Истеъмолчилар электр қурилмаларини эксплуатация қилишда хавфсизлик техникаси

12-боб. Электр узатиш ҳаво тармоқлари
1-§. Таянчларда ишлаш
173. Таянчга чиқишга ва унда ишлашга рухсат фақат таянчнинг, айниқса, унинг асоси мустаҳкамлигига ишонч ҳосил қилингандан кейингина берилиши мумкин. Таянчни мустаҳкамлаш услуби ва зарурати иш бажарувчи ёки жавобгар раҳбар томонидан иш жойида аниқланиши керак.
174. Қуйидаги бригада аъзоларига таянчга кўтарилишга рухсат этилади:
электр хавфсизлиги бўйича камида III гуруҳга эга бўлганларга таянчнинг юқорисигача барча турдаги ишларни бажаришга;
электр хавфсизлиги бўйича камида II гуруҳга эга бўлганларга кучланиш олиниб амалга ошириладиган ишларни, кучланиш олинмасдан, кучланиш остида бўлган ток ўтказувчи қисмлардан узоқда амалга ошириладиган ишларда эса пастки симлар сатҳига камида 2 метр қолгунга қадар ишларни бажаришга;
I гуруҳга эга бўлганларга барча кўринишдаги ишларда ердан оёқларигача 3 метргача кўтарилишга рухсат этилади.
175. Штирли изоляторлар билан жиҳозланган бурчак таянчларининг ички бурчак томонидан кўтарилиш ва ишлаш тақиқланади.
176. Таянчнинг тик қисмида ишлаганда шундай жойлашиш лозимки, бунда кучланиш остида бўлган энг яқин турган симлар эътибордан четда қолмаслиги керак.
177. Таянчларга кўтарилишда ҳимоя камарини стропи устун орқасидан айлантириб ўтказиб олиниши, темир бетон таянчларда эса тирноққа (лазга) маҳкамланиши зарур. Таянчда ишлаганда ҳимоя камаридан фойдаланган ҳолда иккала тирноққа (лазга) тиралиб ишлаш керак.
178. Занжирлари горизонтал жойлашган кўп занжирли ҲЛда унинг битта занжиридан кучланиш олиниб ишлашга фақат ушбу занжир тарафидан рухсат этилади. Кучланиш остида турган занжирларни ушлаб турувчи траверс участкаларига ўтиш тақиқланади.
179. Занжирлари бир-бирининг устида жойлашган кўп занжирли ҲЛнинг ўчирилган занжирида ишлашга фақат ушбу занжир кучланиш остида турган бошқа занжирлар остида жойлашгандагина рухсат этилади. Таянчга фақат ўчирилган занжир тарафидан кўтарилишга рухсат берилади. Ўчирилган занжирдаги симларни алмаштириш ва қайта тортиш тақиқланади.
180. 220 кВ ва ундан юқори кучланишли кўп занжирли ҲЛ таянчларида бир занжирдан кучланиш олиниб ишлар бажарилганда, ер сатҳидан 2 — 3 метр баландликда устунларнинг кучланиш остида қолган занжирлари томонидан қизил байроқчалар ўрнатилиши шарт. Байроқчаларни иш бажарувчи, электр хавфсизлиги бўйича камида III гуруҳга эга бўлган бригада аъзоси билан биргаликда ўрнатиши керак.
181. Таянчда, изоляцияланган бўғини бўлмаган телескопик минорада ёки одамларни кўтариш учун мўлжалланган бошқа механизмларда туриб ишлар бажарилганда, одамдан ёки у ишлатаётган асбоблар ва мосламадан кучланиши 1000 В гача бўлган ҲЛ, радиотрансляция, телемеханика симларигача бўлган масофа 0,6 метрдан кам бўлмаслиги шарт. Агар ишлаш пайтида кўрсатилган симларгача ушбу масофани сақлашнинг имкони бўлмай, оралиқдаги масофа камайиши хавфи туғилса, улар тармоқдан ўчирилади ва иш жойида ерга уланади.
182. Кучланиши 1000 В гача ва ундан юқори ҲЛ билан бирга таянчларда тортилган кучланиши 1000 В гача бўлган ҲЛ симларини алмаштириш ва қайта тортиш ишлари фақат кучланиши 1000 В гача ва ундан юқори барча ҲЛ ўчирилиб, симлар иш жойида ёки иш участкасининг икки томонида ерга уланганидан сўнг бажарилиши мумкин.
183. Трос ва симларни бир тарафга қараб тортишга мўлжалланмаган таянчларда шундай вақтинча тортиш зарур бўлса, таянчларнинг қулаб тушишининг олдини олиш учун улар маҳкамланиши шарт.
