Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti transport vositalari gidravlik va pnevmatik jihozlari

Nazorat savollari:

1. 
   Tormoz tizimi gidravlik yuritmasining tuzulishi?
   
2. 
   Tormoz tizimi gidravlik yuritmasining ishlashi?
   
3. 
   Tormoz tizimi gidravlik yuritmasining qo’llanilishi?
   
4. 
   Tormoz tizimi gidravlik yuritmasining bosimiga ta’sir qiluvchi faktorlar?
   

Masala yechishga na’muna: Lacetti avtomobilining quyidagi berilganlar yordamida tormozlashdagi asosiy parametrlarini aniqlang: ; ; ; ; ; .
G’ildiraklarni tormozlovchi momentni aniqlaymiz:

Tormoz kolodkasini maksimal siquvchi kuchni aniqlaymiz:

G‘ildirak tormozidagi silindr diametrini aniqlaymiz:

GOST 6540-68 bo’yicha ga teng deb olib ketamiz.
G’ildiraklar tormoz silindrlariga keladigan ishchi suyuqlik miqdorini aniqlaymiz:

0.3*16=5 mm ga teng.
Asosiy silindrning diametrini aniqlaymiz:

GOST 6540-68 bo’yicha ga teng deb olib ketamiz.
Tormoz tizimida hosil bo’luvchi bosimni aniqlaymiz:

Asosiy silindr porshenining shtogidagi kuchni aniqlaymiz:

Tormoz pedaliga tushayotgan kuchni aniqlaymiz:

Talabalar uchun topshiriq

№	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15
	135	138	142	118	115	128	157	122	151	112	132	130	145	140	150
	63	86	76	85	67	70	80	88	64	68	85	82	72	70	65
	2	8	4	5	8	6	2	7	4	5	3	6	2	8	4
	74	76	80	54	55	66	78	61	74	52	63	64	71	69	76
	62	60	72	50	50	62	72	54	67	55	58	57	64	61	69
	2	2.5	3	3.5	4	4.5	5	5.5	6	2	2.5	3	3.5	4	4.5

5-amaliy mashg’ulot
Gidrobosuvchi muftali uzatmalar qutisi friksion muftalarining asosiy parametrlarini aniqlash
Bugungi kunda harakatni bir valdan ikkinchi valga uzatishda ishqalanuvchi yuzalari bir-biriga moy bosimi ta’sirida qisiladigan ko’p diskli muftalar keng qo’llanilmoqda. Moyning bosimi yordamida ishlaydigan muftalar gidrobosuvchi muftalar deyiladi.
Berilgan bosuvchi kuchni hosil qilish uchun talab etilgan silindrdagi moyning bosim kuchi quyidagicha aniqlanadi.
(1)
Bu yerda - burovchi momentni uzatish uchun ishqalanuvchi yuzaga ta’sir qiluvchi kuch; – porshenga ta’sir qiluvchi moyning statik bosim kuchi; – prujinaning boshlang’ich siquvchi kuchi; – porshen bo‘shlig‘ida moy tomonidan hosil qilingan va mufta bilan birgalikda aylanadigan markazga intiluvchi kuch.
Q ning talab etilgan qiymati quyidagi tenglikdan aniqlandi.

Bu xolatda zaxira koeffitsenti, ; ishqalanuvchi yuzalar soni; nominal moment; ishqalanish koeffitsenti, 5.1-jadvalda ayrim materiallarning ishqalanish koeffitsientlari berilgan; – ishqalanish kuchi ta’sir qiluvchi radius;

5.1-rasm. Gidrobosuvchi muftali uzatmalar qutisi: 1-gidronasos, 2-saqlovchi klapan, 3-taqsimlovchi, 4-boshqaruv richagi, 5-yetaklovchi val, 6- va 12-tishli g’ildiraklar, 7-prujina, 8-siquvchi porshenlar, 9-yetakchi baraban, 10- va 11-friksion disklar



bu yerda R₁ va R₂ ishqalanuvchi yuzalarning ichki va tashqi radiuslari. Quyida ular orasidagi bog’lanish keltirilgan:

Porshenga ta’sir qiluvchi moyning statik bosim kuchi quyidagicha aniqlanadi:

bu yerda, moyning statik bosimi; porshen yuzasi.
Ilashish muftasi va porshen yuzasi orasida quyidagi bog’lanish mavjud:

Porshen tubiga ta’sir qiluvchi markazga intiluvchi kuch ni boshqa usulda xam topishimiz mumkin.

bu yerda moyning zichligi, ; mufta valining aylanishlar soni, ;
(1) formulaga asosan quyidagi tenglik kelib chiqadi:

Tizimdagi burovchi momentni uzatish uchun talab etiladigan statik bosim:

5.1-jadval
Turli xil friksion materiallarning ishqalanish koeffitsientlari va ta’sir qiluvchi chegaraviy bosimlar

Ishqalanuvchi bitta sirtning materiali (ikkinchi material bu po’lat)	Ishqalanish koeffitsienti		Chegaraviy bosim, MPa
	Quruq ishqalanish	Moy bilan ishqalanish		Quruq ishqalanish	Moy bilan ishqalanish
Po’lat va cho’yan	0.15÷0.18	0.03÷0.07		0.2÷0.25	1 gacha
Raybest	0.3÷0.4	-		0.15÷0.25	-
Asbokauchuk	0.4÷0.5	0.1÷0.12		0÷0.2	0.3 gacha
Asbobakelit	0.35÷0.45	0.1÷0.12		0.1÷0.3	0.3 gacha
Metallokeramika	0.4÷0.5	0.1÷0.12		0.4÷0.6	3 gacha

Markazga intiluvchi kuch doim porshen va diskga ta’sir qilib turadi. Ko‘p diskli friksion muftalarda toza ishlashini ta’minlash maqsadida siquvchi prujinalar o‘rnatiladi ya’ni u mufta ishlamagan vaqtda ishqalanuvchi yuzalarni ajratish uchun xizmat qiladi. Ushbu prujinaning siquvchi kuchi mexanizmdagi ishqalanish kuchi va markazga intiluvchi kuchni yengishi kerak.

Friksion muftada gacha bo‘ladi. Disklar orasidagi ishqalanish kuchlarini hisobga olgan holda prujinaning siquvchi kuchini quyidagicha aniqlashimiz ham mumkin.

Porshen ostiga suyuqlikni vaqt birligida haydash miqdori:

bu yerda, – porshen osti hajmi, – porshenning harakatlanish vaqti, – to’ldirilish koeffitsienti, .
Uzatmalar qutisida o‘rnatiladigan bu muftalarni ishqalanuvchi yuzalari diametrlari quydagicha: T-150K traktori uchun tashqi diametr 214 mm, ichki diametri 165 mm, K-700 traktori uchun 280 mm va 230 mm.

Qr-codeni skanerlang va videoni tomosha qilib qo’shimcha ma’lumotlarga ega bo’ling