Islom dinidagi ideologiyaliq siyasiy ağimlar. Missionerlik va prozelitizmninig salbiy oqibatlari. Joba : 1 Islam daǵı jónelisler. Siyasiy partiya, háreket, gruppa hám gruppalar

Endi eki awız sóz “jol menent” túsiniginiń mánisi haqqında.

Eger “sufizm” - insannıń kámal insan dárejesine etiwi nátiyjesinde Alla vasliga ılayıq bolıwı hám ruhan Alla menen birlesip ketiwi haqqındaǵı táliymat bolsa, “jol menent” - kámal insan dárejesine etiwin kórsetiwshi tuwrı jol bolıp esaplanadı, yaǵnıy ruwxıy - etikalıq poklanish basqıshların basıp ótiw jáne bul mártebeatda taraqqiy etiw jol - yo'rig'i bolıp tabıladı.

Jol menentning belgisi úshew bolıp tabıladı.

1. Dem (nápes), yaǵnıy, aytılıwı kerek bolmaǵan zat haqqında sóylemaslik;

2. Kadam, yaǵnıy, etiliwi qadaǵan etilgen jumıslarǵa qádem urmaslik;

3. Kapusta, yaǵnıy jumıs menen shuǵıllanıw, shuǵıllanǵanda da kerekli jumıs menen shuǵıllanıw, usı waqıtta jumıs menen shuǵıllanayotganda da końil toatini kelmey qalıw etpeslik.

Juwmaq etip aytqanda jol menent - Alla menen birlesip ketiwdiń shárti bolǵan kámal insanlıqqa qanday etip erisiwdi kórsetiwshi yo'l bolıp tabıladı.

Hár bir jol menentchi álbette óz jolin islep shıqqan jáne bul joldı targ'ib etken, ózine tárepdarlar toplaǵan. Sufizm óz ishine alǵan barlıq táreplerdi islam ruwxında qayta islep, onı sháriyatqa maslastırǵan.

Ilimpazlarimizning takidlashlariga kóre yassaviya, naǵısbandiya sunniylik islamdaǵı mekteplerine tiyisli jol menentlar edi. Hazrati Sayyid Bahouddin Naǵısbandning tiykarǵı xızmeti sufizm hám jol menentni sunniy islamdaǵı mekteplerine maslastırıw, onı shialikka tán ózgesheliklerden tazalawdan ibarat bolǵan.

Oraylıq Aziyada áne sonday jol menentini, yaǵnıy jolin islep shıqqan hám targ'ib etken tasvvuf jol menentchilari bolǵan Hoja Ahmad Yassaviy, Najmiddin Kubro hám Sayyid Bahouddin Naǵısband jol menentlari haqqında tariyxımızda kóplegen maǵlıwmatlar ushraydı.

Oraylıq Aziyada sufizm táliymatınıń payda bolıwı Hamadonda (Iran ) 1048 jılda tuwılıw tapqan Hoja Yusuf Hamadoniy atı menen baylanıslı. Iri mutasavvuf alım Yusuf Hamadoniy omiriniń ikkinsi yarımın Hirot, Marv, Samarqand hám Buxara qalalarında ótkergen. Marv hám Buxarada honaqo hám medrese qurdirib, kóplegen o'ogirdlar tayarlaydı. Onıń áne sonday shákirtlerinen biri Ahmad Yasaviy bolıp tabıladı. Usı waqıtta Ahmad Yassaviy XII asirde Oraylıq Aziyada payda bolǵan dáslepki sufizmiy jol menentlardan birewiniń tiykarlawshisi ham bolıp tabıladı.

Ahmad Yasaviy 1041 jılda Sayramda (házirgi chimkent wálayatı ) Shayıq ibrohim shańaraǵında tuwıladı. Ráwiyatlarǵa kóre Yasaviy 63 jasqa etgach (payǵambar jası - bul jas ) er astında ójire yasatib “Shille” ga kirgen hám qalǵan omirin toat - sıyınıw etip, qımbatlı hikmetler jazıp, awır miynetler chekip er astında ótkergen. Bir ráwiyatda onıń 125 jıl, basqasında 133 jıl ómir kórgeni aytıladı.

Hoja Ahmad Yasaviy sufizmda Yassaviya jol menentiga tiykar salǵan. Barlıq jol menentlardagi sıyaqlı Yassaviya jol menentining da óz qaǵıydaları (ádep qaǵıydaları ) bolǵan. Bul jol menent tárepdarları atap aytqanda tómendegi 10 qaǵıydaǵa ámel etiwleri shar bolǵan.

Yassvaiya jol menentining barlıq isenimleri onıń tiykarǵı shıǵarması bolǵan “Hikmet” de aytılǵan. Bul shıǵarmada Yassaviya táliymatı daǵı páklik, hadallıq, tuwrılıq, miyir - shápáát, óz qol kúshi mańlay teri menen kún keshirim, Alla taolo ushırasıwına etiwish jolında insandı da batılan, da zohiran hár tárepleme takominlashtirish sıyaqlı ulıwma insanıylıq qadriuatlar sáwlelendirilgen.