184. Таянчларнинг деталлари алмаштирилаётганда, унинг силжиши ёки қулаб тушиши эҳтимоли истисно этилган бўлиши зарур.
185. П ва АП туридаги таянчларнинг битталик ёки иккиталик қўшимча тиргакларини алмаштиришда, бараварига таянчнинг иккала оёғи остини кавлаб олиш тақиқланади.
Тиргакларни ўрнатишни таянчнинг бир оёқлисидан бошлаш зарур ва фақат ундаги тиргаклар алмаштирилиб, бандаж билан маҳкамланганидан ҳамда ердаги тупроқ зичланганидан кейин таянчнинг бошқа оёғидаги тиргакларни алмаштиришга киришиш мумкин. Иккитаси бирлаштирилган тиргакларни навбатма-навбат алмаштириш керак.
Тиргакларни чиқариб олиш ёки уни тушириш вақтида ҳандақда туриш ман этилади.
186. Таянчларни қулатиш ва ўрнатиш услублари, оғишининг олдини олиш учун уларни маҳкамлаш зарурати ва усуллари жавобгар раҳбар томонидан, у тайинланмаган ҳолда эса, наряд берувчи шахс томонидан белгиланади.
187. Механик жиҳатдан мустаҳкамлиги (ёғочнинг чириши, бетондаги дарзлар ва бошқалар) шубҳа туғдирадиган таянчлардаги трос ва тортқиларни маҳкамлаш зарурати пайдо бўлганда, ушбу ишлар бевосита таянчга кўтарилиш талаб этилмаган ҳолда, таянч ёнига барпо этилган махсус маҳкамловчи қурилмалардан ёки одамларни кўтариш учун мўлжалланган бошқа механизм, ёки телескопик минорадан фойдаланиб бажариш зарур.
Кўтарилган таянчдаги трос ва тортқиларни фақат таянч ерга ёки пойдеворга маҳкамлангандан кейин ечиш мумкин.
188. Агар илгакли тортқилар қўлланилган бўлса, улар ҳимоя қулфлари билан жиҳозланган бўлиши керак.
189. Изоляторлар шодаларида ишлаганда, қуйидаги ҳолларда улар бўйлаб ҳаракатланишга рухсат этилади:
бир занжирли, шунингдек, икки ва ундан кўп занжирли кўтариб турувчи шодалар бўйлаб;
икки ва ундан кўп занжирдан ташкил топган тортиб турувчи шодалар бўйлаб.
Бир занжирли тортиб турувчи шодаларда махсус мосламалардан фойдаланиб, улар бўлмаган тақдирда эса, шодалар устига ётиб ва тана ҳолатини ўрнаштириш учун оёқларни траверсга илаштирган ҳолда ишлашга рухсат этилади.
190. Ушлаб турувчи шодада ишлаган пайтда ҳимоя камарининг стропи траверсга маҳкамланиши керак. Агар осма узунлиги етарли бўлмаса, белга маҳкамланган иккита хавфсизлик арқонидан фойдаланиш зарур. Бу ҳолда битта арқон траверсга боғланади, иккинчиси эса олдиндан траверснинг орқасидан ўтказилиб бригада аъзоларидан бири хавфсизликни таъминлаш учун заруратга қараб уни аста-секин тортиб ёки бўшатиб туради.
191. Тортиб турувчи шодада ишлаганда, ҳимоя камарининг осмаси траверсга ёки ушбу мақсадлар учун мўлжалланган мосламага маҳкамланиши зарур.
192. Ушлаб турувчи ва тортиб турувчи икки ва ундан кўп занжирли шодаларда ҳимоя камарининг стропини иш бажарилмаётган занжирнинг бирига маҳкамлашга рухсат этилади. Строп осмасини иш бажарилаётган шодага маҳкамлаш тақиқланади.
193. Шодаларни бир-биридан ажралиб кетишига олиб борувчи носозликлар аниқланганда, иш тўхтатилиши шарт.
194. Симларни, тросларни, изоляторларни траверсга кўтараётган ёки тушираётган вақтда юк кўтараётган траверсда ёки таянчнинг бу траверси остидаги қисмида туриш ман этилади.
Юк кўтариш схемасини танлаш ва кўтарувчи блокларни жойлаштириш шундай ҳисобланиши керакки, унда таянчга шикаст етказиладиган куч пайдо бўлмаслиги лозим.
195. Таянчни бўяш пайтида изолятор ва симларга бўёқ тегиб кетмаслигининг олдини олиш чораларини кўриш (масалан, таглик қўллаш) зарур.