mlik mahsulot ishlab chiqarilgan xolos. Mavjud xajmdagi mahsulotni ishlab chiqarish uchun 44 ishchidan foydalanish zarur edi, lekin bizning misolimizdagi korxonada 52ta ishchidan foydalanilgan.Ya‟ni ortiqcha 8ta ishchidan foydalanilganjatlarini.Bu esa mehnat xarajatlarini oshib ketishiga sabab bo‟lgan.Tahlilni ishchilar malakasini o‟rganish bilan davom ettiramiz.
Ma‟lumki, mehnat unumdorligi ishchilar malaka darajasiga ham bog‟liqdir. Ishchilar malaka darajasi o‟rtacha tariff razryadiga ko‟ra belgilanadi.Uni aniqlash uchun har bir razryaddagi ishchilar soni razryadning tartib raqamiga ko‟paytirilib, hosil bo‟lgan ma‟lumotlarni qo‟shib chiqiladi.So‟ngra chiqqan natijani umumiy ishchilar soniga bo‟lib yuboriladi. Yuqoriroq bo‟lgan o‟rtacha razryad mahsulot sifatiga, ishlab chiqarish normalarining bajarilishiga, mehnat unumdorligi va ish haqining oshishiga, yangi texnika va tehnologiyani qo‟llashga ijobiy ta‟sir ko‟rsatadi. Tahlil etilayotgan korxonada ishchilarning malaka darajasi borasida quyidagi
Ko‟rsatkich 2012-yil
2013-yil Mahsulot hajmini
birlashishiga tuzattirilgan ishchilar soni Farq
Mutlaq Nisbiy
Ishchilar soni, kishi
51 52
51- +1
+8 37
ma‟lumotlar mavjud.
8-jadval Ishchilar malaka darajasini tahlil qilish
Ishchilar razryadi Tarif koeffitsenti Talab bo‟yicha Haqiqat
soni salmog‟i soni salmog‟i 1 2 3 4 5 6 1,1 1,22
1,34 1,56
1,84 2,1
- 7 7 15 12
10 - 13,7 13,7 29,4
23,6 19,6
- 7 10 16
10 9 - 13,5 19,0
31,0 19,2
17,3 Jami
X 51
100 52
100
Xulosa: ma‟lumki, korxonada ishlov ishchilarning malaka darajasiga o‟rtacha razryad ko‟rsatkichi orqali baho beriladi. Shu sababdan tahlil davomida ana shu ko‟rsatkichning o‟zgarish darajasini aniqlaymiz.
Talab bo‟yicha o‟rtacha malaka darajasi:
= =4,21
Haqiqatdagi o‟rtacha malaka darajasi:
= =4,08
Hisobdan ko‟rinadiki, ishchilarning o‟rtacha malaka darajasi haqiqatda pasaygan. Bunga korxonada ishchilar tarkibidagi 5-razryaddagi ishchilar salmog‟ining va 6-razryaddagi ishchilar salmog‟ining kamayishi sabab bo‟lgan.
Quyida esa tahlilni mehnat omillarini mahsulot ishlab chiqarish xajmiga ta‟sirini umumlashtirish orqali yakunlanadi.
2.5. Mehnat omillarini mahsulaot ishlab chiqarish xajmiga ta‟sirini umumlashtirish
Bugungi bozor iqtisodiyoti sharoitida korxonalarning mahsulot ishlab chiqarish xajmlarining o‟zgarishiga bir qator omillar ta‟sir ko‟rsatadi. Mahsulot hajmiga ta‟sir etuvchi omillarni shartli ravishda to‟rtta guruhga ajratish mumkin: ]--mehnat
38
predmetlari;
-mehnat vositalari;
omillari;
- tadbirkorlik;
Mazkur
omillar tarkibida asosiy o‟rinni mehnat omillari tashkil etadi. Shu sabasli ham mehnat omillarini tahlil qilib boorish bugungi kunning dolzarb vazifalaridan hisoblanadi.
