Issiqlik energetikasi

10.4.Radiatsion pirometrlar 

Radiatsion

pirometrlar
qizdirilgan
jismning
haroratini
o‟lchashga
mo‟ljallangan. Pirometr optik tizim (linza, oyna) bilan ta„minlangan. Bu tizim
jismdan chiqqan nurlarni mitti termobatareya, termojuft yoki qarshilik termometri va
yarim o‟tkazgichli termoqarshiliklardan iborat bo‟lgan o‟zgartirgichga to‟playdi.
O‟lchash asboblari sifatida millivoltmetr, avtomatik potensiometr va muvozanat
ko‟priklar qo‟llanadi.
Pirometr
ob„ektiv
linza
1
va
okulyarli
teleskop 2 dan iborat.
Nurlanish
manbaidan
chiqqan nurlarning yo‟lida
cheklovchi diafragma 3
o‟rnatilgan, ob„ektiv linza
fokusida esa termometr
elektr
batareya
4
joylashgan. Okulyar linza
oldiga ko‟zga muhofaza
qiluvchi rangli shisha 5
quyilgan. Termobatareyada to‟plangan nurlar uni qizdira boshlaydi va nurlanishning
to‟liq
energiyasiga
proporsional
bo‟lgan
qiymatli
EYK
paydo
bo‟ladi.
Termobatareyaning EYK millivoltmetr bilan o‟lchanadi.

---

---

67
100

C
0
dan 4000
C
0
gacha haroratni o‟lchaydigan radiatsion pirometrlarning
turli konstruktsiyalari mavjud bo‟lib, ular o‟zlarining optik tizimi, termojuftlarni
ulash chizmasi va boshqa unsurlari bilan farq qiladi. O‟zgargichlari qarshilik
termometridan iborat bo‟lgan ba„zi raditsion pirometrlar nisbatan kichik, masalan,
20
C
0
dan 100
C
0
gacha haroatlarni o‟lchay oladi. O‟zgartgich qabul qiladigan nurlar
energiyasini aniq hisobga olish juda qiyin, chunki o‟zgartgich va atrof muhit o‟rtasida
o‟zaro issiqlik almashuvi mavjud. Shuning uchun asbob hisobga olib bo‟lmaydigan
hatolarga yo‟l quyishi tabiiy.
Lekin shu kamchiliklarga qaramay, radiatsion pirometrlar sanoatda juda keng
qo‟llaniladi: bu asboblar statsionar ravishda o‟rnatilishi mumkin. Pirometrlarning
ko‟rsatishlarini masofaga uzatish yoki avtomatik ravishda yozib olish va ular
yordamida haroratni rostlash mumkin. 2500
C
0
gacha haroratni o‟lchashda pirometr
ko‟rsatishlarining hatosi ±1,5% dan, 2500
C
0
dan ortiq haroratni o‟lchaganda esa
±2,5% dan oshmaydi.