Исследование в XXI веке январрь, 2023 г 173 hind jamiyatida tabaqa tizimi ijtimoiy mexanizmi sifatida vujudga

43
– yuvindi bilan ovqatlanuvchi eng kambag‘allar, अड़़ाइन (arain) – 
bog‘bonlar, अड़ोड़़ा (aror) – savdogarlar, अह़ार (axar) – podachi, अहहर (ahir) – cho‘pon, 
बवीड़ी (baviri) janubiy Hindiston savatchilari, बगदी (bagdi) – baliqchi va qayiqchilar, बयऱाची 
(bayrachi) – kambag‘allashgan monaxlar, बंसीहोर (banspxor) – bambukdan mahsulot 
yasovchilar, बंत (bant) – dehqonlar, बढ़ाइ (barhay) – duradgorlar, बेलल़ाऱा (bellara) – 
janubiy Hindistonlik savatchilar, भंगी (bhangi) – axlat tozalovchilar, भ़ाय (bhay) – baliqchi va 
qayiqchilar, भीस्पी (bhispi) suv tashuvchilar, भुइंह़ार (bhuinxar) – yer egalari, वेद्देऱा 
(veddera) – yer qazuvchilar, व़ानी (vani) – savdogarlar, वेल्ल़ाल (vellal) – janubiy Hindiston 
dehqonlari, गद़ारीय़ा (gadariya) cho‘ponlar, गद्दी (gaddi) – mol boquvchilar, गम़ालल़ा 
(gamalla) – vino (spirtli ichimlik) tayyorlovchilar, ग़ाल़ा (gaala) – cho‘pon va mol 
boquvchilar, गोस़ाइन (gosain) – kambag‘allashgan monaxlar, गुदजर (gudjar) – yer egalari, 
दरत (darat) – musulmon diniy tabaqa (Kerala), दजी (darzi) tikuvchilar, जंगम (jangam) – 
ruhoniylar, जत (jat) – yer egalari (Panjob), जुश (jush) – tikuvchi, दीकीश्तर (dikishtar) – 
brahmanlar kastasi, धेध (dhedx) – terimchilar, धोबी (dhobi) – kir yuvuvchilar, कमर (kamar) 
– temirchilar, कपु (kapu) – yer egalari (Andhara shtatida), क़ायस्थ (kayastha) – xat 
yozuvchilar, कुंभर (kumbhar) – o‘ymakorlar, हमऱाश (mirash) – musiqachilar, ओझ़ा (ojha) – 
dori tayyorlovchilar tabiblar, गेत्तीयर (gettiya) va चेत्ती (chetti) – savdogarlar (Birma va Shri-
Lankada), शनन (shanan) va शपर (shapar) – palma suvini oluvchilar
44
. 
Lev Gumilyov o‘zining “Yer biosferasi va etnogezi” asarida “XX asr Bombey shahri yirik 
tijorat markazi bo‘lib, unda millionlab odamlar istiqomat qilgan. Lekin arzimagan uy oldini 
42
Қаранг: 
https://en.wikipedia.org/wiki/Caste_system_in_India
  
43
*Изоҳ: Кейинги ўринларда қавс ичида мазкур атаманинг Ҳинд тилидаги ўқилиш номи ѐзилган. 
44
Қаранг: 1931 йилдаги Ҳиндистон аҳолисининг табақаларга бўлиниши бўйича олинган рўйхатидан. 

---

Международный научный журнал № 6 (100), часть 1 
«Новости образования: исследование в XXI веке» январрь, 2023 г 
179 
sug‘orish, axlatlarni tozalashda past tabaqa vakillari hamon ishlamoqda
45
” deb keltirib 
o‘tadi. Hindistonda quldorlik davrining G‘arbga nisbatan yengil kechishida muayyan rol 
o‘ynagan tabaqa tizimi qadimdan hind jamiyatida o‘zining moddiy-maishiy xizmat hamda 
iqtisodiy ta’limot sohalaridagi mas’uliyati bilan muhim o‘rin tutgan. Shu kabi kasb-
hunarning u yoki bu turi bilan ma’lum tabaqa kishilarning umr bo‘yi band bo‘lishlari diniy 
qonunchilik tomondan rasmiylashtirilgan
46
. Oriylarning kirib kelishi bilan tarkib topgan 
jamiyatda esa hech bir shubha yo‘qki, din eng birinchi o‘ringa qo‘yilgan. Vedalar dinining 
muqaddas matnlar hisoblangani va ayni vaqtda huquqiy, axloqiy me’yorlar mezoni ham 
edi. O‘rta asrlarga kelib Hindistonda ko‘plab ulkan saltanatlar bunyod etgan saltanat 
sohiblari yetishib chiqdilar, lekin diniy mavqe’i jihatidan ular hamisha diniy arboblar – 
brahmanlardan keyingi o‘rinda qolaverdilar. Bularning bariga sabab jamiyatda tabaqa 
tizimining kuchli bir shaklda o‘rnatilganligidir. Bularning barchasi Hindiston tarixida u yoki 
bu diniy e’tiqod jamiyatda mutloq hukmron bo‘lgan shuningdek, aholi hamisha diniy qoida 
va ko‘rsatmalarga qattiq amal qilib yashaganlar. 
 
45
Қаранг: 
http://planetguide.ru/krugosvetka/entry/593/
  
46
Низомиддинов Н.Ғ. Ҳиндистонда ислом: тарих, ижтимоий-сиѐсий ҳаѐт ва ҳинд-мусулмон маданияти 
(Хрестоматия). – Тошкент.: Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Давлат Адабиѐт музейи, 2010. – Б. 
111.