Mahsulot hajmiga quyidagi mehnat omillari tashkil etadi:
1) ishchilar sonini o‟zgarishi;
2) Bir ishchining til davomida ishlagan kishi kunlarining o‟zgarishi;
3) Ish kuni davomiyligi
4) Ishchining 1 soatlik ish unumining o‟zgarishi;
Bu mehnat omillarini mahsulot hajmiga bo‟lgan ta‟sirini zanjirli bog‟lanish orqali aniqlash mumkin.
9-jadval Mehnat omillarining mahsulot hajmiga ta‟siri tahlilini zanjirli almashtirish usuli asosida aniqlash
№ Almashtirishning Tartib sanog‟i Ko‟rsatkichlar
Hisoblan- gan ko‟rsatkic h
Omillar
ta‟siri Ishchi
lar soni,
kishi Ish
kunlari soni, kun Ish kuni davomiyligi, soat Soatni
ish unumdor
ligi
- 51 232
7,9 3,48
325359,3 - 1 1-almashtirish 52 232
7,9 3,48
331663,48 +6304,08 2 2-almashtirish 52 229
7,9 3,48
327374,73 -4288,75 3 3-almashtirish 52 229
7,75 3,48
321158,76 -6215,97 4 4-almashtirish 52 229
7,75 2,80
258903 -62255,76
Jami:
-66456,3 Jadval ma‟lumotlaridan ko‟rinib turibdiki, o‟rganilayotgan korxonada ishlab chiqarilayotgan mahsulot xajmi 66456,3 ming sio‟mga kamaygan. Mahsulot hajminikamayishiga mehnat omillari ham o‟z ta‟sirini ko‟rsatgan, ya‟ni ishchilar sonining 1kishiga oshishi hisobiga mahsulot hajmi 6304,18 ming so‟mga ko‟paygan, o‟rtacha yillik ish kunlarining 3 kunga kamayishi hisobiga mahsulot hajmi 4288,75 ming so‟mga, ish kuni davomiyligining 0,15soatga kamayishi hisobiga 621597 ming so‟mga kamaygan, soatli mehnat unumdorrligi 0,68 ming so‟mga kamayishi hisobiga esa 39
62255,8 ming so‟mlik kam mahsulot ishlab chiqarilgan. Jami omillar yig‟indisi (+6504,18)+(-4288,75)+(6215,97)+(-62255,76) joriy davrdagi ishlab chiqarilgan mahsulotning hajmi orasidagi farqqa, ya‟ni 66456,3 ming so‟mga teng.
darajasidan yuqori bo‟lishi bu ho‟jalik yuritish tizimining eng muhim shartlaridan biridir. Bu tarkibning buzilishi mehnat bilan bog' liq xarajatlarning oshib ketishiga, mehnat tannarxining ko‟payishiga olib keladi. Shuning uchun mehnat unumdorligini oshirish imkoniyatlarini aniqlashda bu munosabatni ham maqsadga muvofiq hisoblanadi.Tahlil maqsadlarida quyidagi jadvalga murojaat qilamiz.
` 10-jadval “Yodgorlik” korxonas imisolida ish haqi fondi tahlili № Ko‟rsatkichlar 2012-yil 2013-yil 1 Ish haqi fondi, ming so‟m 19560 66430
2 Ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi, ming so‟m 325359,3 258903 3
sarflangan harajatlar, tiyin 0,244
0,256 Ishlab chiqarilgan mahsulot o‟tgan yilga nisbatan 79%ga bajarilgan yoki bajarish koeffitsenti 0,79ga teng.
Ish haqi bo‟yicha mutloq va nisbiy farqni aniqlaymiz.
