Ismanov I. N., Davlyatova g. M., Buzrukxonov s. M

Sex 
1 oyda ishlagan kishi-kunlar soni 
1-smena 
2-smena 
3-smena 
Jami 
№1 
5000 
3000 
2000 
10000 
№2 
3000 
3500 
1500 
8000 
Jami 
8000 
6500 
3500 
18000 
Smenalik koeffitsenti: 
1-sex bo’yicha – 2,0 (10000:5000) 
2-sex bo’yicha – 2,3 (8000:3500) 
Korxona bo’yicha – 2,12 (18000:(5000+3500)=18000:8500) 
Smenalik koeffitsenti tahlil qilish uchun smena rejimidan foydalanish 
koeffitsientidan ham foydalanadi, bu koeffitsent smenalik koeffitsientini 
korxonada o’rnatilgan smenalar soniga nisbati orqali hisoblanadi. 
Birinchi misolda smena rejimidan foydalanish koeffitsenti – 2,7:3=0,9 yoki 
90% ni tashkil etdi, ya’ni ishchilar smena rejimidan 90% foydalanadilar. 
Xulosa qilib aytish mumkinki, o’rnatilgan smena rejim to’liq ishlatilganda 
mahsulot hajmi 1,11 (3,0:2,7) marta, yoki uni 11% ga ko’paytirish mumkin edi. 

---

220 
Smena rejimidan to’liq foydalanish (foydalanish koeffitsienti 1 ga teng 
bo’lganda), barcha ish joylari to’liq band bo’lgan degan xulosaga kelmaslik kerak. 
Gap shundaki, smenalarning birida ishchilar soni ish joylaridan kam bo’lishi 
mumkin. Shuning uchun yuqorida ko’rib chiqilgan koeffitsentlar uzluksizlik 
koeffitsenti bilan to’ldiriladi. 
Uzluksizlik koeffitsenti – eng maksimal smenada ishlagan kishi-kunlar (yoki 
band bo’lgan ishchilar) sonini, bir smenada ish joylaridan foydalanishda ishlanishi 
kerak bo’lgan kishi-kunlar soniga nisbati orqali aniqlanadi. 
1-misolda 500 ta ish joylari mavjud bo’lib, 25 ish kunida va smena 
davomida ish joylarini to’liq band bo’lgan sharoitda umumiy ishlagan kishi-kunlar 
soni: 500x25=125000 ga teng bo’lishi kerak edi. Lekin bunda uzluksizlik 
koeffitsenti : 10000:12500= 0.8 yoki 80% ga teng. 
Demak, 2500 kishi-kunlar (12500-10000), ish joylari to’liq band 
bo’lmaganligi uchun yo’qotildi. 
Ma’lum bir vaqt oralig’ida uzluksizlik koeffitsenti – smenalarda eng ko’p 
ishlagan ishchilar sonini ish joylari soniga bo’lish orqali hisoblanadi.
Ish joylari va ish smenasi bandlik darajasini hisobga olgan holda, 
korxonalarda ishlab chiqarishdan foydalanishni integral (umumiy) ko’rsatkichi 2 
xil usulda hisoblanadi. 
1. 
Smena rejimidan foydalanish va uzluksizlik koeffitsienti ifodasida 
0,9x0,8=0,72 ya’ni 72% 
yoki 
0,72
х0,8
9
,
0
500х25
10000
х
10000
)
3
/
27000
(


2. 
Ishlagan kishi-kunlar sonini, barcha smenalarda ish joylarida to’liq 
bandligiga, barcha smenalarda ishlash mumkin bo’lgan kishi-kunlar soniga bo’lish 
orqali: 
0,72
37500
27000
12500 х2
27000
х
3
х
25
х
500
27000


Ushbu ifodadagi sur’at va maxraj smenaning to’liqsiz bandligi natijasida 
yo’qotilgan kishi-kunlarini ko’rsatadi. Agar korxonaning o’rtacha kunlik mehnat 

---

221 
unumdorligi yoki ishlab chiqarish hajmi 1500 so’mni tashkil etadi deb faraz qilsak, 
unda 10500 ishlamagan kishi-kunlari 15720 ming so’m mahsulot ishlab 
chiqilmaganligini ko’rishimiz mumkin.