Ismanov I. N., Davlyatova g. M., Buzrukxonov s. M

S
to’r 
– brigadirninng o’rtacha soatlik ta’rif stavkasi, so’m; 
I
sbr 
– brigadirlar soni, kishi. 
Shogird tayyorlanganlik uchun qo’shimcha to’lov ularni o’qitish uchun 
belgilangan summa hamda ishchi kadrlarni tayyorlash rejasiga asosan belgilanadi. 
Bu to’lovlar summasi o’quvchi (shogird) lar sonini o’qish muddati va 
o’qitish haqqiga ko’paytirish orqali hisoblanadi: 

---

237 
bu yerda: 
I
sh
 – shogirdlar soni, kishi; 
T – o’qish muddati (tayyorlash muddati), oy; 
R – o’qitish uchun to’lov summasi, so’m. 
Ishchilarning kunlik ish haqi fondi soatlik ish haqi fondi va quyidagi 
qo’shimcha to’lovlardan iborat bo’ladi: yosh bolali ayollarga to’lanadigan 
imtiyozli haq, o’smirlarga qisqartirilgan ish kuni uchun to’lanadigan haq: 
 
Qo’shimcha to’lovlar 2 xil usulda hisoblanadi: 
1-usulda o’rtacha soatlik ish haqi ishlanmagan soatlar miqdoriga 
ko’paytiriladi: 
 
O’rtacha soatlik ish haqi soatlik ish haqi fondini bir o’rtacha ro’yxatdagi 
ishchining samarali ish vaqti fondi va o’rtacha ro’yxatdagi ishchilar soniga bo’lish 
orqali hisoblanadi: 
O’smirlarga qo’shimcha to’lovlar soatlik o’rtacha soatlik ta’rif stavkasini 
imtiyozli soatlar umumiy miqdoriga ko’paytirish orqali hisoblanadi: 
2-usul balans usuli hisoblanib, birinchi o’rtacha ro’yxatdagi ishchining ish 
vaqti balansidan foydalanib hisoblanadi. Bunda kunlik ish haqigacha qo’shimcha 
to’lovlar soatlik ish haqi fondidan ish vaqti balansidagi smena ichidagi imtiyozli 
vaqt yo’qotishlari foizi miqdorida belgilanadi. Yosh bolali ayollarga qo’shimcha 
to’lov quyidagi formula bo’yicha hisoblanadi: 
 
bu yerda: 
– bolalik ayollar uchun imtiyozli vaqt yo’qotishlar foizi. 

---

238 
O’smirlarga imtiyozli soat uchun qo’shimcha haq quyidagicha hisoblanadi: 
bu yerda: 
- o’smirlarga ish kunini qisqartirilishi bilan bog’liq rejalashtirilgan vaqt 
yo’qotishlar foizi. 
Oylik (yillik) ya’ni umumiy rejalashtirilgan ish haqi kunlik ish haqi fondi va 
navbatdagi mehnat ta’tili uchun hamda davlat ishlarini ishdan ajralgan holda 
bajargan kunlarga to’lanadigan qo’shimcha to’lovlardan tashkil topadi, ya’ni : 
Oylik ish haqi fondiga qo’shimcha to’lovlar qiymati ham ikki usulda 
hisoblanadi. 1-usulda navbatdagi ta’tilga to’lanadigan to’lovlar o’rtacha kunlik ish 
haqini (IX
o’r.k
) barcha ishchilarning umumiy ta’til kunlari soniga (T
T) 
ko’paytirish 
orqali hisoblanadi. 
O’rtacha kunlik ish haqi esa kunlik ish haqi fondini (IXF
k
) yildagi ish 
kunlari va o’rtacha ro’yxatdagi ishchilar soniga bo’lish orqali aniqlanadi: 
Barcha ishchilarning ta’til kunlari soni bir ishchining rejalashtirilgan ta’til 
kunlari o’rtacha sonini ishchilarning o’rtacha ro’yxatdagi soniga ko’paytirish 
orqali aniqlanadi. Davlat ishlarini bajarganlik uchun qo’shimcha to’lov miqdori 
ham yuqoridagi tartibda hisoblanadi. 
2-usulda oylik ish haqi fondiga qo’shimcha to’lov kunlik ish haqi fondini bir 
o’rtacha ro’yxatdagi ishchining ish vaqti balansidagi rejalashtirilgan ta’til kunlar 
foiziga ko’paytirish orqali hisoblanadi: 
Korxonalarning mehnat rejasida ishchilarning o’rtacha soatlik, o’rtacha 
kunlik ish haqi bilan bir qatorda o’rtacha yillik va oylik ish haqlari ham 
hisoblanadi. 

---

239 
Ishchilarning o’rtacha yillik ish haqi yillik ish haqi fondini (IXF
y(oy)
)
o’rtacha ro’yxatdagi ishchilar soniga nisbati orqali aniqlanadi: 
Ishchilarning o’rtacha oylik ish haqi esa quyidagi formula bo’yicha 
hisoblanadi: 
Xulosa qilish mumkinki, ishchilarning ish haqi asosiy va qo’shimcha ish 
haqiga bo’linib, asosiy ish haqiga soatli ish haqi, ya’ni haqiqatda bajarilgan 
ishlarga to’lanadigan haq, qo’shimcha ish haqiga esa qonunda belgilangan 
ishlanmagan imtiyozli soatlarda to’lanadigan haq kiradi.