IHF m =66430-79560=-13130 ming so‟m
Nisbiy farqni aniqlaymiz
IHF n =66430-(79560 0,79)=+3578 ming so‟m
Demak, korxonada ish haqi bo‟yicha 3578ming so‟m bo‟lgan nisbiy ortiqchalik mavjud. Ya‟ni mahsulot ishlab chiqarish hajmini 79%ga bajarish uchun ish haqi fondi 62852 ming so‟mni tashkil etishi lozim edi. Haqiqatda esa 79560 ming so‟mga teng bo‟ldi. Endi esa ish haqi fondiga ta‟sir etuvchi omillarni ko‟rib chiqamiz.Bu quyidagi hisoblar asosida amalga oshiriladi.
1.
Ishlovchilar soning o‟zgarishi hisobiga ish haqini o‟zgarishi
+1 1560=1560 ming so‟m
2. Bir ishchining o‟rtacha yillik ish haqining o‟zgarishi
Avvalo
40
hisobot va o‟tgan yildagi o‟rtacha yillk ish haqini aniqlab olamiz. O‟tgan yil bo‟yicha: 79560:51=1560 ming so‟m
Hisobot yili bo‟yicha: 66430:52=1277,5 ming so‟m
Ular orasidagi farqni aniqlaymiz:1277,5-1560=282,5 ming so‟m
Demak, ular orasidagi farq 282,5ming so‟mni tashkil etadi.
-282,5 52=-14690 ming so‟m
Yuqorida barcha hisoblar yig‟indisi mutlaq farqqa teng: (-14690)+(+1560)=13130 ming so‟m
Tahlil jarayonida shuningdek, o‟rtacha ish haqi bilan mehnat unumdorligi darajasi mutanosiblikni ham o‟rganish, uni baholash ham kerakdir. Rejalashtirilgan foyda va rentabellikni oshirish uchun mehnat unumdorligini oshirish sur‟ati ish haqidan yuqori bo‟lishi shartdir. Ushbu shartga rioya qilmaslik, ish haqi bo‟yicha ortiqcha harajatlar, mahsulot tannarxini oshib ketishiga olib keladi. Ish haqi va mehnat unumdorligi orasidagidagi munosabatni aniqlash uchun avvalo o‟rtacha ish haqi indeksi aniqlanadi. U ma‟lum bir davrda haqiqiy o‟rtacha ish haqini basis davrdagi ish haqiga bo‟lish bilan aniqlanadi. Xuddi ana shunday yo‟l bilan mehnat unumdorligi indeksi aniqlanadi.
Hisobni amalga oshiramiz:
J i.h = =0,81 J m.u = =0,78
Hisoblar korxonada mehnat unumdorligining o‟sish sur‟ati ish haqini o‟sish sur‟atidan past ekanligini ko‟rsatmoqda.
K o‟sish =0,78 0,81=0,96
Mehnat unumdorligi bilan ish haqi orasidagi munosabat asosida 1 so‟mlik ishlab chiqarilgan mahsulot bo‟yich sarflangan harajatlar iqtisodini yoki ortiqchaligini aniqlash imkoniyati ham mavjuddir. Tannarxni ish haqi fondi bo‟yich tejashini yoki oshishini quyidagicha aniqlash mumkin.
M t =(J i.h
-1) U i.h
Bu yerda,
M t - mahsulot tannarxining oshishi yoki kamayishi foizi
J u – ish haqi fondining umumiy tannarxdagi ulushi
J i.h
– ish haqi bo‟yicha sarflar indeksi 41
J h - I h I u
I h va I u – hisobot va o‟tgan davrda mahsulot birligi uchun sarflangan ish haqi harajatlari.
J h =0,256:0,244=1,049
M t =*(1,049-1) 31=1,52%
2. Ish haqini qo‟shimcha ortishi – 18 0,7=12,6% yoki 1,126=(-) 100 11 -jadval Ishlab chiqarish hodimlarining ish haqi fondining tahlili
№ O‟tgan yili Hisobot yili
Farqi
Summadagi, ming so‟m Foizdagi, % 1 Mahsulot (ish, xizmat ) xajmi, ming so‟m 120972,58 143045 +22072,42 118 2 Ishchilar ish haqi fondi, ming so‟m 16014,8
21783,5 +5768
116 3 Ish haqi fondini qayta hisoblash korrektirovkasi, ming so'm 18032,66 21783,5 +3751
121
Xulosa: Ish haqining mutlaq farqi 5786 ming so‟m (21783,5-16014,8)ni tashkil etadi. Ish haqini nisbiy farqi 3751 ming so‟m (21783,5-16014,8 1,126)ni tashkil etadi.
