Ishsizlik-global muommo sifatida kelib chiqish sabablari va bartaraf etish usullari

1.2. Ishsizlikning asosiy turlari, shakllari va ularning xususiyatlari.
Hozirgi vaqtda jahon amaliyotida ishsizlikni o'lchashning ikkita asosiy usuli qo'llaniladi:
1) ro'yxatga olingan ishsizlar to'g'risidagi tegishli xizmatlar ma'lumotlari asosida ;
2) uy xo'jaliklarining umummilliy tanlama tadqiqotlari.
AQSh, Kanada, Yaponiya, Avstraliya va aksariyat Skandinaviya mamlakatlarida ishsizlik darajasi, dinamikasi, tuzilishi, davomiyligi va boshqa parametrlari to'g'risida asosiy ma'lumot manbai bo'lib xizmat qiluvchi oylik tanlanma so'rovlar ustunlik qiladi. Aksariyat Evropa mamlakatlari ro'yxatga olingan ishsizlar haqidagi ma'lumotlarga tayanadi³.
Usullarning har biri o'zining afzalliklari va kamchiliklariga ega. Aholining tanlab olingan so'rovi ishsizlarning deyarli barcha toifalarini, shu jumladan, biron bir sababga ko'ra bandlik xizmati nuqtai nazaridan chetda qolganlarni aniqlash imkonini beradi. Bundan tashqari, so'rov ma'lumotlari mamlakatlararo taqqoslash uchun foydalidir.
Birinchidan, vakillik (shu jumladan, hududlar bo'yicha) tanlama asosida muntazam va sifatli so'rovlar o'tkazish va ularning natijalarini tezkor qayta ishlash tegishli texnologik yordam, malakali xodimlar va katta moliyaviy xarajatlarni talab qiladi. Ko'pgina rivojlanayotgan mamlakatlarda bu usulning keng qo'llanilishiga jiddiy to'siq bo'ldi. O’zbekiston, shuningdek, umummilliy ishchi kuchi tadqiqotini tashkil etish va o'tkazishda katta moliyaviy va texnologik qiyinchiliklarga duch keldi.
Ikkinchidan, har qanday tanlanma so'rov, doimiy kuzatishdan farqli o'laroq, ob'ektiv ravishda statistik xato mavjudligini taxmin qiladi. Tanlanmani bo'lish jarayonida (masalan, mintaqaviy tahlil yoki dezagregatsiya paytida) Tasniflash - ajratish, bo'linish.ko'rsatkichlar), tanlab olish xatosi tobora muhimroq bo'ladi. Muayyan bosqichda namuna o'z reprezentativligini yo'qotishi mumkin.
Uchinchidan, namunani tashkil etuvchi ma'lum kontseptual qoidalar, so'rovnomaning savollari vaqti-vaqti bilan ko'rib chiqiladi, bu esa turli vaqtlar uchun ma'lumotlarning taqqoslanmasligiga olib keladi.