Иқтисодиёт ва таълим / 2020 №3

ИННОВАЦИ
Я ВА ИНВЕСТИЦИЯ

---

Иқтисодиёт ва таълим / 2020 № 3 
80 
Ҳудуднинг инвестицияли жозибадорлиги (умумлаштирилган амалий
жиҳатлари, Х) 
Инвестиция рискининг хусусий омиллари 
Меҳнат 
муносабат-
ларининг 
можароли 
даражаси 
Жиноятчилик 
даражаси 
Ишсизлик 
даражаси 
Муҳитнинг
маиший
тозалигида экологик 
ҳолат даражаси 
Аҳолининг бозор 
иқтисодиѐтини 
шакллантириш 
жараѐнига 
муносабати 
Инвестицияли нотижорат рисклари 
Саноат 
ишлаб 
чиқариш 
ҳажми 
Кичик бизнес ва 
хусусий 
тадбиркорликни 
ривожлантириш 
даражаси 
Ҳудуднинг 
автойўллар 
билан 
таъминлан-
ганлиги 
Зарар билан 
ишлаѐтган 
корхоналар 
улуши 
Ички инвестиция 
захиралари 
(ресурслар) 
суммалари ҳажми 
Худуднинг инвестицион салоҳияти 
Ҳ
уд
уднин
г 
ин
вест
иц
ия
ли 
ф
ао
лл
иг
и 
(нат
иж
ав
ий
бел
ги
, 
Y
) 
Инвестиция салоҳиятининг хусусий омиллари 
Y=f(X) 
Ҳудуднинг инвестицияли жозибадорлигини амалга ошириш даражаси(Е) 
(ҳудуднинг инвестиция фаоллигининг инвестицияли жозибадорликка нисбати Е=Y/X) 
1-расм. Инвестиция муҳитининг асосий тузилмавий элементлари
ва улар ўртасидаги ўзаро боғлиқлик[5]. 
 
Ўтган йиллардаги инвестицияли фаол-
лик, ҳудудга аввал йўналтирилган инвести-
циялар изчиллиги билан тавсифланади ва 
ундан кутилувчи даромад, рақобатчилар со-
ни ва капитал маблағ жалб этиш учун янада 
қулай соҳаларни аниқлаш имконини беради. 
Айни пайтда инвестицияли фаоллик 
ҳудуднинг иқтисодий ривожи даражасини 
белгилайди ва инвестицияларнинг кутила-
ётган даромадлилиги учун киритилаётган 
қўшимча маблағлар ҳажмини прогнозлаш 
имконини беради ҳамда инвесторларнинг 
келгусида бозордаги мавқеини белгилаб бе-
ради. Келгусида кутилаётган инвестицияли 
фаоллик жами инвестиция жараёнини режа-
лаштириш учун мўлжал, яъни келажакда ки-
ритилувчи маблағлар ҳажмини белгилашдан 
токи исталган капитал оқимига эришиш мақ-
садида ҳудуднинг инвестицияли жозибадор-
лигини бошқаришгача бўлган йўналиш ҳи-
собланади. 
Инвестиционли фаолликни ташкил 
этувчи учта манба таҳлили, инвесторга ҳу-
дуднинг инвестиция бозоридаги рақобат 
даражаси ҳақида ахборот беради, шунингдек, 
инвестор рақобатни янада ривожлантириш
анъаналари ва хатарни камайтириш чорала-
ри ҳақидаги маълумотга ҳам эга бўлади. 
Инвестицияли жозибадорлик ва инвестиция-
ли фаолликлар йиғиндиси мамлакат, ҳудуд, 
тармоқ ва корхонадаги инвестиция муҳитини 
ташкил этади.
Лекин, тескари алоқа, яъни инвестиция 
муҳити ҳолатининг инвестицияли жозиба-
дорлик ва инвестицияли фаолликка таъсири-
ни ҳам акс эттириш зарур. Жумладан, иқтисо-
дий муҳитнинг айни вақтдаги ҳолати инвес-
тор фикри ва унинг келгусида инвестиция 
йўналтириш юзасидан фаолиятини белгилаб 
беради. Бунда мазкур даврдаги инвестиция 
муҳитининг ўзгариши, инвесторлар ўртасида 
маблағ қўйиш ҳуқуқи учун рақобатни ривож-
лантиришни рағбатлантиради, шунингдек, ўз 
навбатида, маҳсулот сифатини ошириш ва 
нарх-навони пасайтиришни таъминловчи то-
вар ва хизматлар бозоридаги рақобатни ҳам 
рағбатлантиради.
Юқоридагилар билан бирга инвестиция 
захиралари оқими юзага келади ва у ҳудудий 
ривожланишни бошқариш органларига ҳудуд 
иқтисодиётининг ривожланиш эҳтиёжлари-
дан келиб чиққан ҳолда инвестиция муҳити 
ҳолатини ўзгартириш, инфратузилмалар ва 
алоқалар ривожланишини таъминлаш, ҳу-