Jadval ma‟lumotlaridan ko‟rinib turibdiki, o‟rganilayotgan davrda korxonada mahsulot hajmi 118%ga bajarilgan. O‟sish foizi 12,6%ni (18 0,7) tashkil etgan. Shuning uchun ish haqi fondi 18032,66 ming so‟mni tashkil etishi lozim edi. Lekin 21783,5 ming so‟mni tashkil etgan. Nisbiy ortiqchalik 3751 ming so‟m bo‟lib, bu esa korxonada mehnat omillaridan yaxshi yoki samarali foydalanilmaganligini ko‟rsatadi.
42
43
KORXONA SAMARADORLIGINI TA‟MINLASHGA QARATILGAN TADBIRLARNI ISHLAB CHIQISH. 3.1 Korxona faoliyati samaradorligini oshirish yo‟llari Ishlab chiqarish samaradorligini oshirish, xo‟jalik yuritishning bozor tizimi xamda har qanday davrning muhim talabidir. Samaradorlik istalgan korxonaning iqtisodiy barqarorligi va faoliyat yuritish qobiliyatini aks ettiradi. Har qanday ishda, jumladan, korxonalar faoliyatida samaradorlikning, ijobiy natijalarning mavjud bo‟lmasligini, obrazli qilib aytganda, ovoragarchilik, vaqt, kuch va resurslarni yo‟qotish bilan izohlash mumkin. Fan-texnika taraqqiyoti korxonalarning ishlab chiqarish faoliyati samaradorligini oshirishda muhim omil bo‟lib kelgan va hozirda ham o‟z ahamiyatini yo‟qotmagan. Mazkur omildan quyidagi yo‟llar bilan foydalanish mumkin:
-ishlab chiqarish va mehnatni mexanizatsiyalashtirish, avtomatlashtirish hamda kompleks ravishdagi mexanizatsiyalashtirish; -asosiy texnologik jarayonlarni robotlashtirish;
-progressiv, mehnat xamda resurslarni tejashga yo‟naltirilgan texnologik jarayonlarni amaliyotga kiritish va ulardan keng foydalanish; -xom ashyo va materiallar (mehnat predmetlari) zamonaviy turlarini yaratish va ulardan foydalanish; -ishlab chiqarishni tashkil qilish, rejalashtirish va boshqarish jarayonlarida zamonaviy axborot texnologiyalaridan, hisoblash texnikasidan foydalanish; - ishlab chiqarish va mehnatni ilmiy tashkil qilish. Amaliyotda fan-texnika taraqqiyotining, jumladan, uning tarkibiy qismlarining ahamiyati va rolini inkor qiluvchi yoki tushunmovchi korxonani topish amrimahol. Biroq ushbu omilni amalga oshirish uchun faqatgina hohish va istaklarning o‟zigina yetarli emas. Buning uchun birinchidan, fan-texnika taraqqiyotining ayni paytda zarur bo‟lgan yo‟nalishlarini izlash va aniqlash, ikkinchidan, pul mablag‟larini va boshqa zarur bo‟lgan resurslar (investitsiyalar) izlab toppish, uchinchidan, zamonaviy ilmiy- texnikaviy ishlamalarga ixtisoslashgan ilmiy-tadqiqot institutlari, konstruktorlik,
44
