Иқтисодий ўсиш ва миллий бойлик Режа: Иқтисодий ўсишнинг мазмуни, турлари ва кўрсаткичлари

МИЛЛИЙ ИҚТИСОДИЁТ ДАРАЖАСИДА ИҚТИСОДИЙ ЎСИШНИНГ АСОСИЙ ҚИЙМАТ КЎРСАТКИЧЛАРИ
Иқтисодий ўсишнинг натурал кўрсаткичлар:

• Маҳсулотнинг алоҳида турлари бўйича ишлаб чиқаришнинг ялпи ҳажми ва унинг ўсиш суръати;
• Алоҳида маҳсулотлариннг аҳоли жон бошига ва ресурс бирлигига ишлаб чиқарилган нисбий миқдори ҳамда уларнинг ўсиш суръати ;
• Бажарилган ишлар ва кўрсатилган хизматларнинг мутлоқ ва нисбий миқдорлари ҳамда уларнинг ўсиш суръатлари;

Иқтисодий ўсиш омиллари

• табиий ресурсларнинг миқдори ва сифати;
• меҳнат ресурслари миқдори ва сифати;
• асосий капиталнинг ҳажми ва таркиби;
• ишлаб чиқариш технологияси;
• фан-техника тараққиёти.

ТАКЛИФ ОМИЛЛАРИ

• инвестицион ресурсларга талабнинг ортиши;
• истеъмол товарлари ва хизматларга талабнинг ортиши;
• аҳолининг умумий фаровонлик даражаси.

ТАЛАБ ОМИЛЛАРИ

• Ишлаб чиқаришнинг реал ҳажмини кўпайтириш йўллари:
• Ишлаб чиқаришга кўшимач ресурсларни жалб қилиш (экстенсив йўл);
• Иқтисодий ресурсларнинг унумдорлигини ошириб бориш (интенсив йўл).

ТАКСИМЛАШ ОМИЛЛАРИ
Ишлаб чиқаришнинг реал ҳажми
Меҳнат ресурс сарфлари кўпайиши.
Иқтисодий ресурслар ва меҳнат унумдорлиги
Банд бўлганлар сони
Жалб қилинган иқтисодий ресурслар миқдори
Техника тараққиёти
Капитал қўйилмалар ҳажми
Таълим ва малакавий тайёргарлик
Ресурсларни тақсимлаш самарадорлиги
Бошқа омиллар
«70 миқдори қоидаси»
Т
=
70
Бу ерда

• ЯИМни 2 бараварга ошириш учун талаб қилинадиган вақт

Т

• иқтисодий ўсиш суръати

К
Холбуки, иқтисодий ўсишнинг 2000 йилдаги 4,0% даражасида бу кўрсаткичга 17,5 йилда (70:4) эришиш мумкин эди.
К
АҚШлик иқтисодчи Эдвэрд Денисон ҳар хил (экстенсив ва интенсив) омилларнинг иқтисодий ўсишга миқдорий таъсирини аниқлашга ҳаракат қилади.
АҚШ реал миллий даромади ўсишига таъсир кўрсатувчи омиллар (1929-1982йй.)
Инвестицион товарлар
D
A
B
Иқтисодий ўсиш ва
ишлаб чиқариш имкониятлари
эгри чизиғи
Истеъмол товарлари
Табиий, меҳнат ресурслари ва асосий капталнинг мавжуд даражасида ишлаб чиқариладиган турли туман маҳсулотлар миқдорининг ўзгаришини ишлаб чиқариш имкониятлари эгри чизиғида ифодалаш мумкин.

Иқтисодий ўсиш омиллари	ҳар бир омил салмоғи (%)
1. Меҳнат ҳаражатларининг ортиши	32
2. Унумдорликнинг ўсиши	68
3. Техника тараққиёти	28
4. Капитал харажатлари	19
5. Таълим ва профессионал тайёргарлик	14
6. Ишлаб чиқариш миқиёси тақозо қиладиган тежаш	9
7. Ресурсларни тақсимлашнинг яхшиланиши	8
8. Қонунчилик – муасавий ва бошқа омиллар	-9
Жами	100

АҚШ реал миллий даромади ўсишига таъсир кўрсатувчи омиллар (1929-1982йй.)

• меҳнат мухофазаси;

• атроф мухитнинг ифлосланиши;

• экологик муаммолар;

• ишловчилар меҳнат шароитини яхшилаш;

• ходимларнинг соғлиғини мухофаза қилиш;

• табиий офатлар ва фавқулотда рўй берадиган иқтисодий-сиёсий ўзгаришлар.