Issn: 2181-3906 2022 International scientific journal

ISSN: 
2181-3906 
2022
International scientific journal 
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
 
VOLUME 1 / ISSUE 1
106
leksik tizimi va ilmiy terminologiya farqini koʼramiz. Umuman olganda, dehqonchilik ifodalari 
―xalq soʼzlari‖ umumiy belgisiga ega boʼlsa, agr(a/o) komponentli birliklar ―termin‖ umumiy 
mohiyati bilan xarakterlanadi.
TADQIQOT NATIJASI 
Yerga hosil olish uchun ishlov berish hodisasi va jarayoni unga munosabat nuqtai 
nazaridan koʼp qirrali hodisa. Bu, bir tomondan, anʼanaviy mehnat jarayoni boʼlsa, ikkinchi 
tomondan, ilmiy yondashuv obʼektidir. Birinchi holatda, bu jarayonda kishilarning koʼp asrlik 
tajribalari, tabiat haqidagi ajdodlardan oʼzlashtirilgan amaliy bilimlarga tayanilsa, ikkinchi holat, 
maxsus metodlar va vositalar yordamida olib boriladigan tadqiq jarayoni bilan bogʼliq 
sistemalashtirilgan faoliyatni oʼzida aks ettiradi. Аna shu ikki holat orasidagi farqni lisoniy ong 
ifodalab, bir jarayonga ikki xil munosabatni shakllantiradi.
Dehqonchilik soʼzi va tushunchasi ham ayrim hollarda agrar soha ifodasi bilan 
variantdoshlik kasb etadi. ―Oʼzbek tilining izohli lugʼati‖da bu oʼzining yorqin ifodasiga ega: 
―DEHQONChILIK 1 Qishloq xoʼjaligining yerga ekin ekib, qishloq xoʼjalik 
mahsulotlarini yetishtirish bilan shugʼullanuvchi sohasi, ziroatchilik. Qadimdanoq Аmudaryo, 
Zarafshon, Sirdaryo kabi obi hayot sohillarida, goʼzal Fargʼona, Toshkent, Buxoro va 
Xorazmning ibtidoiy tabiati bagʼrida dehqonchilik keng tarmoq otgan edi. K.Mahmudov, 
Qiziqarli pazandalik. 
2 Ekin-tikin bilan shugʼullanish kasbi, mashgʼuloti. Dehqonchilik qilmoq. Dehqonchilik — 
chilik-chilik, Boʼlmasa, quruqchilik. Maqol. Yoz faslida dehqonchilik qiladi, sahar ketib, kech 
keladi. M.Ismoiliy, Fargʼona t.o. 
3 Ekinzor, ekin dalasi. Аnovi pastlikda dehqonchiligimiz bor. Bemalol, hamma narsa 
oʼzimizdan chiqadi. Oydin, Kelin oʼgʼil tugʼibdi.‖
Izohdagi birinchi maʼno ikki qirrali boʼlib, u oʼzida ham umumisteʼmol, ham terminologik 
mohiyatga egaligi bilan xarakterlanadi. Undagi ikki maʼno boʼlakchasi (―qishloq xoʼjaligiga 
xos‖, ―erga ekin ekib, qishloq xoʼjalik mahsulotlarini yetishtirish bilan shugʼullanuvchi 
soha‖)dan birinchisi koʼproq terminologik xususiyatga ega. Uning asosan ilmiy adabiyotlarda 
qoʼllanishi, umumisteʼmolda qoʼllanish doirasining cheklanganligi fikrimizning dalilidir. 
Dehqon, dehqonbop, dehqonparvar, dehqonsifat, dehqonchasiga soʼzlari maʼno-mohiyati bilan 
munosabatda dehqonchilik soʼzi umumisteʼmol mohiyatini namoyon qiladi.
Ingliz tilidagi dehqonchilik soʼzini muqobili sifatida lugʼatlarda farming termini berilgan. 
ffarming noun running a farm, including activities such as keeping animals for sale or for 
their products and growing crops Tarjimasi: fermani boshqarish, ekin ekish, chorvachilik bilan 
shugʼullanish yoki ularni sotishni oʼz ichiga oladigan faoliyatlar majmui. Taʼrifdan maʼlum 
boʼldiki, ingliz tilidagi farming soʼzi oʼzbek tilidagi zkvivalentiga nisbatan zamonaviylik, koʼp 
qirralilik xususiyatlariga ega. Chunki u faqat yerga ishlov berish va hosil olish maʼnosidan 
tashqari chorvachilik qamda ushbu faoliyatlar mahsulotlarini sotish maʼnolarini ham ifodalaydi. 
Oʼzbek tilidagi dehqonchilik soʼzdida esa ekin ekish va hosil olish maʼnolari ustunlik qiladi. Bu 
haqida yuqorida batafsil maʼlumot berildi.Dehqonchilik kasbi bilan shugʼullanuvchi shaxs ingliz 
tilida farmer soʼzi bilan ifodalanadi. Bu soʼzni etimologik jihatdan koʼrib chiqamiz. Merriam 
Webster entsiklopedik lugʼatida farm farmer ferma, fermer soʼzlariga quyidagicha taʼrif berilgan: 
The medieval farmer was money collector. In the late Middle Ages,it was a common practice to 
rent or lease land suitable for agricultural purposes for a fixed monetary payment rather than a 
percentage of the crop. The sum of money to be paid was called ferme-or, inModern English, 

---