texnologik va boshqa ilmiy muassasalar bilan kerakli alokalarni “bog‟lash”, to‟rtinchidan, o‟zilmiy-texnikaviy maqsadlarining samaraliligini hisoblab chiqish talab qilinadi. Fan-texnika taraqqiyoti so‟ngi paytlargacha evolyutsion ravishdarivojlanib kelmoqda edi. Asosiy e‟tibor amaldagitexnologiyalarni takomillashtirish, mashina va uskunalarni qisman zamonaviylashtirishga qaratilgan edi. Bunday chora- tadbirlar ma‟lum bir cheklangan natijalarga olib kelardi. Yangi texnikalarni ishlab chiqishvaamaliyotga kiritishdan manfaatdorlik talab darajasida emasdi. Ishlab chiqarish va mehnatni tashkil qilishning horijiy progressiv texnologiyalari “ekspluatorlik belgisi” sifatida, ishlab chiqarishni avtomatlashtirish va mexanizatsiyalashtirish esa ishsizlikning asosi sifatida qabul qilinar edi. Xorij tajribalariga kapitalistik tajriba deb qaralar edi hamda bu tajribalarning keng tarqalishiga yo‟l qo‟yilmas edi. Korxonalar ishlab chiqarish faoliyatining samaradorligini oshirishning muhim omillaridan yana biri
sifatida mavjud
ishlab chiqarish salohiyati - asosiyvaaylanmafondler, ishchikuchidantejamkorlikasosida, ilojiborichaunumliroqfoydalanishniko‟rsatishmumkin. Bundan tashqari ularga buyumlashgan mexnat sarflanganligi, ya‟ni korxonaning bugungi egalaridan tashqari avvalgi avlod vakillarning ham mehnati mavjudligi bilan izohlash mumkin. Ishlab chiqarish salohiyatidan unumli foydalanish zaruriyati haqida qayta ta‟kidlashga ehtiyoj yo‟q: birinchidan, bozor “vakuumni”, harakatsiznkni, xo‟jasizlikni va yo‟qotishlarni kechirmaydi, ikkinchndan, o‟z imkoniyatlari va resurslaridan yetarlicha foydalanmaydigan korxona istiqbolga nega bo‟lmaydi hamda bankrotga uchrashga asos yaratadi. Shu sababdan barcha turdagi resurslardan samaralifoydalanish va ayniqsa ishlab chiqarishning barcha bo‟g‟inlarida tejamkorlikka rioya qilish har bir korxona faoliyatining muvaffaqiyat qozonishining garovi hisoblanadi. Korxonalar ishlab chiqarish faoliyatining samaradorligini oshirishda tashkiliy- iqtisodiyomillar, jumladan, boshqaruv ham muhim o‟ringa ega. Ularning ahamiyati ishlab chiqarish miqyosining o‟sishi va ho‟jalik aloqalarining murakkablashishi bilan ortib boradi. Bu omillar qatoriga birinchi o‟rinda, oqilona ishlab chiqarish shakllarini yaratish 45
va mavjudlarini takomillashtirish - konsentratsiya, ixtisoslashtirish, kooperatsiya va kombinatsiya qilishni kiritish mumkin. Boshqaruvda esa, boshqarish, rejalashtirish, iqtisodiy rag‟batlantirishning usul va shakllarini, ya‟ni korxona faoliyatining butun xo‟alik mexanizmini takomillashtirishda ifodalanadi. Korxona rahbariningish stilivausullari fan-texnika taraqqiyoti va bozor iqtisodiyotiga mos kelishizarur. Masalan, korxona direktori bilimi, tajribasi va professional malakasiga ko‟ra, oddiy xodimlar va bo‟linma (xizmat) rahbarlaridan yuqori turishi lozim. Aks holda u jamoani kerakli tarzda boshqara olishi hamda muvaffaqiyatga erishishi va imidjga ega bo‟lishiqiyin. Rejalashtirishdarejalarning balanslashtirilishi, ko‟rsatkichlar tiziminioptimal shakllantirish, rejalashtirilayotgan maqsadlar resurslar bilanta‟minlanishi muhimahamiyat kasb etadi. Bu esa o‟znavbatida korxonadagi iqtisodiy faoliyatni