Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti transport vositalari gidravlik va pnevmatik jihozlari

Nazorat savollari:

1. 
   Radial porshenli gidronasoslar qanday ishlaydi?
   
2. 
   Radial porshenli gidronasoslar nimalardan tashkil topgan?
   
3. 
   Radial porshenli gidronasoslarning qo’llanilishiga asosiy sabab nimada?
   
4. 
   Radial porshenli gidronasosning quvvatiga ta’sir etuvchi faktorlar?
   

Masala ishlashga namuna: Radial-porshenli gidronasosning suyuqlik sarfi -1,7 l/s; ishchi bosimi-20MPa; =0,96; =1470 ayl/min, porshenlar soni =5, kanallar soni m=2, suyuqlik tezligi v=3 m/s.
Nasosning nazariy suyuqlik sarfini

Nasosning ishchi hajmi

Olingan porshenlar soni =5, dan bitta porshen uchun hajmni topib olamiz.

porshen diametrini = 0,6 boʻlganda hisoblaymiz.

Porshen uzunlikni: ,
Rotor oʻqining diametri: ,
Rotorning diametri:
Statorning ichki diametri: .
Taqsimlovchi kanallar soni ta, suyuqlik tezligi 3 m/s boʻlganda kanal diametrini quyidagi formula orqali xisoblab topamiz.

Nasosning nazariy quvvati

Nasosning umumiy quvvati

Talabalar uchun beriladigan topshiriqlar:

Berilganlar	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15
	1,5	1,7	1,8	2,0	2,2	3,1	2,8	1,9	2,1	2,4	2,6	3,0	3,2	2,2	1,5
z	5	6	7	8	9	5	6	8	9	7	9	8	7	6	5
, MPa	20	19	22	21	24	32	44	18	31	29	28	25	22	33	36
	0,96	0,79	0,82	0,88	0,91	0,93	0,95	0,96	0,79	0,82	0,88	0,91	0,93	0,95	0,77
, ayl/min	1300	1480	1290	1340	1430	1300	1480	1290	1340	1430	1500	1830	1950	2050	2100
m	2	3	4	2	3	4	4	3	2	2	3	4	2	3	4
v, m/s	2	3	5	6	5	2	3	6	6	5	2	3	3	6	2
a	0,6÷0,7

2-amaliy mashg’ulot
Shesterniyali nasosning asosiy parametrlarini aniqlash

Shesterniyali nasos gidrohajmiy nasoslardan bir bo’lib, bu turdagi nasosni ishlab chiqarish osonligi, uning ishonchliligi, o’lchamlarining kichikligi va narxining arzonligi bilan boshqa hajmiy nasoslardan farq qiladi.

a) b)
2.1-rasm. Shesternyali nasosning prinsipial sxemasi
a) gidravlik sxemada belgilanishi, b) 1-yetaklanuvchi shesternya, 2-korpus, 3-yetaklovchi shesternya, 4-val; А va Б – so’ruvchi va haydovchi bo’shliqlar
Shesternyali nasos orqali hosil qilinishi mumkin bo’lgan odatiy bosim 10 MPa va eng yuqori 15-20 MPaga teng.
Shesternyali nasosning ishchi hajmini hisoblash qiyin masala. Lekin, uni hisoblashda tahminan shesternya bo’shliqlarining (впадин) umumiy hajmi bilan yoki o’rtacha radiusli halqaning hajmi bilan teng deb olinadi. Shunday qilib shesternyali nasosning ishchi hajmi:

bu yerda, – halqa uzunligi; – halqa eni; – halqaning radial (ishchi) balandligi; m – ilashish moduli.
, almashtirishni bajarsak, bu yerda – shesternyaning bo’luvchi diametri, – yetaklovchi shesternyaning tishlar soni, natijada nasosning ishchi hajmi formulasi quyidagiga teng:

Shesternyali nasosning nazariy suyuqlik sarfi:

Tishli nasos tomonidan joriy suyuqlik ta’minoti pulsatsiyalanuvchi xarakterga ega va davriy funksiya bo’lib, ga teng, ya’ni har bir keying juft tish aloqa qilganda ta’minotning pulsatsiyasi takrorlanadi.

a)	b)
2.2-rasm. Shesternyali nasoslarning turlari. a) tishlari tashqi tomondan ilashadigan; 1-so’rish kanali; 2-shesternyalar; 3-haydash kanali; 4-nasos korpusi; b) tishlari ichki tomondan ilashadigan; 1- so’rish kanali; 2-yetaklanuvchi (ichki) shesternya; 3-yetaklovchi (tashqi) shesternya; 4-yarim oy shaklidagi vkladish; 5-nasos korpusi; 6-haydash kanali

Shesternyali nasosni loyihalayotgan paytda ilashish moduli quyidagi empirik formuladan aniqlanadi:

bu yerda, – nasosning nazariy suyuqlik sarfi, l/min.
Hisoblab topilgan ning qiymati GOST dan o’ziga yaqin katta qiymat tanlangan holda aniqlanadi. Tishlar soni gacha bo’lgan oraliqdan, katta modulga kichikroq qiymatda tanlab olinadi. Shesternyaning aylanish tezligi oraliqdan tanlab olinadi. Shesternyaning eni qonuniyat orqali aniqlanadi.
Suyuqlikning radial kuchlar bosimi natijasida shesternyaga ta’sir qiluvchi statik kuchni aniqlash formulasi:

bu yerda, D – shesternya uchi aylanasining diametri.
Shesternyali nasosning foydali quvvati quyidagi formuladan aniqlanadi:

bu yerda – shesternyali nasos hosil qilishi mumkin bo’lgan maksimal bosim, Pa.
Shesternyali nasosning umumiy quvvati:

bu yerda – shesternyali nasosning foydali ish koeffitsiyenti (FIK).
Shesternyali nasosning umumiy quvvatini aniqlash orqali nasosni aylantirish uchun zarur bo’lgan quvvatni bera oladigan energiya manbayini (IYoD, elektrodvigatel va hokazo) tanlashimiz mumkin bo’ladi.

Qr-codeni skanerlang va videoni tomosha qilib qo’shimcha ma’lumotlarga ega bo’ling

Nazorat savollari:

1. 
   Shesternyali gidronasosning tuzulishi?
   
2. 
   Shesternyali gidronasosning ishlashi?
   
3. 
   Shesternyali gidronasosning qo’llanilishi?
   
4. 
   Shesternyali gidronasosning suyuqlik sarfiga ta’sir qiluvchi faktorlar?