kuchaytirishni, rejalashtirish va iqtisodiy hisob-kitoblarni hamda zamonaviy kompyuter texnikasi va uning reja iqtisodiy hisob-kitoblarini amalga oshirishdagi imkoniyatlarini yaxshi biluvchi, savodli va malakali iqtisodchilarni tanlashni talab qiladi. Korxona faoliyatining samarali bo‟lishida ishlab chiqarishni intensivlashtirish,ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning turi va sifatini oshirishhamda jahon standartlari darajasiga yetkazish, korxonaningishlabchiqarish tuzilmasiniyaxshilash kabi omillar ham muhim o‟rinni egallaydi. Bunga esa zamonaviy mashina va asbob- uskunalar, zamonaviy texnologiyalar, ishlab chiqarish va mehnatni tashkil qilishning ilg‟or usullaridan foydalanish orqali erishiladi. Albatta, yuqorida keltirib o‟tilgan omillarni amalga oshirish ma‟lum bir resurslar va vaqt sarflashni talab qiladi. Biroq bu muammolarning mohiyati vaahamiyatini o‟zgartirmaydi. Amaliyot shuni ko‟rsatadiki, zamon bilan hamnafas holda harakat qiluvchi, barcha faoliyat turlarida tejamkorlikka rioya etuvchi, o‟z salohiyatidan unumliroq foydalanuvchi, zamonaviy fan va texnika yutuqlariga tayanuvchi korxona o‟zining bugungi
kundagi muvaffaqiyatlaridan tashqari, kelajakda ham muvaffaqiyatlarga erishishini, jumladan, bozordagi o‟z o‟rni va raqobatchilik muhitida qulay ahvolda bo‟lishini ta‟minlaydi.
Yuqori
mehnat unumdorligini ta‟minlaydigan ish o‟rni, mehnat sharoitlari bilan ta‟minlanish ishlab 46
chiqarish jarayonini tashkil etishning zaruriy shartidir. Ish unumdorligini oshirish ish vaqtidan to‟g‟rifoydalanishga ham bog‟liq. Taxlil qilinayotgan korxonada mahsulot ishlab chiqarish hajmiga ish vaqtidan foydalanish salbiy ta‟sir ko‟rsatadi. Ish vaqtidan yo‟qotishlar xisobiga ............ ming so‟m kam mahsulot ishlabchiqarilgan.Ish vaqti davomiyligi o‟tgan yilda 7,9soat bo‟lib, hisobot yilida esa bu 7,75 soatga teng bo‟lgan. Shuningdek, o‟tgan yili bir ishchining samarali ish vaqti fondi 232 kun bo‟lsa, hisobot yilida esa bu 229 kunni tashkil etgan. Bu yo‟qotishlarga, avvalo ish joylarini hom ashyo va materiallar bilan ta‟minlashdagi uzilishlar, kasallik kunlarining ortishi va mehnat intizomiga rioya etmaslik kabilar sabab bo‟lgan. Ish vaqti bo‟yicha yo‟qotishlarni kamaytirish uchun, avvalo mehnat intizomini ham ma‟muriy va iqtisodiy jihatdan mustahkamlashga qaratilgan tadbirlar joriy etilishi zarur. Shuningdek, ish o‟rinlarini hom ashyo va materiallar bilan uzluksiz ta‟minlash bo‟yicha shartnomalarni qat‟iy o‟rnatish kerak. Bundan tashqari mehnat ta‟tillarini mehnat qonunchiligi asosida tug‟ri hisoblanishini yo‟lga qo‟yish kerak bo‟ladi.Bularning barchasi ish vaqti balansida o‟zgarishlarni keltirib chiqaradi.Samarali ish vaqti ko‟payadi.Buni quyidagicha tavsiflash mumkin:
12-jadval Download 0.59 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|